Uluslararası Deniz Hukuku Kurallarının Etkili Olarak Uygulanabilmesi: Doğu Akdeniz Örneği

Zelal ÖCAL

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR  3

ŞEKİLLER LİSTESİ  11

KISALTMALAR LİSTESİ  13

GİRİŞ . 15

Birinci Bölüm

ULUSLARARASI DENİZ HUKUKUNUN OLUŞUMU,

GELİŞİMİ, KAYNAKLARI VE ULUSAL HUKUKTAKİ

ETKİLERİ

• 1. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU NORMLARININ

OLUŞUMU . 19

• 2. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKUNUN

KAYNAKLARI  20

1. ASLİ HUKUK KAYNAKLARI . 22
2. ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR 22
3. ULUSLARARASI ÖRF VE ADET HUKUKU 25
4. HUKUKUN GENEL İLKELERİ 27
5. YARDIMCI HUKUK KAYNAKLARI 28
6. MAHKEME KARARLARI. 29
7. DOKTRİN . 29

III. DİĞER KAYNAKLAR . 30

1. DEVLETLERİN TEK TARAFLI İŞLEMLERİ 30
2. ESNEK HUKUK KURALLARI . 31

• 3. DENİZ HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ . 32

1. ROMALILARDAN SÖMÜRGE

İMPARATORLUKLARINA DENİZ HUKUKU . 33

İçindekiler

6

1. MARE LIBERUM, MARE CLAUSUM VE

KARASULARI . 34

III. ORTAK HUKUK İHTİYACI: İSTİKRARLILIK ve

20. YÜZYIL KONFERANSLARI 36
21. 1930 LAHEY KONFERANSI . 37
22. TRUMAN BİLDİRİSİNİN ETKİSİ 38
23. 1958 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BİRİNCİ DENİZ

HUKUKU KONFERANSI  39

1. 1960 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKİNCİ DENİZ

HUKUKU KONFERANSI  40

1. 1973 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÜÇÜNCÜ DENİZ

HUKUKU KONFERANSI  40

• 4. HUKUK TEORİSİ AÇISINDAN ULUSLARARASI

DENİZ HUKUKU VE ULUSAL HUKUK

ARASINDAKİ İLİŞKİ  42

1. TEKÇİ (MONİST) TEORİ 42
2. İKİCİ (DÜALİST) TEORİ 45

III. KARMA TEORİ  46

• 5. DOĞU AKDENİZ’E KIYIDAŞ DEVLETLERİN

BENİMSEDİĞİ HUKUK TEORİLERİ  47

1. MISIR 47
2. YUNANİSTAN . 48

III. TÜRKİYE  49

1. GÜNEY KIBRIS RUM YÖNETİMİ 51
2. KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ . 51
3. LÜBNAN . 52

VII. İSRAİL  53

VIII. SURİYE . 54

1. FİLİSTİN . 55
2. LİBYA . 56

Zelal ÖCAL

7

İkinci Bölüm

DENİZ YETKİ ALANI SINIRLANDIRILMASI VE

UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM KURALLARI IŞIĞINDA

DOĞU AKDENİZ SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ

• 1. DENİZ YETKİ ALANLARI . 57

1. İÇ SULAR REJİMİ . 58
2. TAKIMADA SULARI (ARŞİPELAJİK SULAR) . 59

III. KARASULARI . 61

1. BİTİŞİK BÖLGE . 63
2. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE . 64
3. KITA SAHANLIĞI . 65

• 2. DENİZ YETKİ ALANLARININ

SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN ULUSLARASI

İLKELER . 66

1. EŞİT UZAKLIK İLKESİ 67
2. HAKKANİYET İLKESİ . 68

III. ESTOPPEL İLKESİ  69

1. COĞRAFYANIN ÜSTÜNLÜĞÜ İLKESİ . 70
2. ORANTILILIK İLKESİ 71
3. KAPATMAMA İLKESİ . 71

VII. GEREKLİ SAYGIYI GÖSTERME İLKESİ  72

• 3. DENİZ YETKİ ALANI UYUŞMAZLIKLARINDA

BAŞVURULACAK YÖNTEMLER. 73

1. DİPLOMATİK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ 75
2. MÜZAKERE . 75
3. ARABULUCLUK . 76
4. UZLAŞTIRMA 76

İçindekiler

8

1. YARGISAL ÇÖZÜM YOLLARI . 77
2. ULUSLARARASI TAHKİM MAHKEMELERİ . 77
3. 1978 BİRLEŞİK KRALLIK – FRANSA DAVASI 77
4. 1985 GİNE – GİNE BİSSAU DAVASI 79
5. 2007 GUYANA – SURİNAM DAVASI . 80
6. ULUSLARARASI ADALET DİVANI . 82
7. 1969 KUZEY DENİZİ KITA SAHANLIĞI

DAVALARI . 82

2. 1982 TUNUS – LİBYA DAVASI . 84
3. 1984 MAİNE KÖRFEZİ DAVASI 85
4. 1985 LİBYA – MALTA DAVASI 86
5. 1993 DANİMARKA – NORVEÇ DAVASI . 87
6. 2001 KATAR – BAHREYN DAVASI 89
7. 2002 KAMERUN – NİJERYA DAVASI 90
8. 2009 ROMANYA – UKRAYNA DAVASI 91
9. 2012 NİKARAGUA – KOLOMBİYA DAVASI 92
10. 2014 PERU – ŞİLİ DAVASI . 93
11. 2018 KOSTA RİKA – NİKARAGUA DAVASI 95
12. 2023 NİKARAGUA – KOLOMBİYA DAVASI 89
13. ULUSLARARASI DENIZ HUKUKU

MAHKEMESİ . 96

1. 2012 BANGLADEŞ – MYANMAR DAVASI . 98
2. 2017 GANA – FİLDİŞİ SAHİLİ DAVASI . 99

• 4. DOĞU AKDENİZ’DE DENİZ YETKİ ALANI

SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ . 100

Zelal ÖCAL

9

Üçüncü Bölüm

DOĞU AKDENİZ'DE ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU

UYGULAMALARI

• 1. DOĞU AKDENİZ’İN COĞRAFİ STATÜSÜ . 103
• 2. DOĞU AKDENİZ’İN POLİTİK STATÜSÜ. 105
• 3. DOĞU AKDENİZ'DE DİN VE ULUSLARARASI

DENİZ HUKUKU ETKİLEŞİMİ  106

• 4. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU KAPSAMINDA

DOĞU AKDENİZ’DE YAŞANAN SORUNLAR . 109

1. DOĞU AKDENİZ’E KIYIDAŞ DEVLETLERİN

DENİZ YETKİ ALANLARINA İLİŞKİN İKİLİ

ANTLAŞMA VE POLİTİKALARI  113

1. MISIR 113
2. MISIR – GKRY DENİZ YETKİ ALANI

SINIRLANDIRMA ANTLAŞMASI  116

2. MISIR – YUNANİSTAN DENİZ YETKİ ALANI

SINIRLANDIRMA ANTLAŞMASI  117

1. YUNANİSTAN . 119
2. TÜRKİYE 121
3. TÜRKİYE – LİBYA DENİZ YETKİ ALANI

SINIRLANDIRMASINA DAİR ANLAYIŞ

BİRLİĞİ ANDACI  124

2. TÜRKİYE – KKTC DENİZ YETKİ ALANI

SINIRLANDIRMA ANTLAŞMASI  126

1. GÜNEY KIBRIS RUM YÖNETİMİ 129
2. KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ . 132
3. LÜBNAN . 134
4. İSRAİL . 137
5. SURIYE . 139

İçindekiler

10

1. FİLİSTİN . 141

İ. LİBYA . 142

1. DOĞU AKDENİZ'DE ENERJİ KAYNAKLARININ

PAYLAŞIMI SORUNU  143

III. DOĞU AKDENİZ’DE ÇEVRE SORUNLARI  151

1. DOĞU AKDENİZ’DE ARAMA KURTARMA

SORUNLARI  155

1. DOĞU AKDENİZ’DE GÜVENLİK SORUNLARI 157

• 5. DOĞU AKDENİZ’DE ULUSLARARASI DENİZ

HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASINDA

ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN ROLÜ . 160

1. AVRUPA BİRLİĞİ . 161
2. NATO 163

• 6. DOĞU AKDENİZ’DE ULUSLARARASI DENİZ

HUKUKU KURALLARININ UYGULANMASINDA

KIYIDAŞ OLMAYAN DEVLETLERİN ROLÜ  164

1. ABD . 164
2. RUSYA 165

• 7. ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU

KURALLARININ ETKİLİ OLARAK

UYGULANABİLMESİ DOĞU AKDENİZ VE

KARADENİZ KARŞILAŞTIRMASI  165

SONUÇ . 169

KAYNAKÇA . 171

Zelal ÖCAL

11

ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1.1. Uluslararası Deniz Hukukunun Kaynakları . 21

Şekil 2.1. BMDHS Kapsamında Deniz Yetki Alanları  58

Şekil 2.2. Deniz Yetki Alanı Uyuşmazlıklarında

Başvurulacak Yöntemler  74

Şekil 3.1. Uluslararası Deniz Hukuku Antlaşmaları ve Doğu

Akdeniz’deki Tarafları . 110

Şekil 3.2. Doğu Akdeniz’de Kıyı Uzunluklarını Gösterir

Harita  113

Şekil 3.3. Mısır – GKRY Deniz Yetki Alanı Sınırlandırma

Antlaşması’nın Her İki Devlet Tarafından Ortak

Olarak BM’ye Sunulan Haritası . 117

Şekil 3.4. Mısır – Yunanistan MEB Antlaşması ile Belirlenen

Sınırı Gösterir Harita  118

Şekil 3.5. Türkiye – Libya Deniz Yetki Alanı Sınırlandırması

Anlayış Birliği Andacı Sonucu Oluşan Sınır . 125

Şekil 3.6. Türkiye – Libya Anlayış Birliği Andacı ve MısırYunanistan Deniz Yetki Alanları Sınırlandırma

Antlaşmasının Çakışma Alanları 126

Şekil 3.7. Türkiye – KKTC Arasında İmzalanan Kıta

Sahanlığı Sınırlandırma Antlaşması ile Belirlenen

Sınırlar  127

Şekil 3.8. Doğu Akdeniz’de Türkiye ve KKTC Tarafından

TPAO’ya Verilen Ruhsat Alanları . 128

Şekil 3.9. GKRY – İsrail MEB Sınırlandırma Antlaşması  132

Şekil 3.10. Lübnan – İsrail Deniz Sınırı Uyuşmazlığını

Gösterir Harita . 136

Şekil 3.11. Suriye’nin MEB Sınırları ve Türkiye'nin Kıta

Sahanlığı ile Çakışan Alan . 140

İçindekiler

12

Şekil 3.12. Doğu Akdeniz'de Keşfedilen Doğalgaz Yatakları

ve Rezerv Miktarları  145

Şekil 3.13. ENI Tarafından Keşfedilen Mısır'a Ait Zohr

Sahası'nı Gösterir Harita  147

Şekil 3.14. Planlanan East Med Gaz Boru Hattı Projesi  150