Türk Vatandaşlık Hukuku

Ergin NOMER

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ KISIM

VATANDAŞLIK HUKUKUNUN

GENEL DOKTRİNİ

I. Vatandaşlık 3

1. Genel olarak . 3

2. Vatandaşlık kavramının devletler hukuku ve iç hukuk karakteri . 17

3. Kavram, nitelik ve içerik . 19

II. Vatandaşlık Kavramının Kamu Hukuku Karakteri 27

III. Vatandaşlığı Tâyinde Uygulanacak Hukuk (Vatandaşlığın Tâyininde Kanunlar İhtilâfı) . 29

1. Prensip . 29

2. Prensibin kanunlar ihtilâfı karakteri 32

3. Zaman bakımından uygulanabilirlik. 32

IV. Vatandaşlık Hukukunun Ön meseleleri . 33

V. Vatandaşlık Hukukunun Müsbet ve Menfi Çatışmaları

(Çok Vatandaşlık ve Vatansızlık) 34

1. Çifte veya çok vatandaşlık . 35

a) Vatandaşlıklardan birinin lex fori’nin vatandaşlığı olması 37

b) Birden fazla yabancı vatandaşlık . 40

2. Vatansızlık (Tâbiiyetsizlik / Devletsizlik) 42

VI. Tüzel Kişiler, Gemiler ve Hava Araçları 45

1. Tüzel kişiler . 46

2. Gemiler ve hava araçları 47

İKİNCİ KISIM

TÜRK VATANDAŞLIK HUKUKU

Birinci Bölüm

TÜRK VATANDAŞLIK HUKUKUNA HÂKİM

GENEL PRENSİPLER

I. Vatandaşlığın “Doğum” ile Kazanılması . 51

II. Türk Vatandaşlık Hukukunda Kan ve Toprak Esası 55 x

1. Tarihçe .55

a) 8 Nisan 1284/23 Ocak 1869 tarihli Tabiiyet-i Osmaniye’ye

dair Nizamname (Tabiiyet-i Osmaniye Kanunnamesi) 55

b) 23 Mayıs 1928 tarih ve 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 55

c) 11 Şubat 1964 tarih ve 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 56

2. 29 Mayıs 2009 tarih ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 57

III. Anayasa ve Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı .58

1. Vatandaşlık anlayışı .58

2. Vatandaşlığın kazanılması .62

3. Vatandaşlığın kaybedilmesi .63

4. Vatandaşlığın teminatı .64

İkinci Bölüm

TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI

I. Genel Olarak .65

1. Türk Vatandaşlığının Kanunî Düzeni .65

2. Türk Vatandaşlığı Kanununun Sistemi 66

3. Türk Vatandaşlığının Kazanılma Halleri .66

II. Türk Vatandaşlığının “Doğum” ile Kazanılması67

1. Soybağı (Nesep)68

a) Evlilik Birliği içinde doğan çocuk .68

b) Evlilik Birliği dışında doğan çocuk 69

c) Saklı Nüfus71

2. Doğum yeri (Toprak esası) .72

III. Türk Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması.75

A. Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığın Kazanılması.75

1. Genel Olarak Vatandaşlığa Alınma (“Telsik”) .75

a) Genel olarak 75

b) Yetkili Makamın Takdir Hakkı76

c) Vatandaşlığa Alınmanın Başvuru Şartları80

d) Vatandaşlığın Kazanılmasında Takdir Hakkı 87

2. İstisnaî Yolla Vatandaşlığa Alınma88

a) Genel olarak.88

b) İstisnaî yolla vatandaşlığa alınmadan istifade edecek kişiler 89

3. Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması .94

4. Evlenme ile Vatandaşlığın Kazanılması96

a) Genel olarak 96

b) Prensip 98 

c) İnceleme ve araştırma .100

d) Evlenme akdi 101

e) Evlenme yoluyla kazanılan Türk Vatandaşlığının özellikleri 105

5. Evlâd Edinilme108

6. Haklarında “Kaybettirme” Kararı Verilenlerin Türk

Vatandaşlığı.110

7. Vatandaşlığın Kazanılmasında “Usul”, “Esas” ve “Sonuçlar”112

1) Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığa Alınmada “Usûl” ve “Esaslar” .112

2) Yetkili Makam Kararı ile Vatandaşlığa Alınmanın “Sonuçları” .115

a) Eş bakımından 115

b) Çocuklar bakımından .116

c) Ad ve Soyad 117

d) Askerlik Yükümlülüğü .119

B. Türk Vatandaşlığını Seçme Hakkı120

1) Genel olarak .120

2) Seçme hakkına sahip yabancılar 120

3) Sonuçları120

4) Seçme hakkının kullanılma şekli 121

C. (Özel Hüküm:) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti [KKTC] vatandaşları.121

Üçüncü Bölüm

TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAYBI

I. Genel Olarak .122

1. Türk Vatandaşlığı Kanununun sistemi .122

a) Genel Olarak 122

b) Kişinin İradesi Dışında Türk Vatandaşlığının Kaybı.123

2. Türk vatandaşlığını kaybetmenin “Genel Sonucu” .125

a) Prensip 125

b) İstisnalar .127

II. Türk Vatandaşlığının Kayıp Halleri .133

1. Çıkma 133

a) Şartları 135

2. Kaybettirme 139

a) Kaybettirme sebepleri 139

b) Sonuçları .143

3. Vatandaşlığa alınma kararının iptali .145

a) İptal sebepleri .146

b) İptalin hükmü .148

c) Sonuçları .150

4. Türk vatandaşlığının “seçme” hakkının kullanılması ile kaybı .152

a) Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kaybı 152

b) Sonuçları .153

5. Vatandaşlığın kaybında usul ve esaslar.153

6. Yabancı devlet vatandaşlığını kazanma (Çifte Vatandaşlık).154

7. 431 sayılı ve 1340 tarihli Kanun.156

Dördüncü Bölüm

TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSBATI VE

VATANDAŞLIK İHTİLÂFLARI

I. Türk Vatandaşlığının İsbatı .157

1. Genel olarak .157

2. Tatbik edilecek hukuk 158

3. Doğrudan doğruya isbat .159

a) Vatandaşlığın kazanılması 159

b) Vatandaşlığın kaybı 161

4. Resmî kayıt ve belgelerle isbat 161

a) Türkiye Cumhuriyeti nüfus kayıtları 163

b) Nüfus cüzdanları 163

c) Pasaport veya pasaport yerine geçen belgeler 164

ç) Vatandaşlık ilmühaberleri .165

5. Ahvâli şahsiye belgelerinin milletlerarası dolaşımı .166

6. Milletlerarası alanda vatandaşlık belgeleri 166

II. Yargı Yolu 166

1. Vatandaşlık işlerinde mahkeme kararları .166

a) Genel olarak .166

b) Türk hukuk sistemi .167

2. Yargı kontrolü (Danıştay) 170

3. Danıştay dışı yargı organları 177

4. Vatandaşlıkla ilgili mahkeme kararlarının milletlerarası etkisi .178 xiii

Beşinci Bölüm

TÜRK VATANDAŞLIĞININKAZANILMA VE KAYBEDİLME ANI

a) Türk vatandaşlığının kazanılma anı .180

b) Türk vatandaşlığının kayıp anı 181

Altıncı Bölüm

ANDLAŞMALARA GÖRE VATANDAŞLIĞIN

KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ

I. Genel Olarak 183

II. Türk Andlaşmalar Hukukunda Vatandaşlık . 186

1. Arazi terk ve ilhakı . 186

2. Ahali mübadelesi 188

Bibliyografya . 193

Mevzuat. 199

ê Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 201

ê Milletlerarası Sözleşmeler . 202

ê 13 Eylül 1973 tarihli Vatansızlık Hallerinin Sayısının Azaltılmasına

Dair “Bern-CIEC” Sözleşmesi. 202

ê 14 Eylül 1999 tarihli Vatandaşlık Belgesi Verilmesine İlişkin “Lizbon-CIEC” Sözleşmesi [m. 1-6] 205

ê Türk Vatandaşlığı Kanunu . 207

ê 11.2.2010 tarihli ve 2010/139 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun

Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik 220

ê İskan Kanunu 258

ê Vatandaşlıkla İlgili Kanun Hükümleri . 261

* Hilâfetin İlgasına ve Hanedan-ı Osmani’nin Türkiye Cumhuriyeti

Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair Kanun 261

* Cumhuriyetin 50 nci Yılı Nedeniyle Bazı suç ve Cezaların Affı

Hakkında Kanun. 263

ê 403 Sayılı ve 11.2.1964 Tarihli Mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu . 264

ê Terörle Mücadele Kanunu . 285

Madde İndeksi . 287

Kavram İndeksi 291