Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler

Mustafa ÖZEN

İÇİNDEKİLER

DOKUZUNCU BASKIYA ÖNSÖZ 

5

İÇİNDEKİLER 

7

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI, GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM

1. TANIMLAR 

47

1. Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 

47

1. Suç Teriminin Tanımı 

48

1. Ceza Normu (Ceza Kuralı) 

48

1. Bağımsız – Bağımlı Ceza Normları 

48

2. Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza

Normu 

49

1. Davranış Normları (Davranış Kuralları) 

49

1. Ceza Teriminin Tanımı 

50

1. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI 

51

III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 

51

1. Genel Olarak 

51

1. Osmanlı Devleti Dönemi 

52

2. Cumhuriyet Dönemi 

52

1. CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR 

53

1. Asli Kaynaklar 

53

1. Anayasa 

53

2. Kanun 

53

3. Uluslar arası Sözleşmeler 

53

1. Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları 

54

1. Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları 

54

2. Ahlak Kuralları 

55

3. Din Kuralları 

55

4. Mahkeme İçtihatları 

55

5. Öğreti 

55

6. Hukukun Genel İlkeleri 

56

1. CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU 

56

1. Yorum Yöntemleri 

56

1. Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi 

56

2. Mantıki Yorum Yöntemi 

57

3. Sistematik Yorum Yöntemi 

58

4. Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme

Yöntemi 

58

5. Amaçsal Yorum Yöntemi 

58

1. a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü

(Objektif) 

59

1. b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği

Görüşü (Sübjektif): 

59

1. c) Birleştirici Görüş: 

59

6. Tarihsel Yorum Yöntemi 

59

7. Hukukun Genel İlkeleri 

60

8. Karşılaştırmalı Hukuk 

60

1. Yorum Çeşitleri 

61

1. Yapana Göre Yorum Çeşitleri 

61

1. a) Yasama Yorumu 

61

1. b) Yargı Yorumu 

61

1. c) Öğreti Yorumu 

62

2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri 

62

1. a) Daraltıcı Yorum 

62

1. b) Genişletici Yorum 

63

1. c) İlerletici Yorum 

65

1. d) Düzeltici Yorum 

65

1. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 

65

1. Anayasa Hukuku 

65

1. Devletler Hukuku 

65

1. Ceza Muhakemesi Hukuku 

66

1. İnfaz Hukuku 

66

1. Kriminoloji 

67

1. İdare Hukuku 

67

1. Ticaret Hukuku 

67

1. Disiplin Hukuku 

67

İKİNCİ BÖLÜM

TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK

VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE SORUMLULUĞUN ESASI 

71

1. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri 

71

1. Hukuk Devleti İlkesi 

71

2. İnsanilik İlkesi 

71

3. Kusur İlkesi 

71

4. Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi

/Ceza Hukukunun Güvence İşlevi) 

73

1. a) İlkenin Anlamı 

73

1. b) İlkenin Tarihçesi 

75

1. c) Kanunilik İlkesinin Özellikleri 

76

(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması 

76

(2) Kıyas Yasağı 

76

(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili

Olmaması/Geçmişe Yürüme Yasağı (Lex Pravia) 

79

(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi 

80

(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 

80

(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza

Oluşturulamaması 

81

(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici

İşlemleriyle Suç Oluşturması 

82

1. d) Orantılılık İlkesi 

84

1. e) Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 

84

1. f) Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 

84

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI

VIII. CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 

85

1. Genel Olarak 

85

1. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 

85

1. Yürürlülük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 

87

1. Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması 

87

1. Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler 

87

1. a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi 

87

1. b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi 

89

1. c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi 

90

1. d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması 

92

1. e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması 

93

2. Kanunların İleriye Yürümesi 

93

3. Suçun İşlendiği Zaman 

94

1. a) Hareket Görüşü 

95

1. b) Netice Görüşü 

95

1. c) Karma Görüş 

95

4. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç

Türleri 

96

1. a) Ani Suçlar 

96

1. b) Sırf Hareket Suçları 

96

1. c) Neticeli Suçlar 

96

1. d) İhmali Suçlar 

97

1. e) Kesintisiz Suçlar 

97

1. f) Zincirleme Suçlar 

97

1. g) İtiyadi Suçlar 

98

1. h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler 

98

1. i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar 

98

1. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 

99

1. Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişki Görüşler 

99

1. Hareket Görüşü 

100

2. Netice Görüşü 

101

3. Karma Görüş 

101

4. Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş 

102

1. Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer 

102

1. Ani Suçlar 

102

2. Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlarda

Suçun İşlendiği Yer 

103

3. Kesintisiz Suç 

103

4. İtiyadi Suç 

103

5. İştirak Halinde İşlenen Suçlar 

103

6. Zincirleme Suç 

104

7. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç 

104

8. Sınır Aşan (Transit) Suç 

104

9. Bilişim Suçları 

104

10. Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç 

105

11. Seçimlik Hareketli Suç 

105

1. TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler 

105

1. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9). 

106

2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi 

108

1. a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11) 

109

(1) Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere

Sahip Türk Vatandaşlarının Yurt Dışındaki

İşledikleri Suçlar (Görev Suçları) 

109

(a) Bu Fıkranın Uygulama Koşulları 

110

(b) TCK m. 11’da Düzenlenen Faile Göre

Şahsilik İlkesinin Koşulları 

110

(i) TCK m. 11/1’in Uygulama Koşulları 

111

(ii) (TCK m. 11/2’in Uygulama Koşulları 

111

1. b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1–2) 

112

3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1–b) 

114

4. Evrensellik (Adalet) İlkesi (TCK m. 12/3 / TCK m. 13/1–a

/ TCK m. 13/1–c,d,e,f,g,ı) 

115

1. a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi 

116

(1) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesinin

Uygulanma Koşulları 

116

1. b) TCK m. 13/1–a’ya Göre Evrensellik İlkesi 

117

(1) TCK m. 13/1–a’ya Göre Evrensellik İlkesinin

Uygulanma Koşulları 

117

1. c) TCK m. 13/1–c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi 

118

(1) TCK m. 13/1 – c,d,e,f,g,ı’ya Göre Evrensellik

İlkesinin Uygulanma Koşulları 

118

1. Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların

Seçimlik Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma 

119

1. Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması

İçin Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması 

119

1. Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin

Türkiye’deki Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet

Hükmünden Mahsup Edilmesi 

119

1. Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak

Yoksunluklarına Etkisi 

119

1. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ 

121

1. Genel Olarak 

121

1. Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları 

122

1. Geri Verme Kurumunun Kaynakları 

123

1. Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi

Bakımından Kabul Edilen Sistemler 

124

1. Geri Vermenin Koşulları 

124

1. 6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları 

124

1. a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında

Ceza Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya

da Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olmalıdır 

124

1. b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir

Yıl veya Daha Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı

Gerektirmeli 

125

1. c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan

Cezanın En Az Dört Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza

Olmalıdır 

125

1. d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her İki Devletin (Talep

Eden Devlet ile Türkiye’nin) Kanunlarına Göre De

Suç Olmalıdır 

125

2. 6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları 

126

1. a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu,

Siyasî Suç veya Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç

Niteliğinde Olması 

126

(1) Düşünce Suçu 

127

(2) Siyasi Suç 

127

(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar 

127

1. aa) Nesnel (Objektif) Kuram 

127

1. bb) Öznel (Sübjektif) Kuram 

128

1. cc) Üstünlük Kuramı 

128

(b) Siyasi Suçun İstisnaları 

128

1. aa) Belçika Kuralı 

128

1. bb) Terör Suçu 

129

1. cc) Uluslararası Suçlar 

129

(c) Siyasi Suç Çeşitleri 

129

1. aa) Tam siyasi suç 

129

1. bb) Nisbi siyasi suç 

130

1. b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması 

131

1. c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye

Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının Ya da Türk

Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin

Zararına İşlenmesi 

132

1. d) Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması 

132

1. e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması 

132

1. f) İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olması 

134

1. g) İadesi Talep Edilen Kişinin Kanunda Belirtilen

Nedenlere Dayalı Olarak Soruşturma Veya

Kovuşturmaya Maruz Bırakılacağına Veya

Cezalandırılacağına ya da İşkence veya Kötü

Muameleye Maruz Kalacağına Dair Kuvvetli Şüphe

Sebeplerinin Bulunması 

134

1. h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil

Nedeniyle Daha Önce Türkiye’de Beraat veya

Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olması 

135

1. i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile

Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin

Olması 

136

(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve

Fakat Geri Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan

Diğer Suçlar (Geri Vermeye Tabi Suçlar) 

136

(a) Uçak Kaçırma Suçları 

136

(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan

Kişilere Karşı İşlenen Suçlar 

136

(c) Terörün Finansmanı 

136

(d) Mali Suçlar 

137

3. Geri Vermenin Takdire Bağlı Olduğu Durum 

137

1. Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi 

137

1. Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları 

139

1. Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) 

139

1. Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade

Talebinde Bulunulmasında Usul 

140

İ. Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri 

141

1. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı

Ülke Ceza Kanunun Değeri) 

141

1. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 

143

1. Genel Olarak 

143

1. Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından

Uygulanmasında İstisnalar 

143

1. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu 

143

1. a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı

Sorumluluğu 

144

1. b) Cumhurbaşkanının Görevi ile İlgili İşlediği Suçlardan

Sorumluluğu 

144

2. Yasama Sorumsuzluğu 

146

1. a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 

146

(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun

Koşulları 

147

(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları 

148

1. b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) 

148

(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları 

149

(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki

Farklar 

150

(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda

Zamanaşımı Sorunu 

1. Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından

Uygulanmasında İstisnalar 

150

1. Diplomatlar 

150

1. a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar 

151

1. b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların

Dokunulmazlığı Farklıdır 

151

2. Yabancı Askerler 

152

1. a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 

152

1. b) Yargı Yetkisi 

153

(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi 

153

(2) Öncelikli Yargı Yetkisi 

153

1. c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi 

153

(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 

153

(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi 

154

1. d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi 

154

(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 

154

(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi 

154

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI

XII. SUÇ KURAMI 

155

XIII. SUÇUN UNSURLARI 

155

1. Genel Olarak 

155

1. Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru) 

156

1. Tipiklik ve Hukuka Aykırılık 

158

2. Tipiklik ve Hukuki Hata 

158

3. Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç 

159

4. Tipiklik ve Kuruntu Suç 

160

5. Tipiklik ve İşlenemez Suç 

160

1. Tipiklikte Yer Alan Unsurlar 

160

1. Tipikliğin Maddi Unsurları 

162

1. a) Hareket 

163

(1) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan

Durumlar 

166

(2) Hareketin Sayısına Göre Suçların

Sınıflandırılması 

167

(a) Tek Hareketli Suçlar 

167

(b) Birden Çok Hareketli Suçlar 

168

1. aa) Birleşmiş Hareketli Suçlar 

168

1. bb) Bölünebilen veya Kesintili

Suçlar/Amaç Suç–Araç Suç 

168

1. cc) Seçimlik Hareketli Suçlar 

168

1. dd) İtiyadi Suçlar 

169

(c) Geçitli Suçlar 

170

(3) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması 

170

(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar 

171

(b) İhmali (Edilgen hareketle işlenen suçlar)

Suçlar 

171

(4) Hareketin Önemine Göre Suçlar 

176

(a) Serbest Hareketli Suçlar 

176

(b) Bağlı Hareketli Suçlar 

176

(5) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine

Göre Suçların Sınıflandırılması 

177

(a) Ani Suç 

177

(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 

178

(6) Hareketin Aşamasına Göre Suçların

Sınıflandırılması 

181

(a) Kalkışma Suçları 

181

2. Netice 

181

1. a) Neticeye Göre Suçların Tasnifi 

182

(1) Neticesi harekete bitişik suçlar (Neticesiz

suçlar, Şekli suçlar, Sırf Hareket Suçları) –

Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar) 

182

(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz

Suçlar/Sırf Hareket Suçları/Soyut Neticeli

Suçlar) 

182

(b) Neticeli Suçlar (Maddi neticeli suçlar) 

183

(c) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar 

185

3. Nedensellik Bağı 

185

1. a) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik

Düşüncesi = Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği 

186

1. b) Uygun Sebep Kuramı 

186

1. c) Etkin Sebep Kuramı 

187

1. d) En Etkin Sebep Kuramı 

187

1. e) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi) 

187

1. f) Beşeri Nedensellik Kuramı 

187

1. g) Objektif Yüklenebilirlilik (İsnadiyet) Kuramı 

188

1. h) Bazı Nedensellik Durumları 

189

(1) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice) 

189

(2) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek

Netice) 

189

(3) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik 

190

(4) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi 

191

(5) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin

Eklenmesi 

192

(6) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve

Mağdurun Kusuru İle Bir Nedenin Eklenmesi 

192

(7) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar 

193

(8) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/

Nedensellik Bağının Kesilmesi) 

193

(9) Varsayılan Nedensellik 

194

(10) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması 

194

(11) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında

Olması 

194

(12) Sosyal Nedensellik 

195

(13) Risk Azalması 

195

(14) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması 

195

(15) Rücu Yasağı 

196

(16) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen

Yükümlülüğüne Uymasına Rağmen Neticenin

Gerçekleşmesi 

197

(17) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik 

197

4. Fail 

198

1. a) Özgü Suç 

199

1. b) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu 

200

(1) Tüzel Kişilik Kavramı 

200

(2) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar 

201

(a) Farazilik Kuramı 

201

(b) Gerçeklik Kuramı 

201

(c) Karma Kuram 

201

(3) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai

Sorumluluğu ve Faillik Durumu 

201

(4) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım 

201

5. Mağdur 

202

6. Suçun Konusu 

204

1. a) Suçun Maddi Konusu 

205

1. b) Suçun Hukuki Konusu 

206

1. c) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması 

206

(1) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı 

206

(a) Zarar Suçu 

206

(b) Tehlike Suçu 

207

(i) Somut Tehlike Suçu 

208

(ii) Soyut Tehlike Suçu 

208

1. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları 

209

1. Genel Olarak 

209

1. a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur

Kavramları Arasındaki İlişki 

210

1. b) Hareket Yeteneği İle Kusur Yeteneği Kavramları

Arasındaki İlişki 

210

1. c) Suçun Manevi Unsuru İle Kast ve Taksir Kelimeleri 

210

2. Kast 

211

1. a) Kastı Açıklayan Kuramlar 

211

(1) Tasavvur Kuramı 

211

(2) Bilinç ve İrade Kuramı 

211

1. b) Kastın Unsurları 

212

(1) Kastın Bilme Unsuru 

212

(2) Kastın İsteme Unsuru 

214

(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast) 

215

(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast) 

215

(c) Olası Kast 

216

(i) Olası Kastı Belirlemek İçin Ortaya

Atılan Kuramlar 

216

(ii) Olası Kastta Kusurluluğun Derecesi

veya Yoğunluğu 

217

(iii) Olası Kastta Sorumluluk 

217

(3) Kastın Aranacağı Zaman 

218

(a) Başlangıç kastı 

218

(b) Eş zamanlı Kast 

218

(c) Eklenen Kast 

219

(4) Kastın Türleri 

219

(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus

Directus) 

219

(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) 

220

(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) 

220

(d) Özel Kast 

220

(e) Ani Kast 

220

(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı 

221

3. Taksir 

222

1. a) Genel Olarak 

222

1. b) Taksirin Unsurları 

222

(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 

223

(2) Hareketin İradiliği 

223

(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 

224

(4) Neticenin Öngörülebilir Olması 

225

(5) Neticenin İstenmemiş Olması 

225

(6) Hareket İle Netice Arasında Nedensellik

Bağının Bulunması 

226

1. C) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu 

226

(1) Üçüncü Kişinin Hareketi 

226

(a) Üçüncü kişinin hareketi kusursuzdur. 

226

(b) Üçüncü kişinin hareketi kusurludur 

227

(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur 

227

(ii) Üçüncü Kişi Taksirle Kusurludur 

227

(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur 

228

(2) Mağdurun Hareketi 

228

(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir 

228

(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak

Kusurlu ve Hukuka Aykırı da Değildir 

228

(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur 

228

(i) Meydana Gelen Netice Tamamen

Mağdurun Kusurlu Hareketinden

Meydana Gelmiştir. 

228

(ii) Meydana Gelen Netice Bakımından

Hem Fail Hem de Mağdur Kusurludur. 

229

1. d) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları/

Taksirin Görünüş şekilleri) 

229

(1) Dikkatsizlik 

229

(2) Özensizlik (Tedbirsizlik) 

230

1. e) Taksirin Derecelendirilmesi 

230

1. f) Taksir Türleri (Çeşitleri) 

230

(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz

Taksir 

231

(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu

Taksir)=Nitelikli Taksir 

231

(3) Bilinçsiz Taksir – Bilinçli Taksir Ayrımı 

231

(4) Bilinçsiz Taksir – Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki

Sonuçları 

232

1. g) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı 

232

1. h) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi Olarak ve

Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep 

233

1. i) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 

233

1. j) Taksir ve Teşebbüs 

234

1. k) Taksir ve İştirak 

234

1. l) Taksir ve Hata 

234

1. m) Taksir ve Kabahat 

235

1. n) Taksir ve Kusur 

235

1. o) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk 

235

4. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 

236

(1) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum

Şekilleri 

236

(2) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri 

237

(a) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 

237

(b) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice

Sebebiyle Ağırlaşan Suç 

237

(3) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda

Kast/Taksir Bileşimi (Kombinasyonu) 

238

(4) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs 

239

(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 

240

(6) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ve Kusursuz

Sorumluluk 

240

1. Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk

Nedenlerinin Bulunmaması 

241

1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri 

243

1. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin

Sınıflandırılması Sorunu 

245

1. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri 

246

1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa 

246

1. a) Kanun Teriminin Anlamı 

246

1. b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 

247

(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı 

248

(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 

248

(a) İhtar 

248

(b) Bedeni Kuvvet Kullanma 

248

(c) Maddi Güç Kullanma 

248

(d) Silah Kullanma 

248

(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık

İlkesi 

250

(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi 

250

1. c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi 

251

2. Meşru Savunma 

251

1. a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği 

251

1. b) Meşru Savunmanın Koşulları 

252

(1) Saldırıya İlişkin Koşullar 

252

(a) Bir Saldırı Olmalıdır 

252

(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır 

253

(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya

Gerçekleşmesi veya Tekrarı Muhakkak

Olmalıdır 

254

(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş

Olmalıdır 

255

(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı

Olabileceği Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De

Yönelebilir 

256

(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan

Kaynaklanmalıdır 

256

(2) Savunmaya İlişkin Koşullar 

257

(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır 

257

(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran

Bulunmalıdır 

257

(i) Konu Bakımından Orantı/Haklar

Arasında Orantı 

258

(ii) Araç Bakımından Orantı 

258

(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda

Bulunan Kişiye Karşı Yapılmalıdır 

259

1. c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma 

259

1. d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve

Kendiliğinden Harekete Geçen Önlem/Offendicula 

260

1. e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması 

261

(1) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması Mazur

Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya Telaş

ile Aşılması 

261

(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast

Olmaksızın Aşılması (Taksir ile Aşılması) 

261

(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya

Olası Kast) ile Aşılması 

262

(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak

Aşılması 

262

1. f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar

Görmesi 

262

1. g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi 

262

3. Hakkın Kullanılması 

263

1. a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi 

263

1. b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın

Kullanılması Durumları 

264

(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale 

264

(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin

Yetkili Kişi Olması Gerekir 

265

(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve

Muhtemel Sonuçları Bakımından

Aydınlatılmış Olması Gerekir 

265

(c) Hastanın Rızasının

Bulunması/Aydınlatılmış veya

Bilgilendirilmiş Onam–Hastanın Hukuken

Geçerli Rızası 

266

(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu

(Endikasyon) 

267

(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine

Uygun İcra Edilmiş Olması/Hekimlik

Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin) Kanunda

Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra

Edilmiş Olunması Gerekir 

267

(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı

İle Yapılmış Olması 

268

(2) Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı 

268

(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası 

268

(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası 

269

(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının

İcrası/Gazetecilik Mesleğinin İcrası 

269

(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması 

269

(7) Spor Faaliyetleri 

270

(8) Tedip Hakkı 

270

(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı 

270

(10) Organ ve Doku Nakli 

271

4. İlgilinin Rızası 

272

(1) Tipikliği Kaldıran Rıza 

273

(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza 

273

1. b) Rızanın Hukuki Esası 

274

1. c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin

Gereken Koşullar 

275

(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta

Bulunabileceği Bir Hakkın Bulunması 

275

(a) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 – 169) 

275

(i) Hayata Karşı Suçlar (TCK m. 81 – 85) 

276

(ii) Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar

(TCK m. 86 – 96) 

276

(iii) Çocuk Düşürtme, Düşürme veya

Kısırlaştırma (TCK m. 99 – 101) 

277

(iv) Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar

(TCK m. 102 – 105) 

277

(v) Hürriyete Karşı Suçlar (TCK m. 106 –

124) 

277

(vi) Şerefe Karşı Suçlar (TCK m. 115 – 131) 

277

(vii) Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına

Karşı Suçlar (TCK m. 131 – 140) 

278

(viii)Malvarlığına Karşı Suçlar (TCK m. 141

– 169) 

278

(2) Rızaya Ehliyet 

278

(3) Rıza Açıklaması 

279

5. TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak

Yükümlülüklerin Çatışması 

280

1. a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği

Şekiller 

280

(1) İki Eşit Değerin Korunması Aşamasında

Yükümlülüklerin Çatışması 

280

1. b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında

Yükümlülüklerin Çatışması 

281

İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 

281

1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması 

282

2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir ile

Aşılması 

282

3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik

veya Heyecan ile Aşılması 

282

4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak

Aşılması 

283

XIV. KUSURLULUK 

283

1. Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 

284

1. Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki 

284

1. Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar 

285

1. Psikolojik Kuram 

285

2. Normatif Kuram 

285

1. Kusurluluğun Kapsamı 

286

1. Fiil Kusuru 

286

2. Fail Kusuru 

286

1. Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki 

286

1. Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki 

286

1. Kusurluluğun Unsurları 

287

1. Kusur Yeteneğine Sahip Olmak 

287

1. a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman 

288

Kavramları Arasındaki İlişki 

288

2. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin

Bulunmaması 

289

1. a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 

289

(1) Yaş Küçüklüğü 

290

(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK

1. 31/1) 

290

(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK

1. 31/2) 

290

(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m.

31/3) 

291

(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara

Uygulanacak Hükümler 

291

(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan

Çocuklara İlişkin TCK ve CMK’da

Öngörülen Özel Düzenlemeler 

291

(2) Sağır – Dilsizlik=(TCK m. 33) 

293

(3) Akıl Hastalığı=(TCK m. 32) 

294

(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi

Bakımından Kabul Gören Sistemler 

294

(i) Biyolojik Sistem 

294

(ii) Psikolojik Sistem 

294

(iii) Karma Sistem 

294

(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine

Etki Eden Durumları 

295

(4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu

Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) 

295

(a) Geçici Nedenler 

296

(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 

296

(i) İstemeyerek (İrade Dışı) Alkol veya

Uyuşturucu Madde Alma 

297

(ii) İsteyerek (İrade İle) Alkol veya

Uyuşturucu Madde Alma 

297

1. Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) 

299

1. Yetkili Amirin Emrini İfa 

300

1. a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları 

300

(1) Bir Emir Bulunmalıdır 

300

(2) Emir Hukuka Uygun (Meşru) Olmalıdır 

301

(a) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk 

301

(i) Emri Verenin Hukuken Emir Vermeye

Yetkili Olması 

301

(ii) Emri Yerine Getirenin Hukuken Emri

Yerine Getirme Yükümlülüğü İçinde

Olması 

301

(iii) Emrin Kanunun Öngördüğü Bütün

Şekil Kurallarına Uygun Olması 

302

(b) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk 

302

(i) Emrin Konusu Hukuka Uygundur 

302

(ii) Emrin Konusu Hukuka Aykırıdır 

302

(iii) Emrin Konusu Suçtur 

304

(3) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır 

304

(4) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır

(Emir Bağlayıcı Olmalıdır) 

304

2. Zorunluluk Hali 

304

1. a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 

305

(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği Açıklayan

Kuramlar 

305

(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı 

305

(b) Manevi Cebir Kuramı 

305

(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı 

305

(d) Amaç Kuramı 

305

(e) Hakların Çatışması Kuramı 

306

(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin

Kuramlar 

306

(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk

Sebebi Olduğu Kuramı 

306

(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi

(Kusurluluğu Kaldıran) Olduğu Kuramı 

306

(c) Fark Gözetme Kuramı 

306

(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki

Niteliği 

307

(4) Zorunluluk Halinin Kusurluluğu Kaldıran Bir

Neden Olması Nedeniyle Hukuka Uygunluk

Sebebi ile Kusurluluğu Kaldıran Sebep

Arasındaki Farklar 

308

1. b) Zorunluluk Halinin Koşulları 

308

(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar 

309

(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır 

309

(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır 

309

(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır 

310

(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş

Olunmalıdır 

310

(2) Korunmaya İlişkin Koşullar 

311

(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma

İmkânının Bulunmaması 

311

(b) Tehlike İle Korunmaya Yönelik

Gerçekleştirilen Hareket Arasında

Nedensellik Bağının Bulunması 

312

(c) Tehlike İle Korunmaya Yönelik

Gerçekleştirilen Hareket Arasında Orantı

Bulunması 

312

(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün

Bulunmaması 

313

1. c) Zorunluluk Hali İle Meşru Savunmanın

Karşılaştırılması 

313

3. Cebir ve Şiddet 

314

4. Korkutma veya Tehdit 

315

5. Hata (Yanılma) 

317

1. a) Hata Kavramı 

318

1. b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi

Hata/Unsur Yanılgısı) 

318

(1) Suçun Konusunda Hata 

321

(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata) 

322

(3) Nedensellik Bağında Hata 

323

(4) Hedefte Sapma 

324

1. c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata 

326

(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 

326

(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata 

327

(3) Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli

Haller ve Bu Hallerde Hata 

328

(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından

Kaynaklanan) Nitelikli Haller 

328

(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller 

328

(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller 

329

1. d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere

Ait Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata 

329

(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 

330

(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde

Hata 

330

1. e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık

Hatası, Tipiklik Hatası) 

331

6. Kaza ve Tesadüf (Öngörememe/Beklenememe) 

333

7. Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı koyamama) 

334

İ. Kusurluluğu Azaltan Haller 

336

1. Haksız Tahrik 

336

1. a) Genel Olarak 

336

1. b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza

Verilmesinin Hukuki Sebebi / Haksız Tahrik

Kurumunun Hukuki Niteliği 

337

(1) Öznel (Sübjektif) Görüş 

337

(2) Nesnel (Objektif) Görüş 

337

(3) Karma Görüş 

338

1. c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından

ETCK ile TCK Arasındaki Farklar 

338

1. d) Haksız Tahrikin Koşulları 

338

(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır 

338

(2) Hareket Haksız Olmalıdır 

339

(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme,

Acı Duyma, Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli

Elem) Meydana Gelmelidir 

340

(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme,

Acı Duyma, Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir

(Nedensellik Bağı) 

340

(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin

Kaynağına Yönelmiş Olmalıdır 

341

1. e) Haksız Tahrik İle Bazı Ceza Hukuku Kurumları

Arasındaki İlişki 

342

(1) Haksız Tahrik İle Tasarlama Arasındaki İlişki 

342

(2) Haksız Tahrik İle Taksirli Suç Arasındaki ilişki 

342

(3) Haksız Tahrik İle Kan Gütme Saiki/Özel Kast

Arasındaki İlişki 

342

(4) Haksız Tahrik İle Meşru Savunma Arasındaki

ilişki 

343

(5) Haksız Tahrik İle Hata Arasındaki İlişki 

343

Arasındaki İlişki 

344

(7) Haksız Tahrik İle İştirak Arasındaki ilişki 

344

1. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ 

344

1. Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması 

345

1. Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller 

345

2. Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 

345

1. a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller 

345

(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 

346

(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 

346

(3) Fail İle Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından

Nitelikli Haller 

346

(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 

346

1. b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller 

346

(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller 

346

(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından

Nitelikli Haller 

347

1. c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 

347

XVI. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR 

348

1. Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları 

348

1. Ön Koşullar 

351

1. Ceza Muhakemesi Koşulları 

351

1. Şahsi Cezasızlık Sebepleri 

352

1. TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri: 

353

2. TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri: 

354

3. TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi

İndirim Nedenleri 

354

1. Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran

Şahsi Sebep Olarak Etkin Pişmanlık 

354

BEŞİNCİ BÖLÜM

SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ

XVII. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 

355

1. TEŞEBBÜS 

355

1. Kavram 

355

2. ETCK İle TCK’nın Karşılaştırılması 

355

3. Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi 

356

1. a) Öznel (Sübjektif) Görüş 

356

1. b) Nesnel (Objektif) Görüş 

356

1. c) Etki Görüşü 

357

1. d) Karma Görüş 

357

4. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 

357

5. Teşebbüsün Koşulları/Unsurları 

358

1. a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır 

358

1. b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir

Suç Olmalıdır 

359

1. c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan

Doğruya Başlamak 

360

(1) Elverişli Hareketin Anlamı 

360

(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama 

361

1. d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra

Hareketinin Tamamlanamaması veya Neticenin

Gerçekleştirilememesi 

363

(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra

Hareketinin Tamamlanamaması 

363

(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin

Gerçekleştirilememesi 

363

6. Gönüllü Vazgeçme 

364

1. a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 

365

1. b) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları 

365

1. c) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti 

366

1. d) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme

ve Şeriklere Etkisi 

367

1. e) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki 

368

7. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık 

369

8. İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 

370

9. Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar 

371

1. a) Ceza Hukukunda Bazı Suçlarda Teşebbüsün

Mümkün Olup Olmadığı Tartışmalıdır. Bu Nedenle,

Teşebbüs Bu Suçlarda Özellik Göstermektedir.

Burada, Bu Durumlara Değinilecektir. 

371

10. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 

373

XVIII. İŞTİRAK 

373

1. Genel Olarak 

373

1. İştirakın Hukuki Esası 

376

1. İştirake Suç Sayısı 

376

1. Suç Birliği Görüşü 

376

2. Suç Ayrılığı Görüşü 

377

1. İştirakın Hukuki Niteliği 

377

1. İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda

Kabul Edilen Sistemler 

377

1. Eşitlik (Teklik) Sistemi 

377

2. İkilik Sistemi 

377

3. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi 

378

1. İştirak Şekilleri/Türleri 

378

1. Faillik 

379

1. a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) 

380

1. b) Müşterek Faillik 

380

(1) Müşterek Failliğin Unsurları 

380

(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek

Hâkimiyet Kurma/Hareketin Birlikte İcra

Edilmesi 

380

(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması 

382

(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 

383

(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 

383

(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik 

383

(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek

Faillik 

383

1. c) Dolaylı Faillik 

384

2. Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) 

389

3. Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 

389

1. a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması 

389

1. b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının

Bulunması 

390

1. c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs

Aşamasına Varmış Olması (İcra Hareketlerine

Başlanmış Olunması) 

392

1. d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması 

393

1. e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması 

395

4. Şeriklik Şekilleri 

396

1. a) Müşterek Faillik 

396

1. b) Azmettirme 

396

1. c) Yardım etme 

399

(1) Yardım Etme Şekilleri 

401

5. Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere

Yansıması (Sirayeti) 

403

1. a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması 

403

(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler 

403

(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler 

403

1. b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması 

404

1. c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması 

404

6. Gönüllü Vazgeçme 

404

XIX. SUÇLARIN İÇTİMAI 

407

1. Genel Olarak 

407

1. Bileşik Suç 

408

1. Genel Olarak 

408

2. Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri 

408

1. a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç 

408

1. b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç 

409

3. Bileşik Suçta Manevi Unsur 

409

4. Bileşik Suçta Zamanaşımı 

410

5. Bileşik Suçta İştirak 

410

6. Bileşik Suçta Uzlaştırma 

410

7. Bileşik Suçta Teşebbüs 

411

8. Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme 

411

9. Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi 

411

1. Zincirleme Suç (Müteselsil Suç) 

412

1. Genel Olarak 

412

2. Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan

Görüşler 

413

1. a) Tek Suçun Varlığı Görüşü 

413

1. b) Çok Suçun Varlığı Görüşü 

413

3. Zincirleme Suçun Koşulları 

413

1. a) Suç İşleme Kararında Birlik 

413

1. b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi 

415

1. c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi 

418

1. d) Mağdurun Aynı Olması 

418

4. Zincirleme Suçta Yaptırım 

419

1. Fikri İçtima 

420

1. Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler 

421

1. a) Suç Tekliği Görüşü 

421

1. b) Suç Çokluğu Görüşü 

421

2. Fikri İçtimanın Koşulları 

422

1. a) Tek Fiilin Bulunması 

422

(1) Fiil Kelimesinden Hareket Anlayan Görüş 

422

(2) Fiil Kelimesinden Netice Anlayan Görüş 

423

1. b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi 

424

3. Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi 

424

4. Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar 

425

1. a) Maddi Unsur 

425

1. b) Manevi Unsur 

425

1. c) Teşebbüs 

425

1. d) İştirak 

425

1. e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza

İlişkisini Düşüren Nedenler 

426

1. f) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima 

426

XXX. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN

TEKLİĞİ) 

427

1. Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda

Tek Bir Normun Uygulanmasının Gerekçeleri 

427

1. Özel Norm – Genel Norm İlişkisi 

427

2. Asli Norm – Tali (İkincil) Norm İlişkisi / Asli Normun

Önceliği – Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi 

428

3. Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi 

429

ALTINCI BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ

XXXI. YAPTIRIM KURAMI 

431

1. Genel Olarak 

431

1. TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri 

431

1. Ceza 

431

1. a) Cezanın Amaçları 

431

(1) Mutlak Görüşler 

432

1. aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı 

432

1. bb) Cezanın Adalet Amacı 

432

(2) Nisbi Görüşler 

432

1. aa) Özel Önleme 

433

1. bb) Genel Önleme 

433

(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş 

433

2. Cezanın Özellikleri/Nitelikleri 

434

3. Cezanın Türleri 

435

1. a) Hapis Cezası 

435

(1) Müebbet Hapis Cezası 

435

(2) Süreli Hapis Cezası 

435

1. b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek

İmkânlar 

436

(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 

436

(a) Hukuki Nitelik 

436

(b) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek

Yaptırımların Uygulanma Koşulları 

436

1. aa) Nesnel (Objektif) Koşullar 

436

1. bb) Öznel (Sübjektif) Koşul: 

437

(c) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek

Yaptırımlar 

437

(d) Suç Tanımında Hapis Cezası İle Adlî Para

Cezasının Seçenek Olarak Öngörüldüğü

Hâllerde, Hapis Cezasına Hükmedilmişse;

Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına

Çevrilmez. (TCK m. 50/2) 

439

(e) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm

Edilmemiş Olmak Koşuluyla, Mahkûm

Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli Hapis

Cezası ile Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını

Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş

Bulunanların Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya

Daha Az Süreli Hapis Cezası, Birinci Fıkrada

Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine

Çevrilir. (TCK m. 50/3). 

440

(f) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis

Cezası Uzun Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer

Koşulların Varlığı Hâlinde, Birinci Fıkranın (A)

Bendine Göre Adlî Para Cezasına Çevrilebilir.

Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde

Uygulanmaz. (TCK m. 50/4) 

441

(g) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde

Hükümlerine Göre Çevrilen Adlî Para

Cezası veya Tedbirdir. (TCK m. 50/5) 

441

(h) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet

savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz

gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin

yerine getirilmesine başlanmaması veya

başlanıp da devam edilmemesi halinde, infaz

hâkimliği (14/4/2020 tarihli ve 7242 sayılı

Kanun) kısa süreli hapis cezasının tamamen

veya kısmen infazına karar verir ve bu karar

derhal infaz edilir. Bu durumda, beşinci fıkra

hükmü uygulanmaz. (TCK m. 50/6) 

442

(i) Hükmedilen Seçenek Tedbirin

Hükümlünün Elinde Olmayan Nedenlerle

Yerine Getirilememesi Durumunda,

Hükmü Veren infaz hâkimliğince Tedbir

Değiştirilir 

442

(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 

442

(a) Genel Olarak 

442

(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği 

443

(c) Ertelemenin Koşulları 

443

1. aa) Nesnel/Objektif) Koşul (TCK m. 51/1). 

443

1. bb) Öznel/Sübjektif Koşul (TCK m. 51/1–b)

Mahkûmun Suçu İşledikten Sonra

Yargılama Sürecinde Gösterdiği

Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç

İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede

Bir Kanaatin Oluşması 

446

1. cc) Erteleme kararı verilebilmesi için ek

seçimlik koşullar Erteleme Kararının

Mağdurun veya Kamunun Uğradığı

Zararların Giderilmesi Koşuluna

Bağlanması (TCK m. 51/2) 

447

(d) Erteleme Kararı 

448

(e) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). 

448

(f) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun

Yükümlülükleri 

448

(g) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün

Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi 

449

(h) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi,

Kasıtlı Bir Suç İşlenmemesi veya

Yükümlülüklere Uyulması 

450

1. c) Adli Para Cezası 

450

(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından

Kabul Edilen Sistemler 

451

(a) Klasik Sistem 

451

(b) Gün Para Cezası Sistemi 

451

(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası

Sistemi 

452

(i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi 

452

(ii) Belirlenen Adli Para Cezasının

Uygulanması 

454

(iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine

Getirilmemesi 

454

(iv) Adli Para Cezasında Erteleme,

Zamanaşımı 

455

4. Güvenlik Tedbirleri 

455

1. a) Genel Olarak 

455

1. b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli

Olan Koşullar 

455

1. c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği 

456

1. d) Güvenlik Tedbirinin Amacı 

456

1. e) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki

Farklar 

456

1. f) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak

Noktalar 

457

1. g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri 

458

(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma 

458

(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma

Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Koşulları 

458

(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma

Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Süresi 

459

(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden

Sonra Belirli Bir Süre Devam Edeceği

Durum 

460

(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları 

460

(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları 

461

(2) Müsadere 

461

(a) Genel Olarak 

461

(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği 

462

(c) Müsadere Türleri 

462

1. i) Eşya Müsaderesi 

462

1. ii) Kazanç Müsaderesi 

465

(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 

467

(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 

467

Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri 

468

(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri 

468

(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik

Tedbirleri 

468

(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik

Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları 

469

(i) Bir Kamu Kurumunun Verdiği İzne

Dayalı Olarak Faaliyette Bulunan Bir

Özel Hukuk Tüzel Kişisi Bulunmalıdır 

469

(ii) Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Organ veya

Temsilcilerinin İştirakiyle ve Bu İznin

Verdiği Yetkinin Kötüye Kullanılması

Suretiyle Kasten Bir Suç İşlenmelidir 

469

(iii) Kasten İşlenen Bu Suç Özel Hukuk

Tüzel Kişisinin Yararına İşlenmelidir 

470

(iv) Kanunda İlgili Suç Tipine İlişkin Olarak

Güvenlik Tedbirinin Uygulanacağına

Yönelik Açık Hüküm Bulunmalıdır 

470

(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir

Yetkisi/Orantılılık İlkesi 

470

(c) Uygulanacak Tedbirler 

470

(i) İznin iptali, 2) Müsadere 

470

XXXII. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR 

471

1. Genel Olarak 

471

1. Tekerrürün Hukuki Niteliği 

471

1. Tekerrür Türleri 

472

1. Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları 

474

1. Daha Önce Bir Suç İşlenmiş ve Bu Suçtan Dolayı Verilen

Mahkûmiyet Kararı Kesinleşmiş Olmalı 

474

2. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 

475

3. Tekerrür Süresi 

476

1. Tekerrür yasakları 

477

1. Tekerrürün Sonuçları 

477

YEDİNCİ BÖLÜM

CEZANIN BELİRLENMESİ, MAHSUP, SANIĞIN VE HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ, AF, ZAMANAŞIMI, ŞİKÂYET, ÖNÖDEME

XXXIII. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 

479

1. Genel Olarak 

479

1. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas

Alınan Ölçütler 

480

1. Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 

481

1. Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı 

481

1. Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde

Uygulanması 

482

1. Cezayı Artıran Nitelikli Haller 

482

2. Cezayı Azaltan Nitelikli Haller 

483

1. Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu belirlemede Uyulacak

Usuller 

483

1. Takdiri İndirim Nedenleri 

484

1. a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri 

484

1. b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri 

486

1. Cezanın hesaplanması 

486

1. Hapis Cezasının Hesaplanması 

486

2. Adli Para Cezasının Hesaplanması 

486

3. Cezaların İçtimaı 

488

1. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 

488

İ. Mahsup 

489

1. Mahsubun Uygulanma Koşulları 

489

1. a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır 

489

1. b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm

Kesinleşmeden Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış

Olmalıdır 

490

1. c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir 

490

1. d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme

Vermelidir 

490

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER

XXXIV. GENEL OLARAK 

491

XXXV. SANIĞIN ÖLÜMÜ 

491

XXXVI. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 

492

XXXVII. AF 

492

1. Genel Olarak 

492

1. Affın Türleri 

492

1. Genel Af 

493

2. Özel Af 

494

XXXVIII. ZAMANAŞIMI 

494

1. Genel Olarak 

494

1. Dava Zamanaşımı 

495

1. Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar 

495

2. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 

496

3. Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 

497

1. a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre 

497

(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava

Zamanaşımı Süresi 

497

1. b) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi 

497

1. c) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas

Alınacak Ceza 

498

(1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava

Zamanaşımının Belirlenmesi 

498

1. d) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı

Anın Tespiti 

499

(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı

Gerektiren Haller Bakımından 

499

(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri

ve Mağdurun Yaşı Bakımından 

499

(a) Tamamlanmış Suç 

499

(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç 

500

(c) Kesintisiz Suç 

500

(d) Zincirleme Suç 

500

(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç 

500

(f) İştirak Halinde İşlenen Suç 

500

1. e) Dava Zamanaşımın Durması ve Kesilmesi 

500

(1) Dava Zamanaşımın Durması 

500

(a) İzin 

501

(b) Karar 

501

(c) Bekletici Meselenin Çözümü 

502

(d) Kaçak Kararı 

502

(2) Dava Zamanaşımın Kesilmesi 

503

(a) Dava zamanaşımının kesilme nedenleri: 

503

(i) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı

Huzurunda İfadesinin Alınması veya

Sorguya Çekilmesi 

503

(ii) Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında

Tutuklama Kararının Verilmesi 

504

(iii) Suçla İlgili Olarak İddianame

Düzenlenmesi 

505

(iv) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da

Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 

505

(b) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine

Dava Zamanaşımının Uzaması 

506

1. Ceza Zamanaşımı 

506

1. Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler 

507

1. a) Yaş Küçükleri Bakımından Sürenin Kısaltılması 

507

2. Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı 

507

3. Ceza Zamanaşımının Durması 

508

1. a) Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 

508

4. Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi 

509

5. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 

510

6. Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik

Tedbirlerine) Etkisi 

510

7. Müsaderede Zamanaşımı 

510

8. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 

510

XXXIX. ŞİKÂYET 

511

1. Tanım 

511

1. Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği 

511

1. Şikâyetin Koşulları 

511

1. Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir 

511

2. Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet

Hakkını Kullanması Gerekir 

512

3. Şikâyet hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde

Yapılmış Olması Gerekir 

512

4. Şikâyet Hakkının İlgili Mercilere Yapılması Gerekir 

512

5. Şikâyet Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir 

513

1. Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar 

513

1. Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme) 

513

2. Yapılan Şikâyetin Geri Alınması 

513

3. Şikâyette Sirayet 

514

1. a) Şikâyetin Hakkının Kullanılmasında Sirayet 

514

1. b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet 

514

1. ÖNÖDEME 

516

1. Koşulları 

516

1. Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 

516

1. a) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Seçimlik Olarak

Öngörülmüş Olabilir 

517

1. b) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş

Olabilir. 

517

2. Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi 

517

1. a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır 

517

1. b) Ödenmesi Gereken Miktar Hapis Cezasıdır 

517

1. c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır 

518

3. Önödeme Usulü ve Sonuçları 

518

1. a) Soruşturma Evresi Bakımından 

518

1. b) Kovuşturma Evresi Bakımından 

518

4. Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar 

519

5. Önödemenin Sonuçları 

519

6. Önödemenin Etkileri 

520

KAYNAKÇA 

521