Müteselsil Borçlulukta İtiraz ve Defiler

Dr. Burak DOĞAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

7

İÇİNDEKİLER 

9

KISALTMALAR LİSTESİ 

15

GİRİŞ 

17

BİRİNCİ BÖLÜM

MÜTESELSİL BORÇLULUK HAKKINDA GENEL BİLGİLER

1. MÜTESELSİL BORÇLULUK KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 

19

1. Kavram Olarak Müteselsil Borçluluk 

19

1. Borçluların Edimin Tamamından Sorumlu Olması 

20

2. Alacaklının İstediği Borçlu ya da Borçlulara Başvurabilmesi 

23

3. Borçluların Alacaklının Tatmini Oranında Alacaklıya Karşı

Sorumluluktan Kurtulmaları 

26

1. Benzer Kavramlardan Farkı 

27

1. Elbirliği Borçluluğu 

27

2. Kısmi Borçluluk 

29

3. Kümülatif Borçluluk 

31

4. Kefalet Sözleşmesi 

31

1. Kefaletin Tali ve Fer’i Borç Olmasından Kaynaklanan Farklar 

33

1. Kefili Koruyan Düzenlemelerden Kaynaklanan Farklar 

35

5. Borca Katılma 

37

6. Bölünemez Borçluluk 

39

1. MÜTESELSİL BORCUN HUKUKİ NİTELİĞİ 

41

1. Borcun Tekliği Görüşü 

41

1. Karşılıklı Temsil Görüşü 

42

1. Borcun Çokluğu Görüşü 

43

III. MÜTESELSİL BORCUN KAYNAKLARI 

45

1. Hukuki İşlem 

47

1. Tek Taraflı Hukuki İşlem 

47

2. Çok Taraflı Hukuki İşlem 

48

1. Kanun 

51

1. MÜTESELSİL BORÇ İLİŞKİSİNİN TÜRLERİ 

55

1. Tipik ve Atipik Müteselsil Borç İlişkisi 

55

1. Başlangıçtaki ve Sonraki Müteselsil Borçluluk 

55

1. Eksik ve Tam Teselsül 

55

1. MÜTESELSİL BORÇLULUKTA DIŞ İLİŞKİLER 

58

1. Müteselsil Borçlular Karşısında Alacaklının Hukuki Durumu 

58

1. Alacaklının Sahip Olduğu Haklar 

58

1. Genel Olarak 

58

(1) Edimin Tamamını İsteme Yetkisi 

59

(2) Dilediği Borçluya Başvurabilmesi 

59

1. Borçluların İflası Hâlinde 

60

(1) Borçluların Tümünün İflası 

60

(2) Borçlulardan Birinin İflası 

61

2. Alacaklının Külfeti 

62

1. Borçlunun Hukuki Durumu 

65

1. Genel Olarak 

65

2. Borçluların İtiraz ve Def’ileri 

66

1. İtiraz ve Def’i Kavramları 

66

1. Müteselsil Borçlulukta İtiraz ve Def’iler 

70

(1) Ortak İtiraz ve Def’iler 

70

(2) Kişisel İtiraz ve Def’iler 

73

1. MÜTESELSİL BORÇLULUKTA İÇ İLİŞKİLER 

75

1. Genel Olarak 

75

1. Rücu Hakkı 

76

1. Genel Olarak 

76

2. Borcun Bölünmesi 

77

1. Eşit Pay Kuralı 

78

1. Karinenin İstisnaları 

78

(1) Kanundan Doğan İstisnalar 

78

(2) Sözleşmeden Doğan İstisnalar 

79

(3) Borcun Niteliğinden Doğan İstisnalar 

80

1. Müteselsil Borçlulardan Birinin Aczi Hâlinde Rücu 

81

3. Rücu Talebi İçin Gerekli Şartlar 

82

1. Alacaklı Tatmin Edilmiş Olmalı 

83

1. İç İlişkideki Payı Aşan Miktarda Tatmin Olmalı 

83

1. Geçerli Bir İfa Olmalı 

84

1. Rücu Edilen Borçlu İfadan Kaçınma İmkânına Sahip Olmamalı 

84

4. Rücu Hakkının Kapsamı 

88

1. Asıl Borç 

88

1. Faiz 

88

1. Masraflar 

90

1. Halefiyet 

91

1. Genel Olarak 

91

2. Müteselsil Borçlulukta Halefiyet İçin Aranan Şartlar 

92

3. Müteselsil Borçlulukta Halefiyetin Hüküm ve Sonuçları 

93

1. İç İlişkide İtirazların Sunulması 

94

1. İç İlişkiden Gelen İtirazlar 

95

2. Dış İlişkiden Gelen İtirazlar 

95

1. Kişisel Def’iler 

95

1. Ortak Def’iler 

96

3. Kişisel İtirazlar 

97

4. Ortak İtirazlar 

99

İKİNCİ BÖLÜM

MÜTESELSİL BORÇLULUKTA DIŞ İLİŞKİDE İTİRAZ VE DEF’İLER

1. GENEL OLARAK 

101

1. İTİRAZLAR 

102

1. Borcun Hiç Doğmadığına Yönelik İtirazlar 

102

1. Anlaşmanın Varlığı Sebebiyle Doğmadığına Yönelik İtirazlar 

103

1. Olası Hukuki Sonuçlar 

104

(1) Müteselsil Borçluluk Uyarınca Rücu Talebi Olmaması 

104

(2) Anlaşma Tarafı Olmayan Borçluların Korunması 

106

1. Sorumsuzluk Anlaşması 

107

(1) Sorumsuzluk Anlaşmasının Etkisi 

108

(2) Çözüm Çeşitleri 

109

1. Sorumsuzluk Kaydının Geçersizliği 

109

1. Sorumsuzluk Kaydının Sınırlı Genel Etkisi 

110

iii. Alacaklıya Karşı Tazminat Davası 

111

1. Özel Anlaşmanın Uygunluğu 

112

1. Haksız Yere Tam İfada Bulunulması 

113

1. Sınırlı Sorumluluk 

114

1. Olası Zarara Rıza Verilmesi 

118

2. Kanunda Belirtilen Sebeplerin Varlığı Nedeniyle Borcun

Doğmadığına Yönelik İtirazlar 

119

1. Sorumluluktan Muafiyet Normu 

122

1. Kişisel İndirim Sebepleri 

123

1. Kesin Hükümsüzlük 

126

(1) Ehliyetsizlik 

128

(2) Muvazaa 

130

1. Yokluk 

132

1. İrade Sakatlıkları 

133

1. Genel İşlem Koşulları 

138

1. Borcun Sona Erdiğine Yönelik İtirazlar 

139

1. Anlaşma Yoluyla Sona Erdiğine Yönelik İtirazlar 

140

1. Olası Hukuki Sonuçlar Hakkında Genel Bilgiler 

140

(1) Bireysel Etki İlkesi 

140

(2) Tam Genel Etki 

142

(3) Sınırlı Genel Etki 

143

1. Sınırlı Genel Etkinin Hükümleri 

144

1. Sınırlı Genel Etki Hâlinde Ret Hakkı 

147

iii. Sınırlı Genel Etkide Fazla Ödeme Yapılması 

148

1. Sınırlı Genel Etkinin Kapsamı 

148

1. Eksik İfa Hâlinde Sorumluluk 

150

(4) Rücu Döngüsü 

151

1. İbra 

152

(1) Genel Olarak 

152

(2) İbra Sözleşmesinin Etkileri 

156

1. Genel Etkileri 

156

1. Müteselsil Borç İlişkisi Bakımından Etkileri 

157

1. İkale Sözleşmesi 

163

1. Yenileme 

165

(1) Genel Olarak 

165

(2) Müteselsil Borç İlişkisine Etkileri 

167

1. Sulh 

170

(1) Genel Olarak 

170

(2) Müteselsil Borç İlişkisine Etkileri 

171

1. Alacağın Devri 

174

(1) Müteselsil Borçlulardan Birine İvazsız Devir 

175

(2) Müteselsil Borçlulardan Birine İvazlı Devir 

176

1. Borcun Dış Üstlenilmesi 

178

1. Teselsülün Kaldırılması 

182

2. Kanun Gereği Sona Erdiğine Yönelik İtirazlar 

183

1. İfa 

184

(1) Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

184

(2) Üçüncü Kişinin İfası 

189

1. Takas 

191

1. Alacaklı ve Borçlu Sıfatının Birleşmesi 

194

1. Sonraki İfa İmkânsızlığı 

196

(1) Genel Olarak 

196

(2) Borçlunun Sorumlu Olmadığı İmkânsızlık 

197

(3) Borçlunun Sorumlu Olduğu İmkânsızlık 

198

1. Alacaklı Temerrüdü 

200

1. Aşırı İfa Güçlüğü 

203

1. Hak Düşürücü Süre 

205

III. DEF’İLER 

206

1. Zamanaşımı 

206

1. Genel Olarak 

206

2. Borçlulardan Biri İçin Zamanaşımının Dolması 

207

3. Zamanaşımının Kesilmesi 

211

4. Zamanaşımının Durması 

216

5. Zamanaşımından Feragat 

216

1. Alacağı Talep Etmeme Taahhüdü (Pactum De Non Petendo) 

218

1. Vade 

219

1. Erteleme 

220

1. Ödemezlik Def’i 

221

1. Aciz Def’i 

224

1. ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR 

226

1. Kesin Hüküm 

226

1. Alacağın Devri Yasağı 

228

1. Borçlu Temerrüdü 

228

1. Genel Olarak 

228

2. Temerrüdün Sonuçları 

230

1. Genel Sonuçları 

231

1. Külfetin Yerine Getirilmemesi Nedeniyle Hakkın Kaybedilmesi 

240

1. Genel Kural 

240

2. Garanti Talepleri 

241

1. Garanti Taleplerinin Varlığı 

242

1. Müteselsil Borçluluk ve Başvuru 

242

1. Aşırı Yararlanma 

243

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MÜTESELSİL BORÇLULUKTA İÇ İLİŞKİDEKİ İTİRAZ VE DEF’İLER

1. GENEL OLARAK 

245

1. ANLAŞMA 

246

1. Anlaşmaya Dayalı Pay Dağılımı 

247

1. Anlaşmaya Katılmayan Müteselsil Borçluların İç İlişkideki Paylarının

Aynı Kalması 

248

1. Anlaşmaya Katılan Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

248

1. Anlaşmaya Katılmayan Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

249

2. Anlaşmaya Katılmayan Müteselsil Borçluların Payının Azaltılması 

252

1. Anlaşmaya Katılan Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

252

1. Anlaşmaya Katılmayan Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

253

3. Anlaşmaya Katılmayan Müteselsil Borçluların Payının Artması 

254

1. Anlaşmaya Katılan Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

254

1. Anlaşmaya Katılmayan Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası 

255

4. Müteselsil Borçlulardan Birinin Aczi Halinde Anlaşmaya Dayalı Pay

Dağılımı 

256

1. Anlaşmaya Dayalı Tazminat Talebi 

257

1. İç İlişkide Müteselsil Borçluluk 

258

1. Rücu Hakkından Feragat 

259

1. Payın İstenmeyeceğine Yönelik Anlaşma (Pactum De Non Petendo) 

262

III. RÜCU HAKKININ SONA ERDİĞİNE YÖNELİK İTİRAZLAR 

263

1. BORÇTAN KURTARILMA TALEBİ 

264

1. RÜCU TALEBİNDE ZAMANAŞIMI 

265

1. Müteselsil Borçlular Arasındaki Hukuki İlişkiye Dayalı Özel Rücu

Talebinde Zamanaşımı 

266

1. Genel Olarak 

266

2. Müteselsil Borçlular Arasında Bir Sözleşme İlişkisi Bulunması

Hâlinde Rücu Talebi 

266

3. Müteselsil Borçlular Arasında Bir Sözleşme İlişkisi Bulunmaması

Hâlinde Rücu Talebi 

267

1. Haksız Fiil Kaynaklı Olması 

267

1. Haksız Fiil Kaynaklı Olmaması 

270

1. Halefiyete Dayalı Genel Rücu Talebinde Zamanaşımı 

271

SONUÇ 

273

KAYNAKÇA 

287