TÜRK VE AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA YABANCI UNSURLU SİGORTA SÖZLEŞMELERİNE UYGULANACAK HUKUK Prof. Dr. Nuray EKŞİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ................................................................................................................III KISALTMALAR.................................................................................................IX GİRİŞ .....................................................................................................................1 I. Türkiye’de Yabancılık Unsuru Taşıyan Sigortaların Başlangıcı .............1 II. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Sigorta Sözleşmeleri......................3 III. Sigortacılık Sektöründe Uluslararası Faaliyetler .......................................3 A. Sigortacılık Kanunu’nun Yürürlüğe Girmesine Kadar Olan Süreçte Sigortacılık Sektöründe Uluslararası Faaliyetler.........................3 B. Sigortacılık Kanunu’nun Yürürlüğe Girmesinden Sonra Sigortacılık Sektöründe Uluslararası Faaliyetler......................................5 1. Yabancı Sigorta ve Reasürans Şirketleri ile Yabancı Sigorta Eksperleri ve Acentelerinin Türkiye’de Faaliyette Bulunmasına İlişkin Esaslar.....................................................................................5 2. Yurt Dışında Yaptırılabilecek Sigortalar ............................................7 Birinci Bölüm 5718 SAYILI MÖHUK’A GÖRE YABANCI UNSURLU SİGORTA SÖZLEŞMELERİNE UYGULANACAK HUKUK I. Sigorta Sözleşmelerine Yabancılık Unsuru Veren Kriterler ...................13 II. Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Vasıflandırma Sorunu ..........................................................................................................17 III. 5718 Sayılı MÖHUK’ta Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Ayrı Bir Kanunlar İhtilâfı Kuralının Bulunmaması................................19 IV. MÖHUK’un 24. Maddesi Uyarınca Sigorta Sözleşmelerinin Esasına Uygulanacak Hukukun Tayini.....................................................21 A. MÖHUK’un 24. Maddesinde Yer Alan Kanunlar İhtilâfı Kuralı...........21 1. Esasa Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçilmesi.........................22VI a. Hukuk Seçimine İlişkin Esaslar....................................................22 b. Hukuk Seçiminin “Incorporation”dan Farkı.................................26 2. Esasa Uygulanacak Hukukun Sigorta Sözleşmesinin En Yakın İrtibatlı Olduğu Yer Esasına Göre Tayini.........................28 3. Yabancılık Unsuru Taşıyan Sigorta Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Tayininde Atıf Teorisinin Uygulanmaması ......................31 B. MÖHUK’un 24. Maddesinin Gösterdiği Hukukun Uygulama Alanı ....31 C. MÖHUK’un 24. Maddesinin Gösterdiği Hukukun Uygulama Alanı Dışında Kalan Konular...........................................................................32 1. Sigorta Sözleşmesinde Tarafların Ehliyeti .......................................32 2. Sigorta Sözleşmesinin Şekli .............................................................32 3. Zamanaşımı ......................................................................................32 4. Sigorta Sözleşmesinin Temsilci veya Acente Vasıtasıyla Yapılması..........................................................................................33 V. MÖHUK’un 24. Maddesinin Gösterdiği Hukukun Uygulanmasını Engelleyen Haller ........................................................................................33 A. Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Milletlerarası Antlaşmaların Varlığı......33 1. Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı Hakkında Konvansiyon.....................................................................................34 2. Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu Antlaşması (Multilateral Investment Guarantee Agency–MIGA) ......................34 3. Motorlu Taşıtların Mecburi Malî Mesuliyet Sigortasına Dair Avrupa Konvansiyonu ......................................................................35 B. Kamu Düzeni..........................................................................................38 C. Müdahaleci (Doğrudan Uygulanan) Kurallar.........................................38 1. MÖHUK’un 6. ve 31. Maddeleri .....................................................38 2. Sigorta Mevzuatında Yer Alan Müdahaleci Normlar.......................40 3. İktisadî Müesseselerde Mecburî Türkçe Kullanılması Hakkındaki Kanunun Müdahaleci Norm Niteliği Karşısında Sigorta Sözleşmesine Dahil Edilecek Metinlerin Yabancı Dilde Düzenlenmiş Olması ........................................................................46 VI. MÖHUK’un 24. Maddesinin Sigorta Sözleşmelerine Uygulanmasından Kaynaklanan Sorunlar ...............................................................................49 A. MÖHUK’un 24. Maddesinde Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Özel Bir Hükme Yer Verilmemiş Olması...............................................49VII B. MÖHUK’un 24. Maddesinin Sigorta Sözleşmelerinden Doğan ve Özellik Arzeden Bazı Uyuşmazlıklara Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu ....................................................................................................49 1. MÖHUK’un 24. Maddesinin Sigortacının Halefiyetine Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu ................................................................50 2. MÖHUK’un 24. Maddesinin Zorunlu Sigorta Sözleşmelerine Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu ..............................................51 3. MÖHUK’un 24. Maddesinin P&I Sigorta Sözleşmelerine Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu ..............................................52 4. Sigortacıya Karşı Doğrudan Dava Hakkı ve MÖHUK’un 24. Maddesi ......................................................................................53 5. MÖHUK’un 24. Maddesinin İhracat Kredi Sigortalarına Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu ..............................................53 İkinci Bölüm AVRUPA BİRLİĞİ’NDE SİGORTA SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER VE KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI I. Avrupa Birliği’nde Sigorta Hukukuna İlişkin Düzenlemeler .................61 A. Avrupa Birliği Tek Sigorta Piyasası: Yerleşme ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Kapsamında Yapılan Düzenlemeler...........................61 B. Avrupa Birliği’nde İhracat Kredi Sigortalarının Harmonizasyonu.........64 C. Avrupa Sigorta Sözleşmesi Hukuku İlkeleri–ASSHİ (Principles of European Insurance Contract Law–PEICL) ....................64 II. Avrupa Birliği’nde Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kurallarının Yer Aldığı Düzenlemeler ......................................................67 A. Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları İçeren Yönergeler..............................................................................................68 B. Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Olarak 1980 Roma Konvansiyonunda Yer Alan Kanunlar İhtilâfı Kuralları ......................................................75 C. Roma I Tüzüğü.......................................................................................78 1. Genel Olarak Roma I Tüzüğünde Yer Alan Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralı (Roma I Tüzüğü md. 7)..................78 2. Roma I Tüzüğünün Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Kanunlar İhtilâfını Düzenleyen 7. Maddesine Yönelik Eleştiriler...................85 D. Roma II Tüzüğü......................................................................................88 SONUÇ ................................................................................................................95 YARARLANILAN KAYNAKLAR ...................................................................99
%3249,50 TL242,02 TL
