Prof. Dr. Mehmet ÖzdamarDoç. Dr. Kürşat Göktürk Doç. Dr. Esra KaşakDr. Öğr. Üyesi Mehmet Çelebi Can
İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 5
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KAYNAKÇA 19
KISALTMALAR CETVELİ . 25
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL ESASLAR
BİRİNCİ KISIM
TÜRK HUKUKUNDA KIYMETLİ EVRAK VE KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI
TÜRK HUKUKUNDA KIYMETLİ EVRAK 27
Türk Ticaret Kanunu 27
Üçüncü Kitapta Yer Alan Hükümler. 27
Diğer Kitaplarda Yer Alan Hükümler . 29
Diğer Kanunlar 30
Çek Kanunu . 31
Sermaye Piyasası Kanunu 31
Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu 32
İcra ve İflas Kanunu . 33
Türk Ceza Kanunu 34
KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI 35
Tanımı . 35
Unsurları . 36
Senet (Maddi Unsur) . 36
Senedin Bir Hak İçermesi (Gayrimaddi Unsur) 39
Hak ile Senedin Bağlanması (Dercedilmesi). 39
III. KIYMETLİ EVRAKTA SINIRLI SAYI SORUNU. 41
KIYMETLİ EVRAK TEORİLERİ. 42
Kreasyon Teorisi 43
Sözleşme (Akit) Teorisi 43
Görünüşe Güven İlkesiyle Birleştirilmiş Sözleşme Teorisi. 44
İKİNCİ KISIM
KIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI
İÇERDİĞİ HAKKIN TÜRÜNE GÖRE 45
Alacak Hakkı İçeren Senetler 45
Ortaklık Hakları İçeren Senetler 46
Ayni Hak İçeren Senetler 47
HAKKIN SENETTEN ÖNCE MEVCUT OLUP OLMADIĞINA GÖRE. 48
Kurucu Kıymetli Evrak. 49
Açıklayıcı Kıymetli Evrak . 49
III. SEBEBE BAĞLI VEYA SEBEPTEN SOYUT OLMASINA GÖRE . 50
Sebep Kavramı 50
Sebebe Bağlılık ve Sebepten Soyutluğun Anlamı . 51
Sebebe Bağlı Kıymetli Evrak 52
Sebepten Soyut Kıymetli Evrak. 52
DEVİR ŞEKLİ BAKIMINDAN KIYMETLİ EVRAK . 53
Nama Yazılı Senetler. 53
Emre Yazılı Senetler 54
Hamile Yazılı Senet . 55
KAMU GÜVENİNE SAHİP OLMALARINA GÖRE. 57
Kamu Güvenine Sahip Olmanın Amacı . 57
Kamu Güvenine Sahip Senetler 58
Hamile Yazılı Senetler . 58
Emre Yazılı Senetler 59
ÜÇÜNCÜ KISIM
KIYMETLİ EVRAKTA DEFİLER
GENEL OLARAK 61
KIYMETLİ EVRAKTA DEFİ TÜRLERİ . 62
Nama Yazılı Senetlerde. 62
Hamile ve Emre Yazılı Senetlerde. 63
Yasal Düzenlemeler. 63
Senet Metninden Anlaşılan Defiler . 64
Senedin Geçersizliğine İlişkin Defiler 66
Şahsi Defiler 67
DÖRDÜNCÜ KISIM
KIYMETLİ EVRAKTA TÜR DEĞİŞTİRME İLE ZIYA VE İPTAL
KIYMETLİ EVRAKTA TÜR DEĞİŞTİRME . 69
KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİ 71
İptal Davasının Amacı . 71
Genel ve Özel Düzenlemeler. 72
İptal Davasının Şartları ve Hükümleri 74
Şartları. 74
Hükümleri 76
Ödeme Yasağı ve İptal Usulü 78
Hamile Yazılı Senetlerde 78
Ödeme Yasağı 78
İptal Usulü . 79
Nama Yazılı Senetlerde . 80
Genel Esaslar . 80
Çeşitli Nama Yazılı Senet Hakkında Öngörülen Özel
Hükümler. 80
Basit İptal Usulü. 81
Mahkeme Kararı Olmaksızın Ödeme. 81
Poliçede. 82
Ödeme Yasağı 82
İptal Usulü . 82
Makbuz Senedi ve Varant’ta . 84
İKİNCİ BÖLÜM
KAMBİYO SENETLERİ
KAMBİYO SENETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ. 85
KAMBİYO SENETLERİ VE TEMEL BORÇ İLİŞKİSİ 87
POLİÇE
GENEL OLARAK 89
HUKUKİ NİTELİĞİ 91
III. İKTİSADİ FONKSİYONU. 93
POLİÇENİN UNSURLARI 95
Zorunlu Unsurlar. 95
Poliçe Kelimesi 95
Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Hususunda Kayıtsız Şartsız Havale. 96
Ödeyecek Olan Kişinin “Muhatabın” Adı 98
Ödeme Yeri . 99
Kime veya Kimin Emrine Ödenecek ise Onun Adını (Lehtar) 100
Düzenleme Tarihi ve Yeri 102
Düzenleme Tarihi 102
Düzenleme Yeri . 103
Düzenleyenin İmzası . 104
İhtiyari Unsurlar 107
TTK’de Bahsedilen İhtiyari Kayıtlar . 107
Kanunda Bahsedilmeyen İhtiyari Kayıtlar . 108
Damga Pulu 108
POLİÇENİN UNSURLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ. 109
Genel Olarak. 109
Poliçenin Şekil Şartlarının Senedin Lehtara Verildiği Anda
Tamamlanmaması 111
Açık Poliçe. 112
Eksik Poliçe 115
POLİÇEDE TEMSİL 117
Genel Olarak Kambiyo Senetlerinde Temsil 117
Senedin Yetkisiz Temsilci Eliyle Düzenlenmiş Olması . 119
VII. POLİÇEYİ DÜZENLEYEN KİŞİNİN (KEŞİDECİNİN) SORUMLULUĞU 121
VIII. POLİÇENİN DEVREDİLMESİ (CİRO). 123
Cironun Hukuki Niteliği. 124
Cironun Şekli. 125
Ciroda Kişiler. 129
Cironun Yapılabileceği Süre 130
Cironun Türleri 132
Cironun Yapıldığı Şahsın Belli Olup Olmamasına Göre . 132
Tam Ciro 133
Beyaz Ciro 133
Cironun Yapılma Amacına Göre 134
Temlik (Devir) Cirosu. 134
Temlik (Devri) Fonksiyonu 135
Teşhis Fonksiyonu. 135
Garanti (Teminat) Fonksiyonu 139
Tahsil Cirosu 140
Yapılma Usulü . 141
Tahsil Cirosunun Hükümleri 142
Rehin Cirosu 144
Yapılma Usulü . 145
Rehin Cirosunun Hükümleri 146
POLİÇENİN KABUL EDİLMESİ 148
Kabule Arz. 149
Kabule Arzın Yeri ve Zamanı 149
Kabule Arzın Mecburi Olduğu Haller. 151
Kabule Arz Eden Kişi 152
Poliçenin Kabul Edilmesi . 153
Kabulün Şekli. 153
Kabul Edecek Olan Kişi 154
Kabul Beyanının Çizilmesi 155
Poliçenin Kabul Edilmesinin veya Kabul Edilmemesinin Hukuki
Sonuçları . 155
Senedin Kabul Edilmesi . 155
Senedin Kabul Edilmemesi 156
Kısmen Kabul Kısmen Ret Hali. 157
POLİÇE KEFALETİ (AVAL) 158
Avalin Hukuki Niteliği ve Kefalet Sözleşmesinden Farkları . 158
Avalin Şekli 160
Aval Verebilecek Olan Kişiler 161
Lehine Aval Verilebilecek Olan Kişiler. 161
Aval Veren Kişinin Sorumluluğu 162
Ödeme Yapan Avalistin Durumu. 163
POLİÇENİN ÖDENMESİ. 165
Vade 166
Vadenin Türleri 166
Belirli Bir Günde Ödenecek Vadeli Poliçe 167
Keşide Tarihinden Belli Süre Sonra Gelen Vadeli Poliçe 167
Görüldüğünde Ödenecek Vadeli Poliçe . 167
Görüldükten Belli Süre Sonra Ödenecek Vadeli Poliçe 168
Vadenin Özellikleri 168
Ödeme Günü ve Vade Günü 169
Vade Zorunlu Şekli Bir Unsur Değildir 169
Vade Tarihinin Yorumlanarak Tespit Edilmesi Mümkündür 170
Sürelerin Hesabı 170
Ödeme 171
Poliçenin İbrazı 172
İbrazın Süresi . 172
İbrazın Konusu. 173
İbraz Yeri 174
İbrazı Kimin Yapacağı. 174
İbrazın Kime Yapılacağı 175
İbrazın Sonuçları 175
Poliçenin Ödenmesi 176
Tam Ödeme. 176
Kısmi Ödeme . 177
Vadeden Önce Ödeme 178
Yabancı Para Üzerinden Borç İçeren Poliçenin Ödenmesi 179
Poliçe Bedelinin Tevdi Edilmesi. 180
XII. POLİÇEDE BAŞVURMA (MÜRACAAT) HAKKI 181
Başvuru Borçluları 182
Başvurma Hakkını Doğuran Sebepler . 182
Genel olarak 182
Vadeden Önce Başvuru Hakkını Doğuran Sebepler 183
Kabulden kaçınılmış olması . 183
Muhatabın iflası, ödemelerini tatili ya da hakkındaki icra
takibinin semeresiz kalması 184
Kabul için arz edilmesi yasaklanmış poliçenin
düzenleyeninin iflası 185
Başvurma Hakkının Şekli Koşulu: Protesto . 185
Protesto Düzenlemeye Yetkili Merci. 185
Protesto Türleri. 185
Kabul Etmeme Protestosu. 185
Ödememe Protestosu . 186
Protestonun İçeriği . 187
Protesto Çekilmesini Gerektirmeyen Haller 188
Protestodan İradi Muafiyet. 188
Protestodan Kanuni Muafiyet Halleri 189
Mücbir Sebeplerin Vadeden İtibaren Otuz Günden Fazla
Sürmüş Olması 190
İhbar . 190
Başvurma Hakkının Kullanımı . 191
Teselsül . 191
Başvurma Hakkının Kapsamı. 192
Başvuru Evrakının ve Makbuzun Verilmesi . 193
Retret 193
Başvurma Hakkının Düşmesi 193
XIII. POLİÇEDE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME . 194
XIV. POLİÇEDE KARŞILIĞIN İNTİKALİ. 196
POLİÇEDE ARAYA GİRME . 197
Genel Esaslar. 197
Araya Girme Suretiyle Kabul. 198
Araya Girme Suretiyle Ödeme 199
XVI. POLİÇEDE SURET VE NÜSHA 201
Poliçede Suret. 201
Poliçe Nüshaları 202
XVII. SENET METNİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER . 203
XVIII. POLİÇEDE ZAMANAŞIMI 203
BONO (EMRE YAZILI SENET)
BONONUN KANUNDA DÜZENLENİŞ TARZI 205
BONONUN UYGULAMADA İŞLEYİŞ TARZI 206
III. BONONUN UNSURLARI . 208
Genel Olarak . 208
Münferit Unsurlar. 209
Bono ya da Emre Yazılı Senet İbaresi 209
Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedeli Ödemek Vaadi 211
Vade 212
Lehtar 215
Düzenleme Yeri . 216
Ödeme Yeri . 216
Düzenleme Tarihi 216
Düzenleyenin İmzası 217
BONONUN UNSURLARINDAKİ EKSİKLİKLERİN SONUÇLARI 217
Genel Sonuç 217
Özel Sonuç: Emre yazılı ödeme vaadi . 217
BONOYA UYGULANACAK HÜKÜMLER . 219
BONODA BEDELSİZLİK 220
Bedelsizlik İddiası 220
Bedelsizliğin İleriye Sürülmesi. 221
Bedelsizliğin İspatı. 223
KAMBİYO SENETLERİNE BENZEYEN SENETLER VE
CİROSU KABİL OLAN DİĞER SENETLER
KAMBİYO SENETLERİNE BENZEYEN SENETLER 225
CİROSU KABİL OLAN DİĞER SENETLER. 225
BEŞİNCİ KISIM
ÇEK
GİRİŞ 227
TÜRK MEVZUATI BAKIMINDAN ÇEK KURUMU 228
III. ÇEK KURUMU VE ÇEKİN ZORUNLU UNSURLARI 229
Çek Kavramı 229
Hukuki Niteliği 230
Çekin Unsurları . 231
TTK Bakımından 231
Çek Kelimesi 231
Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedelin Ödenmesi İçin Havale 231
Ödeyecek Kişinin, “Muhatabın” Ticaret Unvanı 232
Ödeme Yeri 232
Düzenlenme Tarihi ve Yeri 233
Düzenleyenin İmzası 236
Banka Tarafından Verilen Seri Numarası. 236
Karekod . 237
Çek Kanunu Bakımından . 238
Çekin Düzenlenme Koşulları. 239
Karşılık. 239
Çek Anlaşması . 240
Çek Üzerindeki Kayıtların Niteliği 241
Zorunlu Kayıtlar. 241
İhtiyari Kayıtlar 242
Yasak Kayıtlar 242
Çekin Temsilci Aracılığıyla Düzenlenmesi 243
Çek Türleri 243
Devir Usulüne Göre Çek Türleri: Nama-Emre-Hamile Çek 243
Özel Ödenme Usulü Öngörülen Çekler . 243
Teyitli ve Vizeli Çek 243
Çizgili Çek. 245
Kartlı Çek . 246
Mahsup Çeki/Hesaba Geçirilmek Üzere Düzenlenen Çek. 246
Genel Olarak . 246
Hamilin Hakları 247
Özel Tür Çekler 247
Banka Çeki. 247
Seyahat Çekleri 248
Posta Çekleri 249
Sahte veya Tahrif Edilmiş Çek . 249
Çekin Devri 250
Genel Olarak 250
Çekin Cirosu 250
Genel Olarak 251
Çekte Cironun Yapılabileceği Süre ve Gecikmiş Ciro . 254
Muhataba Yapılan Ciro 254
Hamile Yazılı Çekin Cirosu 255
Çekte Aval . 255
Çekte Kabul Yasağı 257
İ. Çekte Sürelerin Hesaplanması ve Mücbir Sebep 258
Sürelerin Hesaplanması. 258
Mücbir Sebep 259
Çekin Ödenmesi 261
İbraz Yeri . 262
Muhatap Banka . 262
Takas Odası 262
İbraz Süreleri . 264
Genel Olarak 264
Kanuni İbraz Süreleri . 266
Çekin Karşılığının Ödenmesi 267
Muhatap Bankanın İnceleme Yükümlülüğü. 267
Nakden Ödeme 269
Hesaben Ödeme 269
Kısmi Ödeme . 270
Çekin Ödenmemesi . 272
Hamilin Başvuru Hakları 273
Sorumluluk 273
Bankanın Sorumluluğu 274
Bankanın Karşılıksız Çıkan Çek Yapraklarından
Sorumluluğu 274
Bankanın Hesapta Karşılık Bulunmasına Rağmen
Ödeme Yapmaması . 276
Keşidecinin Karşılıksız Çekten Dolayı Cezai Sorumluluğu 277
Karşılıksız Çekin Suç Sayılmasının Kısa Tarihçesi . 277
Karşılıksız Çek Suçunun Uygulanabilmesinin Şartları 278
aaa. Çekin Şeklen Geçerli Olması. 279
bbb. Süresinde ve Doğru Yerde İbraz Edilmesi. 279
ccc. İbraz Edildiği Anda Hesapta Kısmen veya
Tamamen Karşılığı Olmadığı için Ödenememesi 280
ddd. Çekin Karşılıksız Çıktığının Usulüne Uygun
Şekilde Tespit Edilmesi. 280
eee. Hamilin Şikayet Etmesi. 280
Karşılıksız Çek Keşide Etmenin Cezası . 280
Etkin Pişmanlık 282
Cayma. 282
Nüsha 283
Zamanaşımı 283
Uygulanacak Hükümler. 284
Kanunlar İhtilafı 286
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MAKBUZ SENEDİ VE VARANT
GENEL OLARAK 289
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN İŞLEYİŞ ESASLARI. 289
III. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN ŞEKLİ . 290
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN DEVRİ 291
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTA KONU EDİLEN EŞYA ÜZERİNDEKİ
TASARRUFLAR . 291
VARANT HAMİLİNİN SENEDE DAYALI HAKLARI . 292
Eşyayı Sattırma Hakkı . 293
Başvurma Hakkı 293
Sigorta Bedelinden Yararlanma Hakkı 294
VII. ZAMANAŞIMI. 294
VIII. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN ZIYAI 294
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
PRATİK ÇALIŞMA VE TEST SORULARI
PRATİK ÇALIŞMALAR . 297
TEST SORULARI 308
III. DOĞRU-YANLIŞ ÖNERMELER 310
