Prof. Dr. Yaşar SALİHPAŞAOĞLU
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR . 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR. 15
GİRİŞ .17
AVRUPA KONSEYİ’NİN KURULUŞU VE ÜYELERİ 20
AVRUPAKONSEYİ’NİNRESMÎDİLLERİ,MERKEZİVE BAYRAĞI 21
III. AVRUPA KONSEYİ’NİN TEMEL ORGANLARI 22
AVRUPAKONSEYİ’NİNAMAÇLARINDANBİRİ: İNSANHAKLARI İLE
TEMELÖZGÜRLÜKLERİ KORUMAKVEGELİŞTİRMEK. 24
AVRUPA KONSEYİ TACININ MÜCEVHERİ: AVRUPA İNSAN HAKLARI
SÖZLEŞMESİ 29
SÖZLEŞME’NİN OLUŞUMU VE TÜRKİYE’NİN SÖZLEŞME’YE TARAF
OLMASI 29
SÖZLEŞME’NİN KAPSAMI. 30
SÖZLEŞME’NİN DENETİM MEKANİZMASI .33
KISA BİR TARİHÇE: DENETİM MEKANİZMASININ GELİŞİM SÜRECİ. 33
DENETİM MEKANİZMASININ BUGÜNKÜ YAPISI VE İŞLEYİŞİ. 38
Yargıçların Sayısı, Nitelikleri ve Seçimi. 38
Mahkemenin İdari Birimleri. 39
Mahkeme Genel Kurulu (the Plenary Court) 39
Mahkeme Başkanlığı (Presidency of the Court). 40
Bölümler (Sections) 40
Başkanlık Kurulu (Bureau) 41
Yazı İşleri Müdürlüğü (the Registry). 41
Mahkemenin Yargısal Birimleri 42
Tek Yargıç Düzeni (Single-Judge Formation) 43
Komite (Committee) 43
Daire (Chamber). 43
Büyük Daire (Grand Chamber) . 44
Büyük Daire Kurulları . 45
10 İçindekiler
SÖZLEŞME’NİN 1. MADDESİ: AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN
YETKİSİ VE TARAFLARIN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜĞÜ 47
MAHKEMENİN YER YÖNÜNDEN YETKİSİ (RATIONE LOCI) 47
MAHKEMENİN KİŞİ YÖNÜNDEN YETKİSİ (RATIONE PERSONAE) 52
Şikâyetçi Açısından: Mahkemeye Kimler Başvurabilir? . 52
Devlet Başvurusu: Devletlerarası Davalar (Inter-State Cases) . 52
Devlet başvurularına dair veriler 55
Devletlerin üçüncü taraf sıfatıyla davaya katılması 57
Bireysel Başvurular (Individual Applications). 59
Bireysel başvuruda bulunabilecekler . 60
(1) Gerçek kişiler (persons) 60
(2) Hükümet dışı kuruluşlar (non-governmental
organisations) . 62
(3) Tüzel kişiliği olmayan kişi grupları (group of individuals) 64
Mağdur (victim) kavramı 65
(1) Doğrudan mağdur (direct victim) . 65
(2) Dolaylı mağdur (indirect victim) . 66
(3) Potansiyel mağdur (potential victim) 66
(4) Mağduriyetin Ortadan Kalkması ve Mağdurun ölümü . 67
Başvurunun Karşı Tarafı: Sözleşmeci Devletler . 70
Taraf Devletlerin Negatif Yükümlülüğü (Negative Obligation). 70
Taraf Devletlerin Pozitif Yükümlülüğü (Positive Obligation) 72
Pozitif Yükümlülüğün Bir Sonucu: Sözleşme’nin Yatay Etkisi
(Horizontal Effect of the Convention/Drittwirkung) 75
III. MAHKEMENİN KONU YÖNÜNDEN YETKİSİ (RATIONE MATERIAE). 77
KONU YÖNÜNDEN YETKİYLE İLİŞKİLİ ÖZEL BİR DURUM:
OLAĞANÜSTÜ HÂLLERDE YÜKÜMLÜLÜKLERİ ASKIYA
ALMA/AZALTMA (DEROGATION IN TIME OF EMERGENCY). 81
Yükümlülükleri Askıya Alma Koşulları 82
Savaş veya Ulusun Yaşamını Tehdit Eden Başka Bir Genel
Tehlikenin Varlığı (war or other public emergency
threatening the life of the nation). 83
Önlemlerin Durumun Kesinlikle Gerektirdiği Ölçüde Olması
(measures strictly required by the exigencies of the situation) . 84
Alınan Tedbirlerin Uluslararası Hukuktan Doğan Başka
Yükümlülüklere Aykırı Olmaması (such measures are not
inconsistent with its other obligations under international law) . 86
İçindekiler 11
Askıya Alınamayacak Haklar (Non-Derogable Rights) 87
Uyulması Gereken Usule İlişkin Yükümlülükler (the Notification
Requirements) . 89
MAHKEMENİN ZAMAN YÖNÜNDEN YETKİSİ (RATIONE TEMPORIS) 90
MAHKEMEYE BAŞVURU VE BAŞVURULARIN İNCELENME USULÜ95
DEVLETLERARASI BAŞVURU VE İNCELEME USULÜ. 96
BİREYSEL BAŞVURU VE İNCELEME USULÜ . 98
Başvuru Formunun Doldurulması 98
Başvuruların Karar Verilmek Üzere İlgili Birimlere Gönderilmesi 100
Tek Yargıç Önünde Uygulanan Usul . 101
Komite Önünde Uygulanan Usul 102
Daire Önünde Uygulanan Usul. 103
Kabul edilebilirlik incelemesinde uygulanan usul. 103
Esas incelemesinde uygulanan usul . 105
Büyük Daire Önünde Uygulanan Usul 106
III. GEÇİCİ TEDBİR (INTERIM MEASURES) TALEBİ VE İNCELEME USULÜ 107
Koşulları . 108
Gerekli Bilgiler 109
İletilme Usulü. 109
KABUL EDİLEBİLİRLİK İNCELEMESİ (EXAMINATION OF ADMISSIBILITY). 115
DEVLETLERARASI VE BİREYSEL BAŞVURULAR İÇİN ORTAK KOŞULLAR . 115
Başvurunun Sözleşme İle Bağdaşır Nitelikte Olması 115
İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 116
Başvurunun 4 (Dört) Aylık Süre İçinde Yapılması. 124
BİREYSEL BAŞVURULAR İÇİN ARANAN DİĞER KOŞULLAR. 126
Başvurucunun Kimliğinin Belli Olması . 126
Başvurunun Daha Önce Mahkeme Tarafından İncelenmiş Bir
Başvuru ile Esas İtibariyle Aynı Olmaması . 128
Başvurunun Uluslararası Diğer Bir Soruşturma veya Çözüm Merciine
Daha Önce Sunulan Meseleyle Esas İtibariyle Aynı Olmaması 129
Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılmaması 131
Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması . 133
Başvurucunun Önemli Bir Dezavantaj Yaşaması 137
12 İçindekiler
ESAS İNCELEMESİ (EXAMINATION OF MERITS).141
MAHKEMENİN ESAS DENETİMDE KULLANDIĞI YORUM YÖNTEMLERİ
VE İLKELER. 141
Lafzi Yorum (Textualism) . 144
Sübjektif Amaçsal Yorum (Intentionalism) 149
Yaşayan Belge Doktrini (the Living Instrument Doctrine): Dinamik
ve Gelişimci Yorum Anlayışı (Dynamic and Evolutive Approach) 151
Özerk/Otonom Kavramlar Doktrini (Autonomous Concepts Doctrine) 155
Üç Aşamalı Test (The Three-Part/Triple Test) . 158
Müdahalenin Yasayla Öngörülmesi (Prescribed by Law/in
Accordance with the Law): Yasallık 160
Meşru Amaç (Legitimate Aim) . 163
Demokratik Bir Toplumda Gereklilik (Necessary in a
Democratic Society). 167
Demokratik toplum (Democratic society) 168
Gereklilik (Necesity) . 170
(1) Zorlayıcı bir toplumsal ihtiyaç (a pressing social need). 171
(2) Orantılılık (proportionality). 173
Takdir Marjı Doktrini (Margin of Appreciation Doctrine) 178
Terim Sorunu . 178
Doktrinin Dayandığı İlkeler 180
Taraf Devletlerin egemenliğine saygı . 180
İkincillik (subsidiarity) ilkesi 181
Kültürel farklılıklara saygı ilkesi 183
Takdir Marjı Doktrininin İçtihadi Kökleri 188
Marjın Genişliğinin Tespitinde Kullanılan Ölçütler. 190
Hakkın niteliği ve ilgili kişi için önemi . 191
Müdahalenin niteliği ve müdahale ile ulaşılmak istenen
amaç. 193
Avrupa konsensüsü (European consensus) 194
MAHKEMENİN ESAS DENETİMİNDE KULLANDIĞI BAZI ÖZEL USULLER 195
Pilot Karar Usulü (Pilot Judgment Procedure). 195
Pilot Karar Usulünün Gelişim Süreci 196
İlk Pilot Karar: Broniowski v. Poland 198
Uygulamadan Mevzuata: İç Tüzük Değişikliği 200
İçindekiler 13
Pilot Karar Usulünün İşleyişi ve Kararın Ayırt Edici Özellikleri 200
Pilot Kararların İcrası 204
Taraf Devlet’in pilot kararı etkili bir şekilde uygulaması 205
Taraf Devlet’in pilot kararın gereklerini etkili bir biçimde
yerine getirmemesi 206
Yarı Pilot Karar (Quasi/Semi Pilot Judgment). 209
Dostane Çözüm Usulü (Friendly Settlements). 210
Anlaşmaya Varılması 212
Anlaşmanın Mahkeme Tarafından Kabul Edilmemesi . 214
Teklifin Başvurucu Tarafından Reddedilmesi ve Tek Taraflı
Deklarasyon . 215
MAHKEME KARARLARI 217
KABUL EDİLEBİLİRLİĞE İLİŞKİN KARARLAR . 217
ESASA İLİŞKİN KARARLAR. 218
III. ADİL TAZMİN KARARLARI (JUST SATISFACTION) 219
KAYITTAN DÜŞÜRME KARARLARI (STRIKING OUT APPLICATIONS) 224
Başvuru Sahibi Davasını Takip Etme Niyetinde Değilse . 225
İhtilaf Çözümlenmişse 225
Başvurunun İncelenmesinin Sürdürülmesi İçin Haklı Bir Neden Yoksa . 226
YORUM KARARLARI (INTERPRETATION OF JUDGMENTS) 228
GÖZDEN GEÇİRİLME TALEBİ ÜZERİNE VERİLEN KARAR (REQUEST
FOR REVISION OF JUDGMENT) 229
VII. KARARLARDAKİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ (RECTIFICATION OF
ERRORS IN DECISIONS AND JUDGMENTS) . 231
VIII. DANIŞMA GÖRÜŞÜ (ADVISORY OPINION) . 232
KARARLARIN (JUDGMENTS) BÜYÜK DAİREYE GÖTÜRÜLMESİ 237
MAHKEME KARARLARININ KESİNLEŞMESİ, BAĞLAYICILIĞI VE İNFAZI. 239
KARARLARIN KESİNLEŞMESİ 239
KARARLARIN BAĞLAYICILIĞI 240
III. KARARLARIN İNFAZININ DENETLENMESİ. 241
KAYNAKÇA 245
DİZİN. 269
%3213,00 TL206,61 TL
