İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 17 Bölüm 1 ULUSLARARASI HUKUKUN TEMEL NİTELİKLERİ GİRİŞ 23 A. Hukuk Kavramı 24 1. Toplum ve Düzen 24 2. Hukuk 25 B. Uluslararası Hukuk Kavramı 27 1. Uluslararası Toplum 27 2. Uluslararası Toplumun Hukuku: Uluslararası Hukuk 29 2.1. Uluslararası Hukuk Kurallarının Oluşturulması 29 2.2. Uluslararası Hukuk Kurallarının Uygulanmasının Sağlanması 31 3. Uluslararası Hukukun Gelişimi 33 C. Uluslararası Hukuk–Ulusal Hukuk İlişkisi 35 1. Yaklaşımlar ve Prensipler 36 2. Türk Hukukunda Sistem 39 İngilizce Özet 43 Bölüm 2 ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI GİRİŞ 51 A. Bağlayıcı Kaynaklar 53 1. Yapılageliş 53 2. Uluslararası Antlaşmalar 56 3. Hukukun Genel İlkeleri 59 B. Yardımcı Kaynaklar 60 1. Yargı Kararları 60 2. Öğreti 62 C. Diğer Olası Kaynaklar 63 1. Uluslararası Örgütlerin Kararları 63 2. Yumuşak Hukuk 65 3. Hakkaniyet 66 D. Kaynaklar Hiyerarşisi 67 İngilizce Özet 69 Bölüm 3 ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR GİRİŞ 79 A. Genel Bilgiler 79 1. Antlaşmaların Konumu ve Önemi 79 2. Tanımı 81 B. Antlaşmaların Yapılışı 82 1. Uluslararası Hukuktaki Durum 82 2. Antlaşmaların Yapılmasında Türk Hukukundaki Sistem 85 C. Antlaşmalara Bağlayıcı Güç Kazandırılması 86 1. Uluslararası Hukuktaki Durum 86 2. Türk İç Hukukundaki Durum 87 D. Antlaşmaların Hüküm Doğurması 90 1. Uluslararası Hukuktaki Durum 91 2. Türk İç Hukukundaki Durum 92 E. Uluslararası Antlaşmaların Geçersizliği 93 1. Geçersizlik Nedenlerinin Sınıflandırılması 93 2. Geçersizlik Nedenleri 94 2.1. Mutlak Geçersizlik Nedenleri 95 2.2. Nisbi Geçersizlik Nedenleri 96 3. Geçersizliğin Öne Sürülmesi 97 F. Uluslararası Antlaşmaların Uygulanmasına İlişkin Temel Prensipler ve Antlaşmaların Uygulamadaki Etkileri 98 1. Bazı Temel Prensipler 98 2. Üçüncü Devletler İçin Hak ve Yükümlülükler 99 3. Çekinceler 100 4. Uluslararası Antlaşmaların Çatışması 101 G. Uluslararası Antlaşmaların Değiştirilmesi ve Sona Ermesi 101 1. Antlaşmaların Değiştirilmesi 101 2. Antlaşmaların Sona Ermesi 102 İngilizce Özet 107 Bölüm 4 ULUSLARARASI HUKUKTA KİŞİLİK GİRİŞ 119 A. Uluslararası Hukukta Kişilik Kavramı 119 1. Hukukta Kişilik 119 2. Uluslararası Hukukta Kişilik 120 B. Uluslararası Hukukun Kişileri 121 1. Devlet 121 1.1. İnsan Topluluğu 122 1.2. Ülke 122 1.3. Kurulu Otorite 123 1.4. Bağımsızlık ve Uluslararası Münasebetleri Yürütebilme Yeteneği 124 1.5. Self–Determinasyon Hakkı 126 1.6. Devlet Türleri ve Uluslararası Hukuktaki Etkileri 127 1.7. Devletlerin Tanınması 129 2. Uluslararası Örgütler 132 3. Gerçek Kişiler 133 İngilizce Özet 137 Bölüm 5 DEVLETİN ÜLKESİ GİRİŞ 145 A. Devletin Ülkesi 145 1. Sınırlar 145 2. Kara Ülkesi 146 2.1. Nehirler, Göller ve Uluslararası Akarsular 148 2.2. Kanallar 152 3. Hava Ülkesi 152 4. Deniz Ülkesi 154 B. Ülkenin Kazanılması ve Kaybedilmesi 154 1. İşgal 154 2. Arazi Oluşumu 155 3. Zamanaşımı 155 4. Fetih ve İlhak 156 5. Yargı Kararları 157 6. Devir 157 İngilizce Özet 159 Bölüm 6 DEVLETİN YETKİSİ GİRİŞ 169 A. Devletin Cezai Yetkisi 169 1. Ülkesellik Prensibi 171 2. Vatandaşlık Prensibi 171 3. Koruma Prensibi 172 4. Pasif Kişisellik Prensibi 173 5. Evrensellik Prensibi 173 B. Devletin Hukuki Yetkisi 175 1. Devletin Münhasır Yetkileri 176 1.1. Devletin Ülkesel Yetkileri 176 1.2. Ülkesel Yetkisine Genel Sınırlandırmalar 176 1.3. Devletin Ülkesel Yetkisine Özel Sınırlandırmalar 178 1.4. Devletin Ülkesi Dışındaki Münhasır Yetkileri 184 2. Devletin Ortak ve Yarışan Yetkileri 186 İngilizce Özet 187 Bölüm 7 ULUSLARARASI DENİZ HUKUKU GİRİŞ 197 A. Deniz Hukukunun Gelişimi ve Deniz Hukuku Kurallarının Kaynakları 198 1. Kısa Tarihçe 198 2. Deniz Hukukunun Kaynakları 201 B. Deniz Alanları 203 1. Devletlerin Egemenliği Altındaki Deniz Alanları 203 1.1. Esas Çizgi 203 1.2. İçsular 206 1.3. Karasuları 208 1.4. Uluslararası Boğazlar 212 1.5. Takımada Devleti ve Takımada Suları 213 2. Devletlerin Bazı Yetkiler Kullandıkları Deniz Alanları 215 2.1. Bitişik Bölge 215 2.2. Kıta Sahanlığı 217 2.3. Münhasır Ekonomik Bölge 220 3. Ada Kavramı ve Adaların Deniz Alanları 222 4. Açık Deniz 224 4.1. Tanımı ve Hukuksal Statüsü 224 4.2. Açık Denizlerde Devletlerin Yetkileri 226 5. Uluslararası Deniz Yatağı 227 6. Deniz Alanlarının Sınırlandırılması 229 İngilizce Özet 233 Bölüm 8 HAVA VE UZAY HUKUKU ULUSLARARASI HAVA HUKUKU 247 Giriş ve Tarihsel Gelişim 247 A. Hava Sahasının Hukuksal Statüsü 250 1. Ulusal Hava Sahasının Hukuksal Statüsü 250 2. Uluslararası Hava Sahasının Statüsü 252 B. Hava Ulaşım Rejimi 253 1. Uluslararası Hava Sahasında Uçuş Rejimi 253 2. Ulusal Hava Sahasında Uçuş Rejimi 255 C. Hava Sahasından İletişim (Telekomünikasyon) Maksadıyla Yararlanma 258 ULUSLARARASI UZAY HUKUKU 262 Giriş 262 A. Uluslararası Uzay Hukukunun Kaynakları 264 B. Uzay Hukukunun Temel Prensipleri 267 1. Uzaydaki Faaliyetler Uluslararası Hukuk Kurallarınca Düzenlenir 267 2. Uzayın Keşfi ve Kullanımı Bütün Devletlere Açıktır 267 3. Uzaydaki Faaliyetler Bütün Devletlerin Faydasına Olmalıdır 268 4. Uzayın Keşfi ve Kullanımı Barışçıl Olmalıdır 268 5. Uzay ve Gök Cisimleri Üzerinde Egemenlik Kurulamaz 270 6. Faaliyetler, İşbirliği, Dayanışma ve Çıkarlara Saygı Prensiplerine Dayanmalıdır 271 7. Uzaya Gönderilen Araçlar Üzerindeki Hak ve Sorumluluklar Devam Eder 272 8. Uzayın Keşfi ve Kullanımı Çevreye Zarar Vermemelidir 275 9. Astronotların Kurtarılması ve İadesi Yükümlülüğü 276 10. Uzaya Gönderilen Araçlarla İlgili Kayıt Yükümlülüğü 277 İngilizce Özet 279 Bölüm 9 ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU GİRİŞ 291 A. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Kavramı ve Gelişimi 292 1. İnsan Hakları ve Uluslararası İnsan Hakları Kavramı 292 2. Uluslararası İnsan Hakları Kavramının İçeriği 293 2.1. BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 293 2.2. Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi 295 2.3. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi 296 2.4. Bölgesel Nitelikli İnsan Hakları Sözleşmeleri 298 2.5. Özel Konulu İnsan Hakları Sözleşmeleri 303 B. İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Korunması 306 1. Yapılageliş Hukuku 307 2. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmelerindeki Koruma Sistemleri 307 2.1. Birleşmiş Milletler ve İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması 308 2.2. Avrupa’da İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması 312 2.3. Latin Amerika’da İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması 314 2.4. Afrika’da İnsan Haklarına Uyumun Sağlanması 316 2.5. Sürekli Arap İnsan Hakları Komisyonu ve İKÖ Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu 317 İngilizce Özet 319 Bölüm 10 ULUSLARARASI MÜLTECİ HUKUKU GİRİŞ 329 A. Temel Kavramlar 330 1. Mülteci Kavramı 330 2. Sığınma Arayanlar ve Geçici Koruma Altındakiler 333 3. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği 335 B. Mültecilerin ve Sığınmacıların Hakları 337 1. Geri Göndermeme (Non–Refoulement) İlkesi 337 2. Mültecilerin Hakları 341 3. Sığınmacıların ve Geçici Koruma Altında Bulunanların Hakları 345 C. Türkiye’de Mülteci Hukuku 348 İngilizce Özet 353 Bölüm 11 ULUSLARARASI HUKUKTA KUVVET KULLANMA GİRİŞ 363 A. Birleşmiş Milletler Öncesi Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma 363 1. “Haklı Savaş” Kavramı ve Gelişimi 363 2. İki Dünya Savaşı Arası Dönemde Kuvvet Kullanma Yasağına İlişkin Düzenlemeler 366 B. Birleşmiş Milletler Döneminde Kuvvet Kullanma 370 1. Birleşmiş Milletler Statüsü ve Kuvvet Kullanma Yasağına İlişkin Düzenlemeler 370 2. Birleşmiş Milletler Sonrası Kuvvet Kullanma Yasağına İlişkin Gelişmeler 377 İngilizce Özet 383 Bölüm 12 ULUSLARARASI SİLAHLI ÇATIŞMALAR HUKUKU VE ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK GİRİŞ 391 A. Silahlı Çatışmalar Hukukunun Kuralları 391 1. Gelişimi 391 2. Kurallar ve Sınıflandırılmaları 396 2.1. Yasaklanmış Silahlar ve Savaş Teknikleri 397 2.2. Korunan Kişiler 398 B. Silahlı Çatışmalar Hukuku Kurallarının İhlali ve Sonuçları 401 1. Gerçek Kişilerin (Bireylerin) Cezai Sorumluluğu 402 2. İhlallerden Doğan Suçlar 407 3. Uluslararası Ceza Mahkemesi 412 İngilizce Özet 415 Bölüm 13 DEVLETLERİN ARDIL OLMALARI GİRİŞ 423 A. Devletlerin Uluslararası Antlaşmalara Ardıl Olması 424 1. Uluslararası Hukukta Durum 424 2. Türkiye ve Devletlerin Ardıl Olması 427 B. Devletlerin Diğer Bazı Konularda Ardıl Olması 428 1. Devletlerin Devlet Mallarına Ardıl Olması 428 2. Devlet Borçları 430 3. Devlet Arşivleri 431 4. Devletin Yönetim Biçimi 432 5. Uyrukluk Bakımından Ardıllık 433 İngilizce Özet 435 Bölüm 14 DEVLETİN SORUMLULUĞU GİRİŞ 443 A. Sorumluluğun Ortaya Çıkması 444 B. Yükümlülüğün İhlal Edilmesi 445 C. Devlete Yüklenebilme (Bağlanabilme) 446 D. Sorumluluğu Ortadan Kaldıran Haller 451 E. Devlet Sorumluluğunun Uygulanması 452 F. Diplomatik Koruma ve Uyrukluk 454 İngilizce Özet 457 Bölüm 15 ULUSLARARASI UYUŞMAZLIKLARIN BARIŞÇIL YOLLARLA ÇÖZÜMÜ GİRİŞ 467 A. Diplomatik Yollar 468 1. Görüşme 468 2. Dostça Girişim ve Arabuluculuk 469 3. Uzlaştırma 470 4. Veri Toplama ve Soruşturma 471 B. Yargısal Yollar 472 1. Mahkeme: Uluslararası Adalet Divanı 472 1.1. Davalarda Karar Verme 474 1.2. Tavsiye Görüşü 476 2. Hakemlik 477 İngilizce Özet 479 Bölüm 16 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GİRİŞ 487 A. Birleşmiş Milletler’in Temel Nitelikleri 488 1. Birleşmiş Milletler’in Temel Amaçları ve Prensipleri 488 2. Üyelik 489 3. Bütçe 490 B. Birleşmiş Milletler’in Yapısı 491 1. Genel Kurul 492 1.1. Yapısı 492 1.2. Yetki ve Görevleri 494 2. Güvenlik Konseyi 495 2.1. Yapısı 495 2.2. Yetki ve Görevleri 497 3. Ekonomik ve Sosyal Konsey 499 3.1. Yapısı 499 3.2. Yetki ve Görevleri 500 4. Vesayet Konseyi 501 5. Uluslararası Adalet Divanı 502 5.1. Yapısı 502 5.2. Yargı Yetkisi 503 6. Sekreterlik 503 İngilizce Özet 505 Bölüm 17 AVRUPA BİRLİĞİ GİRİŞ 513 A. Kuruluş 513 B. Derinleşme 513 C. Genişleme 517 D. AB Kurumları 519 1. Avrupa Parlamentosu (AP) 520 2. Avrupa Konseyi (Zirvesi): 520 3. Konsey (AB Konseyi ya da Bakanlar Konseyi) 521 4. Avrupa Komisyonu (Komisyon) 521 5. Avrupa Birliği Adalet Divanı 521 6. Avrupa Merkez Bankası 522 7. Sayıştay 522 E. AB Hukuku 522 1. Tüzük 523 2. Direktif 523 3. Karar 523 4. Tavsiye ve Görüş 523 F. Türkiye–AB İlişkileri 523 İngilizce Özet 527 Bölüm 18 ULUSLARARASI ÇEVRE HUKUKU GİRİŞ 535 A. Uluslararası Çevre Hukukunun Gelişimi 535 B. İlkeler ve Yükümlülükler 538 1. Sınır Aşan Zarara Yol Açmama Yükümlülüğü 539 2. Çevresel Etki Değerlendirmesi Yapma Yükümlülüğü 539 3. İhtiyatlılık İlkesi 540 4. Kirleten Öder İlkesi 541 5. Ortak Fakat Farklılaştırılmış Sorumluluklar 541 6. Sürdürülebilir Kalkınma ve Kullanım 542 7. Nesillerarası Hakkaniyet 543 8. Bilgi Verme 543 C. Önemli Alanlar 544 1. Biyolojik Kaynaklar 544 2. Tehlikeli Madde ve Faaliyetler 545 3. Hava ve Atmosfer 546 4. Ozon Tabakası 548 5. İklim Değişikliği ve Küresel Isınma 549 İngilizce Özet 551 Bölüm 19 ULUSLARARASI EKONOMİ HUKUKU Giriş 563 A. Uluslararası Ekonomi Hukuku Kavramı 564 1. Gelişimi 564 2. Uluslararası Ekonomi Hukukunun Tanımı 568 B. Uluslararası Ekonomi Hukukunun Prensipleri 570 1. Uluslararası Ticarete İlişkin Prensipler 570 1.1. Uluslararası Para Fonu (IMF) 571 1.2. Dünya Bankası 574 1.3. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlaşması (GATT) 576 1.4. Dünya Ticaret Örgütü (DTO) 578 2. Doğrudan Yabancı Yatırımlar 580 2.1. Kavram ve Gelişimi 580 2.2. Hukuki Prensipler 582 3. Uluslararası Kalkınma 587 3.1. Kavram ve Gelişimi 587 3.2. Hukuki Prensipler 590 4. Uluslararası Ekonomik Yaptırımlar 593 4.1. Kavramsal Çerçeve 593 4.2. Yaptırımlara Dair Kurallar 595 İngilizce Özet 599 Kaynakça 607 Kavramlar Dizini 613
