Ceza Muhakemesinde İspat

Dr. Doğan GEDİK

İÇİNDEKİLER

TAKDİM 

5

SEKİZİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 

7

YEDİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 

8

ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ 

8

BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 

8

DÖRDÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 

9

ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 

9

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 

10

BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 

11

İÇİNDEKİLER 

13

BİRİNCİ BÖLÜM

İSPAT VE İSPAT ARAÇLARI (DELİLLER)

• 1. İSPAT KAVRAMI, İSPATIN KONUSU VE İSPAT YÜKÜ 

23

1. CEZA MUHAKEMESİNİN AMACI 

23

1. İSPAT KAVRAMI 

25

III. İSPATIN KONUSU 

30

1. Genel Olarak İspatın Kapsamı 

30

2. İspat Kapsamı Dışında Kalan Hususlar 

33

1. İSPAT YÜKÜ 

35

1. İSPAT TÜRLERİ: DOĞRUDAN İSPAT–DOLAYLI İSPAT, SIKI İSPAT–

SERBEST İSPAT 

39

1. Doğrudan İspat–Dolaylı İspat 

39

2. Sıkı İspat–Serbest İspat 

41

1. İSPATIN NİSPİLİĞİ 

41

• 2. İSPAT İLKELERİ 

44

1. MADDİ GERÇEĞİN ARAŞTIRILMASI İLKESİ 

44

1. ÇELİŞMELİ MUHAKEME İLKESİ 

46

III. DELİLLERİN RE’SEN ARAŞTIRILMASI İLKESİ 

49

1. DELİLLERİN DOĞRUDAN DOĞRUYALIĞI İLKESİ 

52

1. DELİLLERİN SERBESTÇE ELDE EDİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ İLKESİ 

56

1. NEMO TENETUR (KENDİNİ İTHAM ETMEYE ZORLANAMAMA) İLKESİ 

61

VII. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ 

64

• 3. İSPAT ARAÇLARI 

65

1. DELİL KAVRAMI VE İŞLEVİ 

65

1. DELİLLERİN ÖZELLİKLERİ 

67

1. Deliller Gerçekçi Olmalıdır 

68

2. Deliller Akla ve Mantığa Uygun Olmalıdır 

69

3. Deliller Olayı Temsil Edici Olmalıdır 

69

4. Deliller İspat Bakımından Önemli Olmalıdır 

71

5. Deliller Müşterek Olmalıdır 

71

6. Deliller Hukuka Uygun Olmalıdır 

72

III. İSPAT ARAÇLARININ TASNİFİ: DELİLLER VE DELİL DEĞERLENDİRME

ARAÇLARI 

73

1. Şüpheli ve Sanık Beyanları 

75

1. Genel Olarak 

75

1. İkrar 

79

1. Susma Hakkının Kullanılması 

84

1. İnkâra Yönelik Açıklamalar 

86

1. Şüpheli veya Sanığın Başkasını Suçlaması (Atf–ı Cürüm) 

86

1. Kendiliğinden Yapılan Açıklamalar 

87

2. Tanık Beyanları 

89

1. Genel Olarak 

89

1. Yargılamaya Katılan Diğer Kişilerin Tanıklığı 

93

1. Gizli Tanık (Tanığın Korunması) 

99

1. Tanık Beyanının İspat Değeri 

103

1. Genel Olarak 

103

1. Dolaylı Tanık Beyanının İspat Değeri 

108

1. Gizli Tanık Beyanının İspat Değeri 

111

3. Mağdur ve Müşteki Beyanları 

114

1. Genel Olarak 

114

1. Mağdur ve Şikayetçi Beyanlarının İspat Değeri 

117

4. Belgeler 

123

1. Genel Olarak 

123

1. Yazılı Belgeler 

126

1. Şekil Tespit Eden Belgeler 

130

1. Ses ve Görüntü Kayıtları 

130

1. Belgelerin İspat Değeri 

133

1. Genel Olarak 

133

1. Kolluk Tutanaklarının İspat Değeri 

135

1. Ses ve Görüntü Kayıtlarının İspat Değeri 

137

5. Belirtiler 

140

1. Kavram 

140

1. Belirti Çeşitleri 

143

1. Belirtilerin İspat Değeri 

143

6. Bilimsel Deliller 

149

7. Dijital (Sayısal=Elektronik) Deliller 

151

1. Dijital Delil Kavramı, Özellikleri, Çeşitleri ve Bulunduğu Yerler 

151

1. Dijital Delillerin İspat Değeri 

155

1. Genel Olarak 

155

1. IP Tespitinin Delil Değeri 

159

1. Ekran Çıktılarının Delil Değeri 

163

1. ByLock Kayıtlarının Delil Değeri 

171

8. Delil Değerlendirme Araçları 

176

1. Bilirkişi Görüşü 

176

1. Genel Olarak 

176

1. Bilirkişiye Başvurulabilecek ve Başvurulamayacak Haller 

181

1. Bilirkişi Raporunun Değerlendirilmesi ve Bağlayıcılığı 

185

1. Uzman Mütalaası 

189

1. Keşif 

191

İKİNCİ BÖLÜM

DELİLLERİN TOPLANMASI, TARTIŞILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ

• 1. DELİLLERİN TOPLANMASI 

197

1. GENEL OLARAK 

197

1. SORUŞTURMA EVRESİNDE DELİL TOPLAMA 

199

1. Soruşturma Evresi, Fonksiyonu ve Süjeler 

199

2. Soruşturma Evresinde Delil Toplama İşlemleri 

207

1. Genel Hatlarıyla Delil Toplama Yükümlülüğü 

207

1. Şüphelinin İfadesini Alma 

210

1. Mağdur ve Müştekinin Dinlenmesi 

213

1. Tanıkların Dinlenmesi 

215

1. Bilgi ve Belgelerin Toplanması 

217

1. Genel Olarak 

217

1. Bilgi Alma (Ön Bilgi Toplama) İşlemi ve İspat Değeri 

219

1. İstihbari Bilgi ve İspat Değeri 

222

1. Keşif Yapılması 

224

1. Yer Gösterme 

226

1. Teşhis 

229

İ. Olay Yeri İnceleme 

237

1. Ölünün Kimliğini Belirleme ve Adlî (Ölü) Muayene, Otopsi 

241

1. Ölünün Kimliğini Belirleme ve Adli (Ölü) Muayene 

241

1. Otopsi 

244

1. Fizik Kimliğin Tespiti 

247

1. Bilirkişi İncelemesi 

251

1. Dijital Delillerin Toplanması 

253

1. Adli Bilişimin Önemi, Delillendirme Yöntem ve Süreci 

253

1. Bulut Bilişim Sistemlerinde Adli Bilişime İlişkin Sorunlar 

258

1. Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde

Arama, Kopyalama ve Elkoyma (CMK m.134) 

261

1. Koruma Tedbirlerine Başvurmak Suretiyle Delil Toplama 

269

1. Arama 

270

1. Elkoyma 

276

1. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ile

Moleküler Genetik İnceleme 

279

1. İletişimin Denetlenmesi 

287

1. Gizli Soruşturmacı 

299

1. Teknik Araçlarla İzleme 

305

III. KOVUŞTURMA EVRESİNDE DELİL TOPLAMA 

310

1. Kovuşturma Evresi 

310

2. Kovuşturma Evresinde Delil Toplama 

312

• 2. DELİLLERİN ORTAYA KONULMASI, REDDİ VE TARTIŞILMASI 

315

1. KAMU DAVASININ DURUŞMA DEVRESİ 

315

1. GENEL OLARAK DELİLLERİN ORTAYA KONULMASI 

321

III. DELİLLERİN ORTAYA KONULMA SIRASI 

323

1. Sanığın Sorgusunun Yapılması 

323

2. Mağdur ve Şikâyetçi Beyanlarının Ortaya Konulması 

330

3. Tanık Beyanlarının Ortaya Konulması 

333

4. Bilirkişi Mütalaalarının Ortaya Konulması ve Gerek

Görüldüğünde Bilirkişinin Dinlenmesi 

339

5. Tutanak ve Belgelerin Ortaya Konulması 

341

6. Belirti Delillerinin Ortaya Konulması 

347

1. ORTAYA KONULMASI İSTENEN DELİLLERİN REDDİ 

348

1. DELİLLERİN TARTIŞILMASI 

352

1. Genel Olarak 

352

2. Her Bir Delilin Ortaya Konulmasından Sonra Tartışma 

354

3. Yüzleştirmek Suretiyle Tartışma 

356

4. Doğrudan Soru Yöneltme Suretiyle Tartışma 

357

5. Delillerin Bütünü Üzerinde Tartışma 

365

1. Genel Olarak 

365

1. Esas Hakkında Mütalaa 

368

1. Esas Hakkında Savunma 

370

1. Son Sözün Sanığa Verilmesi 

372

• 3. DELİLLERİNMAHKEMECEDEĞERLENDİRİLMESİVE SONUÇÇIKARMA 

373

1. GENEL OLARAK DELİLLERİN MAHKEMECE DEĞERLENDİRİLMESİ 

373

1. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ YÖNTEMİ 

379

1. Genel Olarak 

379

2. Delillerin Sağlamlık Bakımından Değerlendirilmesi 

380

3. Delillerin Bir Bütün Olarak Değerlendirilmesi 

382

4. Boşlukların Doldurulması 

386

5. Delilleri Değerlendirilmesinde ve Boşlukların Doldurulmasında

Tamamlayıcı Yöntem Olarak Akıl Yürütme, Tecrübe Kuralları ve

Karineler 

388

1. Akıl Yürütme (Mantık Kuralları) 

390

1. Genel Olarak 

390

1. Akıl Yürütme Türleri (Tümdengelim, Tümevarım, Analoji,

Abdüktif) 

394

1. Tecrübe Kuralları 

399

1. Genel Olarak 

399

1. Hayatın Olağan Akışı 

402

1. Karineler (Kavram, Türleri ve İşlevi) 

405

III. DELİLLERDEN SONUÇ ÇIKARMA 

411

1. Genel Olarak 

411

2. Kanaatin Oluşumunda Etkili Faktörler 

413

3. Hüküm 

416

1. Genel Olarak 

416

1. Hüküm Verme Metodolojisi 

417

1. Hükmün Unsurları, Verilme Usulü ve Türleri 

419

1. MAHKEMENİN DELİL DEĞERLENDİRMESİNİN YASA YOLUNDA DENETİMİ 

423

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

DELİL YASAKLARI (HUKUKA AYKIRI DELİLLER)

• 1. DELİL YASAKLARI (DELİL ELDE ETME VE DEĞERLENDİRME YASAKLARI) 

431

1. GENEL OLARAK 

431

1. DELİL YASAKLARININ AMACI 

436

III. DELİL ELDE ETME YASAKLARI 

437

1. DELİL DEĞERLENDİRME YASAKLARI 

440

1. Genel Açıklamalar 

440

2. Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesinde Yaklaşımlar

(Mutlak–Nispi–Esnek Yaklaşım) 

442

3. Karşılaştırmalı Hukukta Delil Değerlendirme Yasakları 

445

4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Delil Değerlendirme

Yasakları 

448

5. Genel Olarak Türk Hukukunda Delil Değerlendirme Yasaklarına

Yaklaşım 

451

6. Bazı Ceza Muhakemesi İşlemlerinde Delil Değerlendirme Yasakları 

458

1. İfade ve Sorgu Kurallarına Aykırılıkta Delil Yasakları 

458

1. Tanıkların Dinlenmesine İlişkin Düzenlemelere Aykırılık

Hallerinde Delil Yasakları 

460

1. Arama ve Elkoyma ile İlgili Kurallara Aykırılık Hallerinde Delil

Yasakları 

462

1. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Almaya İlişkin

Kurallara Aykırılık Hallerinde Delil Yasakları 

468

1. İletişimin Denetlenmesine İlişkin Kurallara Aykırılık

Hallerinde Delil Yasakları 

470

1. Gizli Soruşturmacının Görevlendirilmesi ile İlgili Kurallara

Aykırılık Hallerinde Delil Yasakları 

476

1. Teknik Araçlarla İzleme ile İlgili Kuralların İhlaline İlişkin Delil

Yasakları 

479

1. ÖZEL ŞAHISLARIN ELDE ETTİĞİ YASAK DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 

481

1. TESADÜFEN EDİLEN DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 

485

VII. HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN UZAK ETKİSİ (ZEHİRLİ AĞACIN MEYVESİ) 

493

1. Genel Olarak 

493

2. Karşılaştırmalı Hukukta 

494

3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Yaklaşımı 

495

4. Türk Hukukunda 

496

VIII.YASAK DELİLİN DOSYADAN ÇIKARILIP ÇIKARILAMAYACAĞI SORUNU 

501

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU VE ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ

• 1. İSPAT İÇİN ŞÜPHENİN YENİLME ZORUNLULUĞU 

503

1. GİRİŞ 

503

1. İSPAT İÇİN ÖLÇÜT: ŞÜPHENİN YENİLMESİ ZORUNLULUĞU VE VİCDANİ

KANAAT 

503

1. Genel Olarak İspat Faaliyeti 

503

2. İspat İçin Şüphenin Yenilmesi Zorunluluğu, Yenilmesi Gereken

Şüphe ve Vicdani Kanaat 

510

1. İspat İçin Şüphenin Yenilmesi Zorunluluğunun Yasal

Temelleri 

510

1. İspat İçin Yenilmesi Gereken Şüphe 

512

1. Şüphe Kavramı 

512

1. İspat İçin Yenilmesi Gereken Şüphe Nedir ve Şüphe Ne

Zaman Yenilmiş Sayılır? 

513

1. Alman Hukukunda 

514

1. Anglo Amerikan Hukukunda 

516

1. Türk Hukukunda 

517

1. Vicdani Kanaat Ölçütü 

522

1. Genel Olarak 

522

1. Gerekçe Gösterme Zorunluluğu ve Denetimi 

526

• 2. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ 

532

1. KAVRAM VE İLKENİN ANLAMI 

532

1. TARİHİ GELİŞİM 

537

III. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAYNAĞI 

539

1. POZİTİF HUKUKTAKİ TEMELLERİ 

540

1. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ 

542

1. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARINDA ŞÜPHEDEN

SANIK YARARLANIR İLKESİ 

545

VII. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN KAPSAMI 

547

1. Genel Olarak 

547

2. Maddi Olaya İlişkin Şüphe 

547

1. Suçun İspatına İlişkin Şüphe 

548

1. Özellikli Bir Durum Olarak Cinsel Suçlarda İspat Meselesi 

555

1. Manevi Unsura İlişkin Şüphe 

561

1. Suçun Ağırlatıcı / Nitelikli Sebeplerine İlişkin Şüphe 

570

1. Suçun İndirim Sebeplerine İlişkin Şüphe 

573

1. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde, Özellikle Meşru Savunma

Halinde Şüphe 

575

1. Haksız Tahrike İlişkin Şüphe 

582

1. Suçun Özel Görünüş Hallerinde Şüphe 

585

1. Objektif Cezalandırılma Şartlarında Şüphe 

587

İ. Sanığın Kişiliğinin Önemli Olduğu Durumlar 

588

1. Sanığın ve Mağdurun Yaşında Şüphe 

590

3. Muhakemenin Şarta Bağlandığı Durumlarda Şüphe 

594

VIII. İLKENİN GEÇERLİ OLMADIĞI DURUMLAR 

598

1. Uygulanacak Hukuk Kuralı Konusunda Şüphe Sanık Lehine Yorumlanamaz 

598

2. Soyut ve Teorik Şüpheler ilkenin Uygulanmasını Gerektirmez 

601

3. Eksik Soruşturmanın (Araştırmanın) Bulunduğu Durumlarda

Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesine Sığınılamaz 

603

4. Bir Ceza Muhakemesi İşleminin Hukuka Uygun Olup Olmadığı

Konusundaki Şüphe Lehe Yorumlanamaz 

609

5. Hakaret Suçlarında Cezasızlık Sebebinin İspatında Şüphe Sanık

Lehine Yorumlanamaz 

610

6. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi, Soruşturma Aşamasında

Takipsizlik Kararı Verilmesinin Gerekçesi Olamaz 

610

1. ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNİN SANIK YARARINA ORTAYA

ÇIKAN SONUÇLARI 

611

YARGITAY İÇTİHATLARI 

615

1) ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİNE DAİR İÇTİHATLAR 

615

2) HUKUKA AYKIRI DELİLLERE İLİŞKİN İÇTİHATLAR 

736

3) EKSİK SORUŞTURMAYA İLİŞKİN İÇTİHATLAR 

824

4) GENEL OLARAK İSPAT FAALİYETİNE İLİŞKİN İÇTİHATLAR 

866

KAYNAKÇA 

897