İnşaat Sözleşmelerinden Doğabilecek Uyuşmazlıkların Hukuki Çözüm Yolları
İnşaat sektörü, ülkemiz ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olagelmiş, global bir hale gelen dünyamızda uluslararası alanda hızla büyüyen ve dünyanın sayılı firmaları arasına giren inşaat taahhüt firmalarımızın sayısının çoğalmasının önünü açmıştır. Günümüzde inşaat sektörümüz, yurtdışında yıllık yaklaşık yirmi beş milyar Dolar düzeyinde iş üstlenmekte olan ve her yıl açıklanan -Dünyanın En Büyük 225 İnşaat Firması- arasına her zaman 20-25 arası bir sayıdaki Türk müteahhidini sokmayı başaran önemli bir sektör haline gelmiştir.
Böyle büyük bir sektörde yapılan işlerden doğabilecek uyuşmazlıklar ve bunların sonucunda karşılaşılan maddi zararlar da aynı şekilde büyük olabilmektedir. İnşaat firmalarımızın iş üstlendikleri bazı ülkelerde -İnşaat Mevzuatı- yeterince gelişmediği için, akdedilen inşaat sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıkların çözümü çoğu kez ilgili ülke hukukunun ilgili mevzuat düzenlemesi tam olarak belirlenemediğinden uzun zaman almakta, işler tamamlanamamakta veya zararına tamamlanmaktadır.
Yurtdışı müteahhitlik sektöründe genel olarak uluslararası inşaat sözleşmelerinin yanı sıra FIDIC tip sözleşmeleri ve şartnameleri de kullanılmaktadır. Bu tip sözleşmelerde anlaşmazlıkların çözüm yolu olarak genellikle tahkim tercih edilmekle birlikte, alternatif çözüm yolları da bulunmaktadır. Bu konuların hukuk doktrinimizde yeterince incelenmemiş olması, yerli literatürde az sayıda makale ve kitap yayınlanmış olması ve ilgili yabancı literatürde ise konunun ülkemizin yurtdışı müteahhitlik sektörü bakımından ele alınmamış olması nedeniyle böyle bir çalışma yapılması gereği duyulmuştur.
Uluslararası inşaat sözleşmelerinden doğabilecek uyuşmazlıklar iki şekilde çözümlenmektedir. Bunlardan birincisi, henüz ihtilaflar ortaya çıkmadan önce, sözleşmenin müzakere ve tanzimi safhasında belirli kural ve usullere uymak suretiyle çözümüdür. İkinci ihtilaf çözme tekniği ise, uyuşmazlıklar somut olarak ortaya çıktıktan sonra belirli uzlaştırma veya yargı usullerinin kullanılması ile çözümüdür.
Bu açıklamalar çerçevesinde; yurtdışı müteahhitlik hizmetleri sektöründe yapılan sözleşmelerde anlaşmazlıkların ne şekilde çözüleceği konusunda firma yöneticilerinin bilgilendirilmesi ve bu konuda danışmanlık ve eğitim verilmesi önemli ihtiyaçlar arasındadır. Bir müteahhitlik firmamızın yurtdışında (Libya'da) 1971 yılında ilk inşaat projesini üstlenmesiyle Türkiye'nin yurtdışı müteahhitlik sektörü ile tanıştığını düşünürsek, o zamandan günümüze kadar geçen süre içerisinde kayda değer bir ilerleme kaydedilmiştir. Sektördeki bu ilerleme, hızlı, birinci sınıf işçilik içeren kaliteli işler yapılarak sağlanmıştır. Uluslararası alanda kaydedilmiş bu başarıların devamlılığı için, uyuşmazlıkların çözüm yollarının da neler olduğunun bilinmesi ve bu çözüm yöntemlerinin gerektiğinde etkin biçimde kullanılması önem arz etmektedir.
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
SÖZLEŞME HUKUKU AÇISINDAN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ
I. -İNŞAAT VE İMALAT KAVRAMI-4
II. -İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ-4
A. -Yasal Dayanak-4
1. -Tanım ve Kapsam-4
B. -İnşaat Sözleşmesinin Tarafları-6
C. -İnşaat Sözleşmesinin Özellikleri-6
1. -İnşaat Sözleşmesi Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşmedir-7
2. -İnşaat Sözleşmesi İvazlı Bir Sözleşmedir-7
3. -İnşaat Sözleşmeleri Hem Ani Edimli Hem de Sürekli Sözleşme Özelliği Taşır-8
D. -İnşaat Sözleşmesinin Unsurları-9
1. -İnşaat Eseri Meydana Getirme Unsuru-9
a. -Bir Eser Meydana Getirme-9
aa. -Eser Kavramı-9
bb. -Meydana Getirme Kavramı-11
cc. -Ücret Unsuru-12
dd. -Anlaşma Unsuru-12
E. -Eser (İnşaat) Sözleşmelerinde Şekil Ve Geçerlilik Şartları-13
F. -İnşaat Sözleşmelerinin İçeriği-14
G. -İnşaat Sözleşmelerinde Yer Alması Zorunlu Hususlar-15
H. -İnşaat Sözleşmelerinde Doğabilecek Uyuşmazlıklar-16
C. -Yabancılık Unsuru Taşıyan ve Tahkim Yerinin Türkiye Olarak Belirlendiği Uyuşmazlıklar-54
1. -Genel Olarak-54
2. -Tarafların Yerleşim Yeri Veya Olağan Oturma Yeri Ya da İşyerlerinin Ayrı Devletlerde Bulunması-56
a. -Ayrı Devletlerde Bulunması-56
b. - Tahkim Yerinden Başka Bir Devlette Bulunması-58
c. -Asıl Sözleşmeden Doğan Yükümlülüklerin Önemli Bir Bölümünün İfa Edileceği Yerden veya Uyuşmazlık Konusunun En Çok Bağlantılı Olduğu Yerden Başka Bir Devlette Bulunması-59
3. -Yabancı Sermaye ve Yabancı Kredi-60
D. -Ülkelerarası Mal ve Sermaye Geçişi-62
E. -Kanunun Konu Bakımından Uygulanması-63
1. -Türkiye'de Bulunan Taşınmaz Mallar Üzerindeki Ayni Haklara İlişkin Uyuşmazlıklar-63
2. -İki Tarafın İradesine Tabi Olmayan Uyuşmazlıklar-65
3. -Saklı Tutulan Milletlerarası Anlaşmalar-66
F. -Kanunun Zaman Bakımından Uygulanması-66
G. -Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme-69
H. -Tahkim Anlaşması-70
I. -Tahkim Yeri, Dili ve Süresi-74
1. -Tahkim Yeri-74
2. -Tahkim Dili-77
3. -Tahkim Süresi-78
a. -Tahkim Süresinin Belirlenmesi-78
b. -Tahkim Süresinin Başlangıcı-81
c. -Tahkim Süresinin Uzatılması ve Bu Talebin Reddi-83
J. -İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir-85
1. -Genel Olarak-85
2. -Devlet Mahkemelerinden İhtiyati Haciz veya Tedbir Kararı Verilmesinin İstenmesinin Tahkime Aykırılık Teşkil Etmeyeceği-88
3. -Hakemlerin İhtiyati Haciz veya Tedbir Kararı Vermesi-89
a. - Taraflarca Aksinin Kararlaştırılmaması-89
b. -Hakem Mahkemesinin Kurulması-89
aa. -Taraflardan Birinin İstemi Üzerine-90
bb. -Uygun Güvencenin Verilmesi Şartı ile-90
K. -Hakem Kurulunun Teşkili-90
1. -Hakemlerin Sayısı-92
2. -Hakemlerin Seçimi-92
a. - Tahkim Sözleşmesinde Hakemlerin İsmen Belirlenmiş Olması-92
b. -Hakemlerin Taraflarca Seçilmesi-94
aa. -Tek Hakem Seçimi-95
bb. -Üç veya Daha Fazla Hakem Seçimi-95
cc. -Hakem Seçiminin Üçüncü Kişi ya da Tahkim Kurumu Tarafından Gerçekleştirilmesi-97
dd. -Mahkeme Kararı İle Hakem Seçiminin Yapılması-97
3. -Hakem Olabilecek Kişiler-99
4. -Hakemlerin Bağımsız ve Tarafsız Olması-100
5. -Hakemin Reddi-102
6. -Hakemin İstinkafı ve Azli-104
L. -Uyuşmazlığın Esasına Uygulanacak Hukuk-105
M. -Tahkim Usulüne Uygulanacak Kurallar-108
1. -Tahkim Usulüne Uygulanacak Hukuk-108
2. -Tarafların Eşitliği-111
3. -Tahkim Yargılamasında Temsil ve Avukatlık-112
N. -Hakem Kararına Karşı Kanun Yolu-113
1. -İptal Yolu ve İncelenmesi-116
2. -İptal Sebepleri-118
a. -İptal İsteminde Bulunan Tarafça İspat Edilecek İptal Sebepleri-118
aa. -Taraflardan Birinin Ehliyetsiz Olması veya Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması-118
aaa. -Ehliyetsiz Kişiler Tarafından Tahkim Anlaşmasının Yapılması-118
bbb. -Tahkim Anlaşmasının Tarafların Kararlaştırdığı Hukuka Göre Böyle Bir Hukuk Yok ise Türk Hukukuna Göre Geçersiz Olması-120
b. - Usule Aykırı Hakem Seçimi Yapılması-121
c. - Tahkim Süresi İçinde Kararın Verilmemesi-122
d. - Hakemin Kendi Yetkisine Dair Hukuka Aykırı Karar Vermesi-123
e. -Hakem Tarafından Verilen Kararın Tahkim Anlaşması Dışında Kalan Bir Konuda Olması veya Hakemin Yetkilerini Aşması veya Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi-124
aa. -Hakem Tarafından Verilen Kararın Tahkim Anlaşması Dışında Kalan Bir Konuda Olması-124
bb. -Hakemin Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi veya Yetkilerini Aşması-124
f. -Usulüne Uygun Olarak Tahkim Yargılamasının Yürütülmemesi ve Bu Durumun Kararın Esasına Etkili Olması-126
g. -Tarafların Eşitliği İlkesine Aykırılık-127
3. -Mahkeme Tarafından Res'en Dikkate Alınacak İptal Sebepleri-128
a. -Tahkime Elverişli Olmayan Uyuşmazlık-128
b. -Kamu Düzenine Aykırı Nitelikteki Karar-130
4. -İptal Davası Açma Süresi-133
5. -Kısmi İptal Kararı-134
6. -Görevli ve Yetkili Mahkeme-135
7. -İptal Davası Kararına Karşı Müracaat Yolları (Temyiz İncelemesi)-137
VII. -FIDIC (KIRMIZI KİTAP) 1999 BASKISINA GÖRE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ-138
%3150,00 TL145,50 TL