Türk Özel Hukuku Cilt IV Miras Hukuku

Prof. Dr. Mustafa DURAL

Prof. Dr. Turgut ÖZ

 

İÇİNDEKİLER

§ 1. GİRİŞ 1

I. TANIM VE MİRAS HUKUKUNUN GEREKLİLİĞİ 1

1. Tanım . 1

2. Miras Hukukunun Gerekliliği 1

3. Miras Hakkının Anayasa Teminatı Altında Olması . 2

4. Miras Hukukunun Medenî Kanunun İçindeki Yeri ve Sistematiği 3

II. MİRAS HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 5

1. Miras 5

2. Mirasbırakan 5

3. Mirasçı . 5

4. Tereke 8

a. Malvarlığında bulunan, fakat terekede yer almayan hukukî ilişkiler . 8

b. Malvarlığında bulunmayan, fakat terekede yer alan hukukî ilişkiler 10

c. Manevi değer taşıyan varlıklar ve özellikle dijital tereke unsuru sorunu 11

d. Ölüm sebebiyle doğrudan doğruya mirasçıların şahsında doğan haklar . 13

5. Ölüme Bağlı Tasarruf . 14

III. MİRAS HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMI OLARAK KÜLLÎ

HALEFİYET VE SONUÇLARI 14

1. Küllî Halefiyet Kavramı . 14

2. Küllî Halefiyetin İstisnası: Cüzî Halefiyet Hali 17

BİRİNCİ KISIM

YASAL MİRASÇILIK

§ 2. KAN HISIMLARININ YASAL MİRASÇILIĞININ TEMELİ OLAN

ZÜMRE SİSTEMİNİN ESASLARI 20

I. GENEL BİLGİLER 20

1. Fert Sistemi . 20

2. Sınıf Sistemi . 20

3. Zümre (Parantel) Sistemi 20

a. Zümrenin tanımı . 21

b. Yasal mirasçılık açısından Medenî Kanundaki zümre düzeni 21

II. ZÜMRE SİSTEMİNİN ANA PRENSİPLERİ 23

1. Mirasçı olabilmek için bir zümreye dahil olma 23

2. Bir önceki zümrede mirasçı bulunması, bir sonraki zümrenin mirasçılığını engeller . 24

3. Zümre içinde ön sıradaki (derecedeki) mirasçılar, bir alt sıradaki mirasçıların mirasçılığını engellerler. . 26

4. Zümre başları ve kök başlarının önceliği 27

5. Zümre başı ya da kök başına altsoyun halef olması 29

6. Mirasın, birinci zümrede kök başlarına, ikinci ve üçüncü zümrelerde, zümre

başlarına göre eşit olarak paylaşılması . 30

7. İkinci ve üçüncü zümrelerde mirasın ana ve baba hattı olarak ikiye ayrılması . 31

III. MİRASBIRAKANA ÇİFT HISIMLIK BAĞI İLE BAĞLI OLANLARIN MİRASÇILIĞI . 34

IV. YARIM KAN HISIMLARININ MİRASÇILIĞI . 34

V. EVLİLİK DIŞINDA DOĞAN HISIMLARIN MİRASÇILIĞI 35

§ 3. EVLATLIĞIN (VE ALTSOYUNUN) MİRASÇILIĞI 37

I. GENEL OLARAK 37

II. EVLATLIK VE ALTSOYUNUN MİRASÇILIĞININ ÖZELLİKLERİ . 37

§ 4. ZÜMRE SİSTEMİNİN GENEL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ . 38

§ 5. EŞİN MİRASÇILIĞI 39

I. GENEL OLARAK 39

II. EŞİN DEĞİŞİK ZÜMRELERLE MİRASÇI OLMASI DURUMUNDA MİRAS

PAYININ ORANLARI. 39

III. EŞİN MİRASÇILIĞI İLE İLGİLİ BAZI ÖZEL DURUMLAR 44

1. Boşanma Davasının Eşin Mirasçılığına Etkisi 44

2. Evliliğin Butlanı Kararının Eşin Mirasçılığına Etkisi . 47

3. Birden Fazla Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı 49

§ 6. DEVLETİN MİRASÇILIĞI 49

İKİNCİ KISIM

ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR

§ 7. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARA İLİŞKİN ÖN BİLGİLER 52

I. KAVRAM 52

II. ÖLÜME BAĞLI BAĞIŞLAMALARIN ÖLÜME BAĞLI TASARRUF

HÜKÜMLERİNE TÂBİ OLMASI 53

III. ÖLÜME BAĞLI TASARRUF KAVRAMININ İKİ ANLAMI 54

1. Şeklî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar . 54

2. Maddî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar 57

§ 8. ÖLÜME BAĞLI TASARRUF YAPMA EHLİYETİ . 58

I. GENEL OLARAK 58

II. VASİYETNAME YAPABİLME EHLİYETİ 58

1. Ayırt Etme Gücü 59

2. Yaş 60

III. MİRAS SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİ 60

§ 9. ŞEKLÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 63

I. ŞEKLÎ ANLAMDAKİ ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARA İLİŞKİN GENEL

BİLGİLER 63

II. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFTA ŞEKLE UYMANIN YARARLARI . 64

§ 10. RESMÎ VASİYETNAMELER 64

I. GENEL BİLGİLER 64

II. RESMÎ VASİYETNAMENİN DÜZENLENİŞ ŞEKİLLERİ . 69

III. OKUNARAK VE İMZALANARAK DÜZENLENEN RESMÎ

VASİYETNAMELER . 70

1. Birinci Safha . 71

2. İkinci Safha . 73

IV. OKUNMADAN VE İMZALANMADAN DÜZENLENEN RESMÎ

VASİYETNAMELER 75

V. KARMA ŞEKİLDE DÜZENLENEN RESMÎ VASİYETNAMELER 76

1. Okunmadan, Fakat İmzalanarak Düzenleme 76

2. Okuyarak, Fakat İmzalamadan Düzenleme 77

VI. BAZI ÖZEL DURUMLAR . 78

1. Körlerin Durumu 78

2. Sağır ve Dilsizlerin Durumu . 79

3. Türkçe Bilinmeyenlerin Durumu 80

§ 11. EL YAZILI VASİYETNAME . 81

I. GENEL OLARAK 81

II. EL YAZILI VASİYETNAMENİN FAYDA VE MAHZURLARI 81

1. Faydaları . 81

2. Mahzurları 82

III. EL YAZILI VASİYETNAMENİN ŞEKİL ŞARTLARI 83

1. Vasiyetnamenin Metni 83

a. Genel Olarak . 83

b. Metnin, kısmen üçüncü kişiler tarafından ya da mekanik bir araçla yazılmış olması 85

2. Düzenleme Tarihi . 86

a. Düzenleme tarihinin gösteriliş şekli 86

b. Düzenleme tarihinin vasiyetnamede gösterilmesinin faydaları. 87

c. Düzenleme tarihinin el yazısı ile olması şartı . 88

d. Düzenleme tarihinin vasiyetnamede bulunmamasının müeyyidesi 88

3. İmza 90

a. Genel olarak 90

b. İmzanın el yazılı vasiyetnamedeki fonksiyonları 90

c. İmzanın atılış şekli 90

d. İmzanın vasiyetnamedeki yeri 91

IV. EL YAZILI VASİYETNAMENİN SAKLANMASI (TEVDİİ) 91

V. EL YAZILI VASİYETNAMEDE VASİYETÇİ TARAFINDAN SONRADAN

YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 92

a. Vasiyetname daha tamamlanmadan yapılan değişiklikler 92

b. Vasiyetname tamamlandıktan sonra yapılan değişiklikler 92

§ 12. SÖZLÜ VASİYETNAME 93

I. GENEL OLARAK 93

II. SÖZLÜ VASİYETNAMENİN ŞEKİL ŞARTLARI 95

a. Birinci safha 95

b. İkinci safha . 95

III. SÖZLÜ VASİYETNAMENİN HÜKÜMDEN DÜŞMESİ 100

§ 13. MİRAS SÖZLEŞMELERİ . 101

I. TANIM VE GENEL BİLGİLER 101

1. Miras Sözleşmesi İle Vasiyetname Arasındaki Benzerlik . 101

2. Miras Sözleşmesi ile Vasiyetname Arasındaki Farklar . 101

II. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 102

1. Olumlu Miras Sözleşmeleri-Olumsuz (Mirastan Feragat) Sözleşmeleri . 102

a. Miras sözleşmesi . 102

b. Mirastan feragat sözleşmesi 103

2. Bir Taraflı ve İki Taraflı Miras Sözleşmeleri 103

a. Bir taraflı miras sözleşmeleri 103

b. İki taraflı miras sözleşmeleri 103

3. İvazlı ve İvazsız (Karşılıklı ve Karşılıksız) Miras Sözleşmeleri . 103

a) İvazsız miras sözleşmesi. 104

b) İvazlı miras sözleşmesi. 104

III. MİRAS SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİ 104

1. Ölüme Bağlı Tasarrufta Bulunan Tarafın Ehliyeti 104

2. Ölüme Bağlı Tasarrufta Bulunmayan Tarafın Ehliyeti . 104

3. Taraflardan Birinin Ehliyetsizliğinin Sonuçları 106

a) Ölüme bağlı tasarrufta bulunmayan tarafın ehliyetsizliği . 106

b) Mirasbırakanın ehliyetsizliği 107

IV. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ . 108

1. Genel Olarak . 108

2. Miras Sözleşmelerinin Şekil Yönünden Resmi Vasiyetnameden Farkları 109

a) Tarafların aynı anda noter huzurunda bulunmaları . 109

b) Noterin beyanları yazması ya da yazdırması ve metnin okunması . 110

c) Tarafların metni tanıklar önünde imzalamaları . 110

d) Mirasbırakanın tanıklar önünde belgeyi okuduğunu ve son arzularına uygun olduğunu beyan etmesi 110

e) Tanıkların şerh ve imzası 110

f) Miras sözleşmesinin saklanması, tevdii ve açılması . 111

§ 14. VASİYETNAMENİN GERİ ALINMASI, YOK OLMASI VE MİRAS

SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 111

I. VASİYETNAMENİN GERİ ALINMASI 111

1. Genel Olarak . 111

2. Vasiyetnamenin Sonradan Yapılan Bir Ölüme Bağlı Tasarruf ile Geri Alınması 112

a) Vasiyetçi, sonraki vasiyetname ya da miras sözleşmesi ile daha önceki vasiyetnamesini geri aldığını açık olarak beyan eder . 112

b) Vasiyetçi tarafından sonradan yapılan vasiyetnamede (ya da miras sözleşmesinde) önceki vasiyetnamenin geri alındığına ilişkin açık bir tasarruf bulunmamaktadır 113

3. Vasiyetnamenin Yok Edilerek Geri Alınması . 114

4. Vasiyetname ile Yapılan Tasarrufun Sağlar arası Bir Tasarrufla Geri

Alınması (Ademptio Legati) 115

II. VASİYETNAMENİN YOK OLMASI 116

III. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ (ORTADAN KALDIRILMASI) .118

1. Miras Sözleşmesinin Tarafların Anlaşması ile Sona Ermesi (Miras Sözleşmelerine Son Verme Sözleşmesi)118

a) Genel Olarak .118

b) Miras sözleşmesine son verme sözleşmesinin şartları .119

aa) Tarafların hayatta olması .119

bb) Ehliyet .120

cc) Şekil 120

c) Miras sözleşmesine son verme sözleşmesinin sonuçları 120

2. Miras Sözleşmesinin Bir Tarafı İrade Beyanı ile Sona Ermesi: (Miras

Sözleşmesinden Dönme) .121

a) Genel olarak 121

b) Mirastan çıkarma sebeplerinden birinin varlığı hâlinde miras

sözleşmesinden dönme 121

aa) Genel bilgiler .121

bb) Mirasçılıktan çıkarma sebeplerinden birinin varlığı hâlinde miras

sözleşmesinden dönmenin şartları 122

aaa) Hak sahibi .122

bbb) Mirastan çıkarma sebeplerinden birinin varlığı 123

ccc) Ehliyet 124

ddd) Şekil .124

cc) Mirastan çıkarma sebeplerinden birine dayanılarak miras

sözleşmesinden dönmenin sonuçları .125

c) Miras Sözleşmesinden Sağlar Arası İvaz (Karşılık) Borcunun Yerine

Getirilmemesi Sebebiyle Dönülmesi (Sona Ermesi) .125

aa) Genel olarak 125

bb) Sağlar arası ivaz borcunun yerine getirilmemesi sebebiyle miras

sözleşmesinden dönmenin şartları 126

aaa) Dönme hakkı kime aittir? .126

bbb) Sağlararası ivaz borçlusunun temerrüde düşmüş olması 127

ccc) Sağlar arası ivaz borçlusunun yeterli güvence (teminat) göstermemiş olması 127

cc) Miras sözleşmesinden sağlar arası ivaz borcunun yerin

getirilmemesi sebebiyle dönmenin sonuçları .127

3. Mirasbırakanın Miras Sözleşmesine Aykırı Düşen Tasarrufları 129

a) Genel olarak 129

b) Kanunda düzenlenen haller .130

aa) Mirasbırakanın miras sözleşmesi ile bağdaşmayan ölüme bağlı tasarrufları 130

bb) Miras sözleşmesi ile bağdaşmayan sağlararası ivazsız (karşılıksız) tasarruflar .131

cc) Müeyyide 133

c) Mirasbırakanın, kanunda düzenlenmemiş olan miras sözleşmesine

aykırı tasarrufları .133

aa) Sağlar arası ivazlı tasarruf 134

bb) Miras sözleşmesi ile yapılan tasarrufun, mirasbırakanın sonradan

oluşan aile hukuku ilişkilerinden etkilenmesi 134

cc) Mirasbırakanın sağlığında malvarlığını israf etmesi ya da fiilî

tasarruflar yoluyla miras sözleşmesi ile lehine tasarruf yapılan

kimseye zarar vermesi 135

IV. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN KENDİLİĞİNDEN (KANUN

GEREĞİ ) SONA ERMESİ 135

1. Lehine Ölüme Bağlı Tasarruf Yapılan Kimsenin Mirasbırakandan Önce Ölmesi 136

2. Boşanma . 137

3. Evliliğin butlanına karar verilmesi 138

4. Mirastan yoksunluk sebeplerinden birinin varlığı . 138

5. Bozucu şartın gerçekleşmesi ya da geciktirici şartın gerçekleşmemesi 139

6. Sözlü vasiyetname 139

§ 15. MADDÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 139

I. MADDÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 139

II. MADDÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLA

ŞEKLÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUF ARASINDAKİ İLİŞKİ 140

1. Sadece Miras Sözleşmesi İle Yapılabilen Ölüme Bağlı Tasarruflar 141

2. Hem Miras Sözleşmesi Hem de Vasiyetname İle Yapılabilen Ölüme Bağlı Tasarruflar 142

3. Sadece Vasiyetname İle Yapılabilen Ölüme Bağlı Tasarruflar . 143

§ 16. MADDÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN TÜRLERİ . 143

I. MİRASÇI ATAMA 143

II. VASİYET (BELİRLİ MAL BIRAKMA) . 144

1. Genel olarak 144

2. Vasiyetin bazı türleri . 148

a) Belirli mal vasiyeti (bırakma) . 148

b) Alt vasiyet 149

c) Ön vasiyet . 149

d) Alacak vasiyeti . 149

e) İbra vasiyeti 150

f) İntifa vasiyeti 150

g) İrat vasiyeti . 150

3. Vasiyetin hükümleri 151

a) Vasiyet borçlusu kimdir? 151

b) Vasiyet alacaklısı kimdir? 152

c) Vasiyet borcunun doğumu ve muaccel hale gelmesi 153

d) Zamanaşımı 154

4. Vasiyet borcunun kapsamı 155

5. Vasiyetin tenkisi . 157

III. KOŞUL (ŞART) . 158

1. Genel olarak 158

2. Hukuka ve ahlâka aykırı koşullar 160

3. Anlamsız ve yalnız başkasını rahatsız edici (faydasız ve müziç) şartlar 164

4. İmkânsız koşullar .164

IV. YÜKLEME (MÜKELLEFİYET) 164

1. Genel olarak .164

2. Yüklemenin konusu .167

3. Yüklemenin yerine getirilmesi .167

4. Hukuka ve ahlâka aykırı ya da yalnız başkasını rahatsız edici yüklemeler 169

V. VAKIF KURMA .169

VI. YEDEK VE ARTMİRASÇI ATAMA (İKAMELİ TASARRUFLAR) 173

1. Yedek mirasçı atama 173

2. Artmirasçı atama 175

a) Kavram ve genel bilgiler .175

b) Artmirasçı atama .179

aa) Genel bilgiler .179

bb) Hükümleri .180

aaa) Mirasın artmirasçıya geçmesinden önceki safha .180

bbb) Mirasın artmirasçıya geçmesi safhası .184

c) Art vasiyet alacaklısı atanmasındaki özellikler .185

VII. VASİYETİ YERİNE GETİRME GÖREVLİSİ ATAMA 187

a) Genel bilgiler .187

b) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin görevleri 191

c) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin denetimi .194

d) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin sorumluluğu 195

e) Vasiyeti yerine getirme görevlisinin görevinin sona ermesi 196

VIII. MİRASTAN FERAGAT .197

a) Tanım ve genel bilgiler 197

b) Mirastan feragat sözleşmesinin türleri .199

c) Feragatin hükümleri 199

aa) Feragat eden yönünden 199

bb) Feragatin altsoya etkisi .200

cc) Feragatin tasarruf edilebilir kısma (tasarruf nisabına) etkisi .202

dd) Feragatin mirasbırakanın alacakları yönünden etkisi 202

d) Feragatin hükümsüzlüğü .203

aa) Feragatin belirli bir ya da bir kaç kişi lehine yapılmış olması .204

bb) Feragatin en yakın ortak kökün altsoyu (tüm ortak yasal mirasçılar) lehine yapılması .204

IX. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA (MİRASTAN ISKAT) 206

1. Cezaî mirasçılıktan çıkarma .206

a) Genel olarak 206

b) Mirasçılıktan çıkarmanın şartları .207

aa) Şekil 207

bb) Mirasçılıktan çıkarmanın MK 510'da sayılan sebeplerden birine

dayanması .208

cc) Mirasçılıktan çıkarma sebebinin ölüme bağlı tasarrufta

gösterilmesi .211

c) Mirasçılıktan çıkarmanın hükümleri . 213

d) Mirasçılıktan çıkarmanın hükümsüzlüğü . 215

aa) İptal davası açılabilecek hâller . 215

bb) Tenkis davası açılabilecek hâller 216

e) Affın mirasçılıktan çıkarmaya etkisi 217

2. Koruyucu mirasçılıktan çıkarma (borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma) 218

§ 17. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN YORUMU . 220

I. GENEL OLARAK 220

II. VASİYETNAMENİN YORUMU 221

a) Genel olarak . 221

b) Vasiyetnameye ilişkin özel yorum kuralları . 223

aa) Favor testamenti (vasiyetname lehine yorum) 223

bb) Kanunî mirasın geçişi (intikali) kurallarına bağlılık 224

cc) Mirasçı ataması mı, vasiyet mi? . 225

III. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN YORUMU . 226

§ 18. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARDA HÜKÜMSÜZLÜK 226

I. GENEL OLARAK 226

II. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN KANUN GEREĞİ (KENDİLİĞİNDEN) HÜKÜMSÜZ OLMASI 227

1. Evlilik Birliğinin Ölüm (ve Gaiplik) Dışında Sona Ermesi 227

2. Lehine Ölüme Bağlı Tasarruf Yapılan Kimsenin Mirasbırakandan Önce Ölmesi . 227

3. Lehine Ölüme Bağlı Tasarruf Yapılan Kimsenin Mirastan Yoksun Olması 227

4. Bozucu Şartın Gerçekleşmesi ya da Geciktirici Şartın Gerçekleşmesi . 228

III. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN İPTALİ 228

A. İPTAL SEBEPLERİ . 228

1. Ehliyetsizlik (MK 557 b. 1) 228

2. İrade Sakatlıkları (MK 557 b. 2) . 228

a) Hata (Yanılma) . 228

b) Hile (Aldatma) (MK 57 b. 2) 230

c) Korkutma ve zorlama (tehdit yahut cebir) (MK 557 b. 2) 230

d) Mirasbırakanın hata ya da hileyi sağlığında öğrenmiş ya da korkutma

ve zorlamanın etkisinden kurtulmasının özelliği 231

3. Ölüme Bağlı Tasarrufun İçeriğinin, Ona Eklenen Koşul ya da yüklemenin

Hukuka ya da Ahlâka Aykırı Olması (MK 557 b. 3) 231

4. Şekil Noksanı (MK 557 b. 4) 232

B. İPTAL DAVASI . 233

1. Genel Olarak . 233

2. İptal Davasının Tarafları . 234

a) Davacı 234

b) Davalı . 235

3. Süre . 235

a) Bir yıllık süre .235

b) On yıllık süre .235

c) Yirmi yıllık süre 235

d) Sınırsız defi hakkı .236

ÜÇÜNCÜ KISIM

SAKLI PAY, TASARRUF ORANI, TENKİS, DENKLEŞTİRME

§ 19. KAVRAMLAR.237

§ 20. SAKLI PAYLI MİRASÇILAR .241

I. KİMLER SAKLI PAYLI MİRASÇIDIR? .241

II. SAKLI PAYLAR 242

1. Saklı Pay Oranları 242

2. Eski Medenî Kanundaki Azaltılmış Saklı Paylar .247

3. Karı Koca Mal Rejimlerinin Saklı Paylara Etkisi 249

§ 21. TASARRUF ORANININ TEREKEYE GÖRE HESAPLANMASI 252

I. GENEL OLARAK.252

II. ÇIKARILACAK DEĞERLER 253

1. Mirasbırakanın Borçları .254

2. Cenaze Giderleri 255

3. Terekeyi Mühürleme ve Defter Tutma (Yazım) Masrafları .256

4. Mirasbırakan ile Bir Arada Yaşayan Kişilerin Üç Aylık Geçim Giderleri .256

III. EKLENECEK DEĞERLER .257

1. Denkleştirmeye (İadeye) Tabi Kazandırmalar .257

2. Tenkise Tâbi Sağlararası Kazandırmalar .258

a. Denkleştirmeye tâbi olması gerekirken bundan kurtulan kazandırmalar 258

aa. Mirasbırakanın mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçısına miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar 258

bb. Mirasbırakan tarafından denkleştirmeden muaf tutulduğu için denkleştirilmesi istenemeyen kazandırmalar 259

b. Mirastan ivazlı feragat halinde mirasçıya mirasbırakanın hayattayken ödediği karşılık .261

c. Bağışlayanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve âdet üzere verilen hediyeler hariç ölümünden önceki bir yıl içinde yapmış olduğu bağışlamalar.261

aa. Genel olarak 261

bb. Muvazaalı bir satışla gizlenmek istenen bağışlamalar .264

d. Vakıf kurmak için yapılan kazandırmalar .269

e. Saklı payı etkisiz kılma kastıyla yapılan kazandırmalar 270

3. Üçüncü Kişi Yararına Hayat Sigortası Alım Bedeli 273

§ 22. RED-ÇIKARILMA-FERAGAT VE YOKSUNLUĞUN ETKİSİ 274

1. Reddin Tasarruf Oranı Üzerindeki Etkisi.274

2. Mirastan Çıkarılmanın Tasarruf Oranı Üzerindeki Etkisi 275

3. Feragatin Tasarruf Oranı Üzerindeki Etkisi .276

a. İvazlı feragatte 276

b. İvazsız feragatte 277

4. Mirastan Yoksunluğun Tasarruf Oranı Üzerindeki Etkisi . 277

§ 23. TENKİS . 277

I. KAVRAM 277

II. TENKİS DÂVASI 278

1. Niteliği 278

2. Tarafları 280

a. Davacılar . 280

aa. Saklı Paylı mirasçılar 280

bb. Saklı Paylı mirasçıların alacaklıları ve iflâs masası 282

b. Davalılar . 284

3. Süresi ve Yetkili Mahkeme . 287

III. TENKİS DEFİ 289

IV. TENKİSTE SIRA (TERTİP) 291

1. Tenkiste Sıra Sorunu ve Ölüme Bağlı Kazandırmalar İle Sağlararası Kazandırmalar Arasında Sıra 291

2. Sağlararası İşlem Yoluyla Ölüme Bağlı Kazandırmaların Özellikle Ölümden Sonraya Etkili Vekalet ve Temsil Yetkisinin Durumu 292

3. Ölüme Bağlı Kazandırmaların Tenkisi . 296

a. Genel olarak 296

b. Saklı paylı mirasçılara yapılan kazandırmalar bakımından 298

4. Sağlararası Kazandırmaların Tenkisi . 301

5. Kamu Yararına Kazandırmaların Tenkisi . 303

V. TENKİSİ ÖZELLİK TAŞIYAN BAZI KAZANDIRMALAR 308

1. Değerinde Azalma Olmaksızın Bölünemeyecek Şeyin Vasiyetinde Tenkis . 308

2. İntifa ve İrat Kazandırmalarında Tenkis . 311

3. İvazlı Miras Sözleşmesinde Tenkis . 313

4. İvazlı Feragat Halinde Feragat Edene Ödenen Karşılığın Tenkisi 314

5. Ölüme Bağlı Kazandırma Lehdarının Bir Vasiyet Borcu veya Yükleme

(Mükellefiyet) ile Yükümlü Tutulması Durumunda Tenkis . 315

6. Ön Mirasçının Saklı Paylı Olduğu Durumlarda Artmirasçı Atama (Fevkalâde İkame) 315

VI. TENKİS DAVASINDA ÖNCEDEN ALDIĞI KAZANDIRMAYI İADE

YÜKÜMÜ ALTINA GİREN DAVALININ SORUMLULUĞU . 316

VII. TENKİS HESAPLANMASINDA BİLİRKİŞİLERİN ROLÜ . 320

VIII. ÖRNEKLER 320

§ 24. MİRASTA DENKLEŞTİRME (İADE) . 324

I. DENKLEŞTİRME KURUMUNUN ANLAMI VE MİRAS HUKUKUNDA YERİ . 324

II. DENKLEŞTİRMENİN TARAFLARI . 327

1. Denkleştirme Borçlusu . 327

a. Kanunî mirasçı olma şartı . 327

b. Çeşitli kanunî mirasçıların durumları . 328

aa. Altsoy dışındaki kanunî mirasçılar 328

bb. Altsoy 330

cc. Doğrudan kendisine kazandırma yapılmadığı hâlde denkleştirme ile yükümlü olanlar .330

2. Denkleştirme Alacaklısı 333

III. MİRASBIRAKANIN DENKLEŞTİRMEYE YÖNELİK OLUMLU VE

OLUMSUZ İRADE BEYANININ NİTELİĞİ VE YAPILMASI 335

IV. DENKLEŞTİRMEYE TABİ KAZANDIRMALAR .337

1. Genel Olarak Denkleştirmeye Tâbi Kazandırmalar .337

2. Kanunen Denkleştirmeye Tâbi Kazandırmalar 339

a. Kuruluş Sermayesi .339

b. Çeyiz .340

c. Borçtan Kurtarmak 342

d. Malvarlığı devri .344

e. Diğer benzeri kazandırmalar 344

3. Denkleştirmeden Kanunen Muaf Tutulan Kazandırmalar .345

a. Eğitim ve öğrenim masrafları 345

b. Olağan hediyeler ve evlenme giderleri 346

c. Miras payını aşan kazandırmalarda bazı durumlarda aşan kısım .347

V. DENKLEŞTİRMENİN TALEP EDİLMESİ, GERÇEKLEŞMESİ VE DENKLEŞTİRMEDEN SORUMLULUK .348

1. Denkleştirme Dâvası 348

2. Denkleştirmenin Gerçekleşmesi ve Bu Sıradaki Sorumluluk 350

§ 25. MİRASBIRAKANIN ÖZEL DURUMDAKİ BAZI ÇOCUKLARININ ALACAK HAKLARI 353

I. EĞİTİM VE ÖĞRENİMİNİ TAMAMLAMAMIŞ VEYA SAKAT OLAN ÇOCUKLARIN ALACAK HAKKI 353

II. ANA BABA İLE VEYA BÜYÜK ANA VE BÜYÜK BABA İLE YAŞAYAN VE EMEĞİNİ VEYA GELİRİNİ AİLEYE ÖZGÜLEMİŞ ERGİN ÇOCUĞUN ALACAK HAKKI .355

DÖRDÜNCÜ KISIM

MİRASIN GEÇMESİ (İNTİKALİ)

§ 26. MİRASIN AÇILMASININ ŞARTLARI 363

I. MİRASIN AÇILMASINDA ÖNEM TAŞIYAN AN VE YER .363

1. Mirasın Açıldığı An .364

2. Mirasın Açıldığı Yer (Mirasa İlişkin Konularda Yetkili Mahkeme) 366

II. MİRASÇI VE VASİYET ALACAKLISI OLMANIN YASAL ŞARTLARI 368

1. Sağ Olmak .369

2. Ehil Olmak .371

3. Mirastan Yoksun Olmamak (MK 578/579) .374

a. Mirastan yoksunluk kavramı .374

b. Mirastan yoksunluk sebepleri 375

c. Mirastan yoksunluğun sonuçları 382

d. Affın etkisi.383

§ 27. MİRAS PAYLARININ DEVRİ . 384

I. AÇILMAMIŞ MİRAS PAYININ DEVRİ 384

II. AÇILMIŞ MİRAS PAYININ DEVRİ 387

1. Genel Olarak . 387

2. Devir Sözleşmesinin Şekli ve Konusu 387

3. Devir İşleminin Tarafları Bakımından Doğacak Farklar . 389

a. Devrin mirasçılar arasında yapılması 389

b. Devrin mirasçı olmayan kişiye yapılması . 390

4. Açılmış Miras Payının Rehni ve Haczi Sorunu . 392

§ 28. GAİPLİĞİN MİRASIN GEÇMESİNDE ETKİSİ 393

I. GAİBİN MİRASI . 393

II. MİRASÇININ GAİPLİĞİ 395

III. HAZİNENİN GAİPLİK KARARI ALMASI . 396

§ 29. MİRASIN GEÇMESİNDE KORUMA ÖNLEMLERİ 397

I. TEREKENİN KORUNMASINA İLİŞKİN ÖNLEMLER 397

1. Terekenin Defterinin Tutulması 398

2. Terekenin Mühürlenmesi 399

3. Terekenin Resmen Yönetilmesi 399

a. Terekenin resmen yönetilmesi gereken haller . 400

b. Terekeyi resmen yönetmekle görevli kişi . 400

c. Resmen yönetimin yürütümü ve sona ermesi . 401

II. MİRASÇILARIN SAPTANMASINA İLİŞKİN ÖNLEM . 402

III. VASİYETNAMELERE İLİŞKİN ÖNLEMLER 403

1. Vasiyetnamenin Teslim (Tevdi) Edilmesi . 403

2. Vasiyetnamenin Açılması . 404

3. Vasiyetname Örneğinin Tebliği 405

§ 30. MİRASÇILIK BELGESİ (VERASET İLAMI) . 406

BEŞİNCİ KISIM

MİRASIN KAZANILMASI (İKTİSABI)

§ 31. MİRASIN KAZANILMASINDAKİ (İKTİBASINDAKİ) TEMEL

KURALLAR . 409

I. KÜLLÎ HALEFİYET . 409

II. VASİYET ALACAKLISININ DURUMU . 411

1. Vasiyet Alacaklısının Sahip Olduğu Hak 411

2. Vasiyet Alacaklılarının Diğer Hak Sahipleri Karşısındaki Durumu . 415

a. Mirasbırakanın alacaklılarına karşı . 415

b. Mirasçıların alacaklılarına karşı . 416

§ 32. MİRASIN REDDİ . 416

I. KAVRAM VE ÇEŞİTLERİ . 416

1. Gerçek ret . 416

a. Genel bilgiler 416

b. Ret hakkının düşmesi . 419

aa. Sürenin dolması .419

bb. Süre dolmadan ret hakkının düşmesi .422

aaa. Açık kabul beyanı ile ret hakkının düşmesi 422

bbb. Tereke işlerine karışma nedeniyle ret hakkının düşmesi (örtülü kabul) 422

ccc. Ceza olarak ret hakkının düşmesi .424

2. Hükmi ret .424

II. REDDİN SONUÇLARI 425

1. Yasal Mirasçıların Mirası Reddetmesinin Sonuçları 425

a. Genel olarak .425

b. Özel durumlar 426

aa. En yakın yasal mirasçıların tümünün mirası reddi .426

bb. Mirasın altsoyun tamamı tarafından reddi .427

cc. Sonra gelen mirasçılar (madun derece) lehine ret 428

2. Atanmış Mirasçıların Mirası Reddetmesinin Sonucu 428

3. Vasiyet Alacaklılarının Vasiyeti Reddinin Sonucu 428

III. REDDE KARŞI ALACAKLILARIN KORUNMASI .429

1. Mirasçıların Kişisel Alacaklılarının Korunması 429

2. Mirasbırakanın Alacaklılarının Korunması 429

§ 33. RESMÎ DEFTER TUTMA .430

I. GENEL OLARAK.430

II. DEFTER TUTMA TALEBİ 431

III. RESMÎ DEFTER TUTULMASI İŞLEMLERİ .432

IV. RESMÎ DEFTER TUTULMASININ SONUÇLARI 434

1. Mirasçının Seçme İmkânının Doğması 434

2. Mirasın Tutulan Deftere Göre Kabulünün Sonuçları .435

§ 34. RESMÎ TASFİYE 438

I. RESMÎ TASFİYE KAVRAMI VE AMACI .438

II. RESMÎ TASFİYE TALEBİ .439

III. RESMÎ TASFİYENİN YAPILMASI 441

§ 35. MİRASÇILARIN SEÇİM HAKLARINI FARKLI ŞEKİLDE

KULLANMALARININ SONUÇLARI 444

I. GENEL OLARAK.444

II. MİRASÇILARIN RESMÎ DEFTER TUTMA TALEBİNDEN ÖNCE SEÇİM

HAKLARINI FARKLI YÖNDE KULLANMALARI 444

III. MİRASÇILARIN RESMÎ DEFTER TUTMA TALEBİNDEN SONRA

SEÇİM HAKLARINI FARKLI YÖNDE KULLANMALARI 445

§ 36. MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DÂVASI .446

I. KAVRAM, NİTELİĞİ, ÖZELLİKLERİ .446

1. Mirasçılık Sıfatına Bağlı Özel Bir Dâva Olması 446

2. Mülkiyet Hakkına Dayanan İstihkak Davası ile Farkları .446

3. Koruyucu Önlemler (Tedbirler) .448

II. DAVANIN KONUSU .449

III. DAVANIN TARAFLARI 450

1. Davacı . 450

2. Davalı . 453

IV. SÜRE 454

ALTINCI KISIM

MİRAS ORTAKLIĞI VE MİRASIN PAYLAŞILMASI

§ 37. MİRAS ORTAKLIĞI . 456

I. KAVRAM 456

II. MİRAS ORTAKLIĞININ HÜKÜMLERİ . 457

1. Tereke Üzerinde Mirasçıların Hak ve Yetkileri, Dâvacı Olmaları 457

2. Mirasçıların Dâvalı Olması . 461

a. Genel olarak 461

b. Vasiyet alacaklısı karşısında . 461

3. Tereke Borçlarından Sorumluluk 463

a. Müteselsil sorumluluk kuralı ve çerçevesi 463

b. Borcu ödeyen mirasçının rücu hakkı 465

c. Mirasçıların güvence isteme hakkı . 466

d. Paylaşmanın tamamlanmasından sonraki durum 467

4. Miras Ortaklığına Temsilci Atanması . 469

III. MİRAS ORTAKLIĞININ SONA ERMESİ . 471

1. Genel Olarak . 471

2. Başlıca Sona Erme Hâlleri 471

a. Mirasın tamamen paylaşılması . 471

b. Elbirliğiyle hak sahipliğinin paylı hak sahipliğine dönüşmesi 472

c. Miras ortaklığının başka bir ortaklığa dönüşmesi . 473

§ 38. MİRASIN PAYLAŞTIRILMASI 474

I. GENEL OLARAK 474

II. PAYLAŞMA TÜRLERİ . 475

1. Terekenin Tümünün Paylaşılması . 475

2. Terekenin Bir Kısmının Paylaşılması . 475

a. Objektif Kısmi Paylaştırma 476

b. Sübjektif Kısmi Paylaşma 476

III. PAYLAŞMAYA İLİŞKİN GENEL KURALLAR . 477

1. İrade Özgürlüğü 477

2. Eşitlik 478

3. Aynen Paylaşmanın Asıl Olması 479

4. Bilgi Verme Yükümü 480

5. Ayni İkame . 480

IV. TÜM MİRASÇILARIN ANLAŞMASIYLA PAYLAŞMA. 481

1. Elden Paylaşma . 481

2. Paylaşma Sözleşmesi 483

V. PAYLAŞMA (TAKSİM) DÂVASI . 486

VI. PAYLAŞMAYI GECİKTİREN SEBEPLER 489

1. Paylaşmanın İradi Olarak Geciktirilmesi .489

a. Mirasçıların anlaşmasıyla 489

b. Mirasbırakanın tasarrufu ile .490

2. Paylaşmanın Kanun gereği geciktirilmesi: Mirasçılar arasında bir ceninin bulunması 491

3. Hâkim Kararı ile Paylaşmanın Geciktirilmesi .492

VII. PAYLAŞMAYA HAKİMİN ATADIĞI BİR KAYYIMIN KATILMASI 494

VIII. PAYLAŞMANIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ .495

1. Miras Paylarının Oluşması .495

2. Miras Paylarının Özgülenmesi (Tahsisi) 498

3. Paylaşmada Bazı Özel Durumlar .500

a. Değerinde önemli azalma olmaksızın bölünemeyen mal .500

b. Bir bütün oluşturan eşya topluluğu ve aile belgeleri ile özel anı değeri olan eşya .502

aa. Bir bütün oluşturan eşya 502

bb. Aile belgeleri ve aile için özel anı değeri olan eşya 504

c. Aile konutu ve ev eşyasının sağ kalan eşe özgülenmesi 506

aa. Genel olarak 506

bb. MK 652'nin uygulama alanı 509

cc. MK 652/I’e göre ortak konut ve ev eşyasının sağ kalan eşe özgülenmesinin şartları 510

d. Mirasbırakanın mirasçılardan birinden olan alacağı 512

e. Kat mülkiyetine çevirme yoluyla paylaşma .513

f. Tarımsal işletmelerin özgülenmesi .515

aa. Amacı ve özellikleri.515

bb. 6537 sayılı Kanun düzenlemesinin zaman bakımından uygulanması .516

cc. Tarımsal arazinin bölünme sınırları .517

dd. Mirasçıların bölünemez tarımsal araziyi belli süre içinde belli yöntemlerle paylaşma yükümü .519

ee. Mirasçılar veya Bakanlıkça açılacak dava ile paylaştırma .520

ff. Denkleştirme hükümleri .522

gg. Bazı taşınırların ve yan sınaî işletmenin devri .524

aaa) Bazı taşınırların devri .524

bbb) Yan sınai işletmenin devri .524

hh. Ölüme bağlı tasarrufla düzenlemeye getirilen sınırlar .525

ıı. Mülga MK 659-668 düzenlemesi526

aaa) Tarımsal işletme kavramı .526

bbb) Mirasçıya özgüleme ve aile ortaklığı 527

IX. PAYLAŞMANIN SONUÇLARI .529

1. Mirasçıların Birbirine Karşı Sorumlulukları 529

2. Dışa Karşı Sorumluluk.533

BİBLİYOGRAFYA 535