Mustafa ÖZEN
İÇİNDEKİLER
YEDİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ .5
İÇİNDEKİLER.7
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI,
GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM
TANIMLAR39
Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 39
Suç Teriminin Tanımı40
Ceza Normu (Ceza Kuralı) 41
Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları.42
Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza Normu 42
Davranış Normları (Davranış Kuralları) 43
Ceza Teriminin Tanımı44
CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI 46
III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ.49
Genel Olarak 49
Osmanlı Devleti Dönemi 49
Cumhuriyet Dönemi.49
CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR .51
Asli Kaynaklar.51
Anayasa51
Kanun .51
Uluslararası Sözleşmeler 51
Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları51
Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları 51
Ahlak Kuralları52
Din Kuralları .53
Mahkeme İçtihatları.54
Öğreti .54
Hukukun Genel İlkeleri.54
CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU .56
Yorum Yöntemleri56
Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi .57
Mantıki (Mantıksal) Yorum Yöntemi 59
8 İçindekiler
Sistematik Yorum Yöntemi.61
Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme Yöntemi .61
Amaçsal Yorum Yöntemi62
a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü (Objektif): 62
b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü
(Sübjektif): 63
c) Birleştirici Görüş:.63
Tarihsel Yorum Yöntemi.65
Hukukun Genel İlkeleri.65
Karşılaştırmalı Hukuk .65
Yorum Çeşitleri.66
Yapana Göre Yorum Çeşitleri .66
a) Yasama Yorumu 66
b) Yargı Yorumu 66
c) Öğreti Yorumu 66
Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri .67
a) Daraltıcı Yorum .67
b) Genişletici Yorum68
c) İlerletici Yorum72
d) Düzeltici Yorum.72
CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ . 73
Anayasa Hukuku 73
Devletler Hukuku .73
Ceza Muhakemesi Hukuku.74
İnfaz Hukuku 74
Kriminoloji74
İdare Hukuku74
Ticaret Hukuku.75
Disiplin Hukuku 75
İkinci Bölüm
TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK
VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE CEZAİ SORUMLULUĞUN ESASI 81
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri81
Hukuk Devleti İlkesi81
İnsanilik İlkesi .81
Kusur İlkesi .82
Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi/Ceza Hukukunun
Güvence İşlevi).86
İçindekiler 9
a) İlkenin Anlamı .86
b) İlkenin Tarihçesi 92
c) İlkeye Yöneltilen Eleştiriler ve Verilen Cevaplar92
(1) Eleştiriler92
(2) Eleştiriye Cevaplar93
d) İlkeyi Kabul Etmeyen Kanunlar .93
e) Türk Hukukunda Kanunilik İlkesi .94
f) Kanunilik İlkesinin Özellikleri.94
(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması94
(2) Kıyas Yasağı96
(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili Olmaması/Geçmişe Yürüme
Yasağı (Lex Pravia)101
(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi 102
(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 102
(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza Oluşturulamaması105
(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç
Oluşturması106
Orantılılık/Adalet İlkesi.112
Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 116
Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi .117
VIII. CEZA HUKUKUNDA OKULLAR . 123
Klasik Okul123
Pozitivist Okul 124
Üçüncü Okul.126
Toplumsal Savunma.126
TCK’NIN 5. MADDESİNİN UYGULANMASI VE GENEL KANUN – ÖZEL KANUN
İLİŞKİSİ . 127
SUÇLARIN TASNİFİ VE KABAHATLERİN SUÇ OLMAKTAN ÇIKARILMASI 131
Suç ve Kabahat Kavramları.131
Suç ve Kabahat Ayrımının Sonuçları.132
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI
CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . 135
Genel Olarak 135
Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 135
Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları137
Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması.138
Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler.138
10 İçindekiler
a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi .138
b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi .140
c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi .141
d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması.158
e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması161
f) Kabahatler Kanunu’ndaki Yaptırımlar ve Lehe Kanun Uygulaması .163
Kanunların İleriye Yürümesi .164
Suçun İşlendiği Zaman .166
a) Hareket Görüşü.166
b) Netice Görüşü .167
c) Karma Görüş.167
Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç Türleri167
a) Ani Suçlar 167
b) Sırf Hareket Suçları .168
c) Neticeli Suçlar .168
d) İhmali Suçlar .168
e) Kesintisiz Suçlar.169
f) Zincirleme Suçlar.169
g) İtiyadi Suçlar171
h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler.171
i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar171
XII. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI . 173
Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişkin Görüşler173
Hareket Görüşü174
Netice Görüşü 175
Karma Görüş 177
Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş177
Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer .178
Ani Suçlar .178
Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar .178
Kesintisiz Suç179
İtiyadi Suç.179
İştirak Halinde İşlenen Suçlar .180
Zincirleme Suç181
Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç182
Sınır Aşan (Transit) Suç.182
Bilişim Suçları .183
Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç .184
Seçimlik Hareketli Suç 184
İçindekiler 11
TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler 184
Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9)184
Şahsilik (Kişisellik) İlkesi191
a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11).192
Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere Sahip Kişilerin Yurt
Dışındaki Üstlenmiş Oldukları Görevden Dolayı İşledikleri Suçlar
(Görev Suçları) 192
b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1 -2) 202
Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b). 207
Evrensellik (Adalet) İlkesi .211
a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi212
b) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi.213
c) TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi .214
Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların Seçimlik
Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma 216
Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması İçin Soruşturma
Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması .216
Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin Türkiye’deki
Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet Hükmünden mahsup Edilmesi 217
Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak
Yoksunluklarına Etkisi 218
XIII. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ . 220
Genel Olarak 220
Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları.223
Geri Verme Kurumunun Kaynakları .225
Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen
Sistemler 227
Geri Vermenin Koşulları (Fail veya Hükümlünün Yabancı Ülkeye
Gönderilmesi) 227
6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları (Geri Vermenin
Mümkün Olduğu Durumlar).228
a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında Ceza
Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya da Mahkumiyet
Kararı Verilmiş Olmalıdır .228
b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir Yıl veya Daha
Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı Gerektirmelidir .228
c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan Ceza En Az Dört
Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Olmalıdır 230
d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her iki Devletin (Talep Eden Devlet ile
Türkiye’in) Kanunlarına Göre De Suç Olmalıdır.232
12 İçindekiler
6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları (Geri Vermenin
Mümkün Olmadığı Durumlar)235
a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç veya
Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Niteliğinde Olması 235
(1) Düşünce Suçu.236
(2) Siyasi Suç237
(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar.237
aa) Nesnel (Objektif) Kuram237
bb) Öznel (Sübjektif) Kuram 237
cc) Üstünlük Kuramı238
(b) Siyasi Suçun İstisnaları238
aa) Belçika Kuralı .238
bb) Terör Suçu .238
cc) Uluslararası Suçlar .239
(c) Siyasi Suç Çeşitleri 239
aa) Tam Siyasi Suç .239
bb) Nisbi Siyasi Suç 239
b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması .241
c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir
Türk Vatandaşının Ya Da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir
Tüzel Kişinin Zararına İşlenmesi 242
d) Türkiye'nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması.243
e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması.243
h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil Nedeniyle
Daha Önce Türkiye’de Beraat veya Mahkûmiyet Kararı Verilmiş
Olması .248
i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan
Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olması 251
(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve Fakat Geri
Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan Diğer Suçlar (Geri
Vermeye Tabi Suçlar) .253
(a) Uçak Kaçırma Suçları253
(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan Kişilere Karşı
İşlenen Suçlar .254
(c) Terörün Finansmanı .254
(d) Mali Suçlar255
Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi 255
Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları.257
Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) 258
Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade Talebinde
Bulunulmasında Usul .259
İçindekiler 13
Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri .259
Uluslararası Hukuk Açısından Başka Bir Ülkeden Türkiye’ye Suçlunun veya
Hükümlünü Getirilmesi (Başka Ülkeden Suçlu veya Hükümlünün Alınması) .263
Talep Eden Devlet İle Talep Edilen Devlet Arasında Bir Anlaşma
Bulunmalıdır.263
Geri Vermeye Dayanak Oluşturan Fiil Her İki Ülkede De Suç Olarak
Düzenlenmiş Olmalıdır.264
Kesinleşmiş Mahkûmiyet Kararları Bakımından Hapis Cezası En Az
Dört Ay Olmalıdır .265
İadesi İstenen Kişinin Birden Fazla Suçu Bulunması Hâlinde, En Az Bir
Suç İade Kapsamında Olmalıdır265
Talepte Bulunan Ülkede Ölüm Cezası Var, Talepte Bulunulan Ülkede
Ölüm Cezası Yok İse Ölüm Cezasının İnfaz Edilmeyeceğine Dair
Güvence Verilmelidir265
Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı Ülke Ceza
Kanunun Değeri) 267
XIV. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 270
Genel Olarak 270
Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından Uygulanmasında İstisnalar270
Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu 270
a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı Sorumluluğu .270
b) Cumhurbaşkanı’nın Görevi İle İlgili İşlediği Suçlardan Sorumluluğu .272
Yasama Sorumsuzluğu .283
a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 283
(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun Koşulları 284
(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları .287
b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) 288
(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları .289
(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki Farklar291
(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda Zamanaşımı Sorunu.292
Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından Uygulanmasında İstisnalar.297
Diplomatlar 297
a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar.298
b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların Dokunulmazlığı
Ayrımı300
Yabancı Askerler.300
a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 300
b) Yargı Yetkisi.301
(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi301
(2) Öncelikli Yargı Yetkisi .301
c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi301
14 İçindekiler
(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 301
(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi302
d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi 302
(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 302
(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi302
Konsoloslar.302
a) Konsolosların Yargı Bağışıklığı .303
b) Yargı Bağışıklığından Feragat 303
c) Konsolosluk Binalarının Dokunulmazlığı .303
Dördüncü Bölüm
SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI
SUÇ KURAMI 305
Suçun Yapısını Açıklayan Kuramlar 309
Klasik Suç Kuramı .310
a) Klasik Suç Kuramında Hareket 310
b) Klasik Suç Kuramında Netice.311
c) Klasik Suç Kuramında Nedensellik Bağı.311
d) Klasik Suç Kuramında Fiil.311
e) Klasik Suç Kuramına Göre Suçun Unsurları .311
(1) Klasik Suç Kuramına Göre Tipiklik 312
(2) Klasik Suç Kuramına Göre Hukuka Aykırılık312
(3) Klasik Suç Kuramına Göre Kusurluluk 312
Yeni Klasik (Teleolojik/Neo Klasik) Klasik Suç Kuramı313
a) Yeni Klasik Suç Kuramında Hareket.313
b) Yeni Klasik Suç kuramında Suçun Unsurları 314
(1) Yeni Klasik Kurama Göre Tipiklik314
(2) Yeni Klasik Kurama Göre Hukuka Aykırılık .315
(3) Yeni Klasik Kurama Göre Kusurluluk 315
Amaççı (Gai/Finalist) Suç Kuramı .316
a) Amaççı Suç Kuramına Göre Tipiklik.316
b) Amaççı Suç Kuramına Göre Kusur.316
c) Amaççı Suç Kuramına Göre Kast .317
d) Amaççı Suç Kuramına Göre Taksir 317
e) Amaççı Suç Kuramına Göre Hata 318
Sentezci (Teleolojik) Kuram319
a) Sentezci Kurama Göre Suçun Unsurları 319
(1) Tipiklik319
(2) Hukuka Aykırılık .319
İçindekiler 15
(3) Kusur320
(a) Sentezci Kurama Göre Kast 320
(b) Sentezci Kurama Göre Taksir320
XVI. SUÇUN UNSURLARI 321
Genel Olarak 321
Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru)325
Tipiklik ve Hukuka Aykırılık.328
Tipiklik ve Hukuki Hata.328
Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç .330
Tipiklik ve Kuruntu Suç.331
Tipiklik ve İşlenemez Suç332
Tipiklikte Yer Alan Unsurlar333
Tipikliğin Maddi Unsurları 335
Hareket .340
(1) Hareketi Açıklayan Kuramlar343
(a) Hareketi Hukuki Anlamın Dışında Ele Alan Kuramlar
(Ontolojik Kuramlar).344
aa) Doğal (Nedensel) Hareket Kuramı.344
bb) Amaççı (Gai – Final) Hareket Kuramı.346
cc) Sosyal Hareket Kuramı 349
(2) Hareketi Hukuki Anlamın İçinde Ele Alan Kuramlar .351
(a) Normativist Hareket Kuramı 351
(b) Hareket Kuramlarının Değerlendirilmesi352
(3) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan Durumlar354
(4) Hareketin Sayısına Göre Suçların Sınıflandırılması.357
(a) Tek Hareketli Suçlar357
(b) Birden Çok Hareketli Suçlar357
aa) Birleşmiş (Birleşik) Hareketli Suçlar .357
bb) Bölünebilen veya Kesintili Suçlar/Amaç Suç–Araç
Suç .358
cc) Seçimlik Hareketli Suçlar .359
dd) İtiyadi Suçlar 362
ee) Geçitli Suçlar363
(5) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması 364
(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar 364
(b) İhmali (Edilgen Hareketle İşlenen Suçlar) Suçlar 365
(6) Hareketin Önemine Göre Suçlar 381
(a) Serbest Hareketli Suçlar .381
(b) Bağlı Hareketli Suçlar .381
16 İçindekiler
(7) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine Göre Suçların
Sınıflandırılması .382
(a) Ani Suç382
(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar384
(8) Hareketin Aşamasına Göre Suçların Sınıflandırılması 391
(a) Kalkışma Suçları391
b) Netice.392
(1) Neticenin Esasını Açıklayan Kuramlar .394
(a) Doğalcı Kuram394
(b) Tehlike Kuramı .394
(c) Kuralcı (Normcu) Kuram 395
(2) Neticeye Göre Suçların Tasnifi 397
(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz suçlar, Şekli suçlar,
Sırf Hareket Suçları)-Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar).397
(aa) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz Suçlar/Sırf
Hareket Suçları/Soyut Neticeli Suçlar) .397
(bb) Neticeli Suçlar (Maddi Neticeli Suçlar) 398
(cc) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar.400
Nedensellik Bağı.400
(1) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik Düşüncesi =
Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği.402
(2) Uygun Sebep Kuramı404
(3) Etkin Sebep Kuramı.407
(4) En Etkin Sebep Kuramı408
(5) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi)408
(6) Beşeri Nedensellik Kuramı 409
(7) Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Kuramı .409
(8) Bazı Nedensellik Durumları.413
(a) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice)413
(b) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek Netice).413
(c) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik.415
(d) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi .416
(e) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin Eklenmesi .417
(f) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve Mağdurun Kusuru İle
Bir Nedenin Eklenmesi.418
(g) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar 419
(h) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/Nedensellik
Bağının Kesilmesi) 419
(ı) Varsayılan Nedensellik.419
(i) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması.420
İçindekiler 17
(j) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında Olması .421
(k) Sosyal Nedensellik .422
(l) Risk Azalması423
(m) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması423
(n) Rücu Yasağı 423
(o) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne
Uymasına Rağmen Neticenin Gerçekleşmesi.425
(ö) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik427
Fail 428
(1) Özgü Suç429
(2) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu433
(a) Tüze Kişilik Kavramı433
(b) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar 433
(aa) Farazilik Kuramı .433
(bb) Gerçeklik Kuramı434
(cc) Karma Kuram.435
(c) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai Sorumluluğu ve Faillik
Durumu 436
(d) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım 438
(e) Kabahatler ve Tüzel Kişilerin Sorumluluğu.440
Mağdur.442
Suçun Konusu.455
(1) Suçun Maddi Konusu 456
(2) Suçun Hukuki Konusu458
(3) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması.460
(a) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı.460
(aa) Zarar Suçu460
(bb) Tehlike Suçu.462
i) Somut Tehlike Suçu .462
ii) Soyut Tehlike Suçu.464
Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları.465
Genel Olarak 465
a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur Kavramları Arasındaki
İlişki .466
b) Hareket Yeteneği ile Kusur Yeteneği Kavramları Arasındaki İlişki 467
c) Suçun Manevi Unsuru ile Kast ve Taksir Kelimeleri Arasındaki
İlişki .468
d) Kast ve Taksir ile Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 469
Kast 471
(1) Tasavvur Kuramı .473
18 İçindekiler
(2) İrade Kuramı .473
(3) Bilinç ve İrade Kuramı .474
b) Kastın Unsurları.476
(1) Kastın Bilme Unsuru.476
(2) Kastın İsteme Unsuru.484
(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast) 486
(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast)486
(c) Olası Kast489
(3) Kastın Aranacağı Zaman.519
(a) Başlangıç kastı 519
(b) Eş zamanlı Kast.519
(c) Eklenen Kast.519
(4) Kastın Türleri520
(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus Directus) 520
(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) .520
(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) 520
(d) Özel Kast.521
(e) Ani Kast 523
(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı .523
Taksir526
a) Genel Olarak .526
b) Taksirin Hukuki Esasını Açıklayan Kuramlar 528
(1) Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Kuramı 528
(2) Etkin Sebep Kuramı528
(3) Önleyebilme Kuramı 528
(4) Yanılma Kuramı529
(5) Öngörebilme Kuramı529
c) Taksirin Unsurları530
(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması530
(2) Hareketin İradiliği 531
(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık532
(4) Neticenin Öngörülebilir Olması535
(5) Neticenin İstenmemiş Olması 537
(6) Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması .539
d) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu542
(1) Üçüncü Kişinin Hareketi.542
(a) Üçüncü Kişinin Hareketi Kusursuzdur. .542
(b) Üçüncü Kişinin Hareketi Kusurludur.543
İçindekiler 19
(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur. 543
(ii) Üçüncü kişi taksir ile kusurludur. 543
(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur. 544
(2) Mağdurun Hareketi545
(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir545
(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak Kusurlu ve
Hukuka Aykırı da Değildir. 545
(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur. 546
e) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları / Taksirin
Görünüş şekilleri) 548
(1) Dikkatsizlik .548
(2) Özensizlik (Tedbirsizlik)549
f) Taksirin Derecelendirilmesi.551
g) Taksir Türleri (Çeşitleri).552
(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz Taksir .553
(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu Taksir)=Nitelikli Taksir .555
(3) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı.561
(4) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki Sonuçları 562
h) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı563
i) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi ve/veya Cezada İndirim
Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep (TCK m. 22/6).566
j) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 576
k) Taksir ve Teşebbüs578
l) Taksir ve İştirak .578
m) Taksir ve Hata580
n) Taksir ve Kabahat580
p) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk583
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 584
a) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum Şekilleri 589
b) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri.590
(1) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç590
(2) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 591
c) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Kast-Taksir Bileşimi
(Kombinasyonu)598
d) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs .601
e) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 603
Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk Nedenlerinin
Bulunmaması .605
Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri.610
20 İçindekiler
Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Sınıflandırılması
Sorunu612
Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri 616
Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa616
a) Kanun Teriminin Anlamı617
b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi .623
(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı624
(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları.624
(a) İhtar624
(b) Bedeni Kuvvet Kullanma 624
(c) Maddi Güç Kullanma625
(d) Silah Kullanma626
(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık İlkesi628
(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi 631
c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi.631
Meşru Savunma .633
a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği.634
b) Meşru Savunmanın Koşulları 634
(1) Saldırıya İlişkin Koşullar634
(a) Bir Saldırı Olmalıdır 635
(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır637
(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya Gerçekleşmesi veya Tekrarı
Muhakkak Olmalıdır.642
(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.646
(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı Olabileceği
Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De Yönelebilir 648
(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan Kaynaklanmalıdır649
(2) Savunmaya İlişkin Koşullar.650
(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır.650
(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran Bulunmalıdır.652
(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda Bulunan Kişiye Karşı
Yapılmalıdır 656
c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma .658
d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve Kendiliğinden Harekete
Geçen Önlem/Offendicula 658
e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması .659
(1) Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan,
Korku veya Telaş ile Aşılması .660
(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması
(Taksir ile Aşılması) 664
İçindekiler 21
(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya Olası Kast) ile
Aşılması664
(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması .666
f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi.666
g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi .666
h) Meşru Savunma ve Hata .667
Hakkın Kullanılması 668
a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi 669
b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın Kullanılması
Durumları670
(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale.670
(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin Yetkili Kişi Olması
Gerekir .673
(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve Muhtemel
Sonuçları Bakımından Aydınlatılmış Olması Gerekir
(Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü)674
(c) Hastanın Rızasının Bulunması/Aydınlatılmış veya
Bilgilendirilmiş Onam-Hastanın Hukuken Geçerli Rızası
(Hastanın Rızası 'Aydınlatılmış Onam').677
(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu (Endikasyon) .693
(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine Uygun İcra
Edilmiş Olması/Hekimlik Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin)
Kanunda Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra
Edilmiş Olunması Gerekir .693
(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı ile Yapılmış
Olması 694
(2) Düşünce Açıklama Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı 694
(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası .696
(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası .696
(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının İcrası/Gazetecilik
Mesleğinin İcrası 696
(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması698
(7) Spor Faaliyetleri .699
(8) Tedip Hakkı 704
(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı705
(10) Organ ve Doku Nakli 706
İlgilinin Rızası707
a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri .708
(1) Tipikliği Kaldıran Rıza .708
(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza.708
b) Rızanın Hukuki Esası709
22 İçindekiler
c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin Gereken
Koşullar .710
(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği
Bir Hakkın Bulunması.710
(a) Uluslararası Suçlar (TCK m. 76 – 80).710
(b) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169)710
(c) Topluma Karşı Suçlar (TCK m. 170 -246) 717
(d) Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler (TCK m.
247-343).717
(2) Rızaya Ehliyet .718
(3) Rıza Açıklaması.720
TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülüklerin
Çatışması724
a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği Şekiller .725
b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında Yükümlülüklerin
Çatışması.726
İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması .727
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması .729
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir İle Aşılması729
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik Veya Heyecan ile
Aşılması732
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması 734
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Hata İle Aşılması734
XVII. KUSURLULUK . 736
Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki .736
Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki738
Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar 739
Psikolojik Kuram.739
Normatif Kuram .739
Kusurluluğun Kapsamı .740
Fiil Kusuru 740
Fail Kusuru .740
Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki.741
Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki.741
Kusurluluğun Unsurları 742
Kusur Yeteneğine Sahip Olmak 742
a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman 744
b) Kusur Yeteneği ile Kusurluluğu Etkileyen Haller Arasındaki İlişki .745
Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin Bulunmaması 746
a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller .746
İçindekiler 23
1) Yaş Küçüklüğü 747
(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar .748
(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar .748
(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar .751
(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara Uygulanacak
Hükümler753
(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan Çocuklara
İlişkin TCK ve CMK’da Öngörülen Özel Düzenlemeler 754
2) Sağır - Dilsizlik 755
3) Akıl Hastalığı756
(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından
Kabul Gören Sistemler756
aa) Biyolojik Sistem 756
bb) Psikolojik Sistem.757
cc) Karma Sistem .757
(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine Etki Eden
Durumları .759
4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde
Etkisinde Olma .763
(a) Geçici Nedenler764
(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 767
Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) .775
Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi/ Yetkili
Amirin Emrini İfa 777
a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları .782
(1) Bir Emir Bulunmalıdır.782
(a) Emir Hukuka Uygundur 783
(i) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk 784
(ii) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk .785
(b) Emir Hukuka Aykırıdır.786
(c) Emrin Konusu Suçtur792
(2) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır .800
(3) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır (Emir Bağlayıcı
Olmalıdır)805
Zorunluluk Hali.806
a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 807
(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliğini Açıklayan Kuramlar.807
(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı .807
(b) Manevi Cebir Kuramı807
(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı807
24 İçindekiler
(d) Amaç Kuramı808
(e) Hakların Çatışması Kuramı .808
(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Kuramlar808
(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi Olduğu
Kuramı808
(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi (Kusurluluğu Kaldıran
Sebep/Kusurluluğa Etki Eden Sebep) Olduğu Kuramı 808
(c) Fark Gözetme Kuramı.809
(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği: .814
(4) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi İle Mazeret
Nedeni/Kusurluluğu Kaldıran/Kusurluluğa Etki Eden Sebep
Olması Arasındaki Farklar 817
b) Zorunluluk Halinin Koşulları 818
(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar818
(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır .818
(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır .823
(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.824
(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunmalıdır 825
(2) Korunmaya İlişkin Koşullar.826
(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması.826
(b) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket
Arasında Nedensellik Bağının Bulunması .828
(c) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket
Arasında Orantı Bulunması 828
(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması.830
c) Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması .832
Cebir ve Şiddet .840
Korkutma veya Tehdit843
Hata (Yanılma) .847
a) Hata Kavramı 848
b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi Hata/Unsur
Yanılgısı)850
(1) Suçun Konusunda Hata854
(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata).857
(3) Nedensellik Bağında Hata ve Sapma862
(4) Hedefte Sapma 865
c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata .868
(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 868
(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata870
(3) Şahsa/Faile, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller
ve Bu Hallerde Hata .870
İçindekiler 25
(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından Kaynaklanan)
Nitelikli Haller.870
(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller871
(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller .872
d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait
Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata .872
(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 872
(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata 877
e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık Hatası, Tipiklik
Hatası).881
Kaza ve Tesadüf (Öngörülememe/Beklenememe) 887
Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı Koyamama).889
İ. Kusurluluğu Azaltan Haller.892
Haksız Tahrik 892
a) Genel Olarak .892
b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza Verilmesinin Hukuki
Sebebi/Haksız Tahrik Kurumunun Hukuki Niteliği 893
(1) Öznel (Sübjektif) Görüş893
(2) Nesnel (Objektif) Görüş .893
(3) Karma Görüş894
c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından ETCK ile TCK
Arasındaki Farklar .894
d) Haksız Tahrikin Koşulları .895
(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır895
(2) Hareket Haksız Olmalıdır896
(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme, Acı Duyma,
Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli Elem) Meydana Gelmelidir900
(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme, Acı Duyma,
Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir (Nedensellik Bağı).901
(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin Kaynağına Yönelmiş
Olmalıdır 904
e) Haksız Tahrik ile Bazı Ceza Hukuku Kurumları Arasındaki İlişki909
(1) Haksız Tahrik ile Tasarlama Arasındaki İlişki 909
(2) Haksız Tahrik ile Taksirli Suç Arasındaki ilişki .909
(3) Haksız Tahrik ile Kan Gütme Saiki/Özel Kast Arasındaki İlişki 911
(4) Haksız Tahrik ile Meşru Savunma Arasındaki ilişki.912
(5) Haksız Tahrik ile Hata Arasındaki ilişki .913
(6) Haksız Tahrik ile Takdiri Hafifletici Nedenler Arasındaki İlişki915
(7) Haksız Tahrik ile İştirak Arasındaki İlişki.915
XVIII. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ. 916
Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması .919
26 İçindekiler
Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller919
Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .919
a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller.919
(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 919
(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller920
(3) Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Haller 920
(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 920
b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller .920
(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller920
(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından Nitelikli Haller .924
c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .924
XIX. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLARI 927
Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları.927
Ön Koşullar.935
Ceza Muhakemesi Koşulları .936
Şahsi Cezasızlık Sebepleri.938
TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri 939
TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri.939
TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi İndirim Nedenleri .939
Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran Şahsi Sebep
Olarak Etkin Pişmanlık .940
Beşinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 949
TEŞEBBÜS.949
Kavram .949
ETKC ile TCK’nın Karşılaştırılması .949
Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi951
a) Öznel (Sübjektif) Görüş.951
b) Nesnel (Objektif) Görüş 951
c) Etki Görüşü952
d) Karma Görüş.952
Teşebbüsün Hukuki Niteliği953
Teşebbüsün Koşulları/Unsurları.954
a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır.954
b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir Suç Olmalıdır .957
c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak959
(1) Elverişli Hareketin Anlamı959
İçindekiler 27
(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama963
d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin
Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleştirilememesi .970
(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin
Tamamlanamaması971
(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin
Gerçekleştirilememesi .973
Gönüllü Vazgeçme .975
a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği.978
b) Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmamasını Açıklayan Görüşler .978
c) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları .980
d) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti985
e) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme ve Şeriklere
Etkisi992
f) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki993
Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık994
İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 995
a) İşlenemez Suçta Kişiye Ceza Verilmemesini Açıklayan Görüşler.995
Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar.998
Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi.1004
XXI. İŞTİRAK. 1007
Genel Olarak 1007
İştirakın Hukuki Esası1010
İştirakte Suç Sayısı1011
Suç Birliği Görüşü .1011
Suç Ayrılığı Görüşü .1011
İştirakın Hukuki Niteliği 1011
İştirake İlişkin Hükümlerin Tipikliği Sınırlandırdığı Görüşü.1012
İştirake İlişkin Hükümlerin Cezai Sorumluluğun Alanını ve Tipikliği
Genişlettiği Görüşü 1012
İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda Kabul Edilen
Sistemler 1013
Eşitlik (Teklik) Sistemi.1013
İkilik Sistemi .1013
Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi 1015
İştirak Şekilleri/Türleri1017
Faillik 1019
a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) 1019
b) Müşterek Faillik/Birlikte Faillik1019
(1) Müşterek Failliğin Unsurları.1020
28 İçindekiler
(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet
Kurma/Hareketin Birlikte İcra Edilmesi 1020
(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması.1030
(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik1035
(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 1036
(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik.1037
(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek Faillik.1037
c) Dolaylı Faillik 1038
Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) .1045
Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 1046
a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması .1046
b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının Bulunması1047
c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına
Varmış Olması (İcra Hareketlerine Başlanmış Olunması) 1057
d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması1058
e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması1065
Şeriklik Şekilleri 1066
a) Müşterek Faillik.1066
b) Azmettirme .1067
c) Yardım Etme .1080
(1) Yardım Etme Şekilleri.1084
Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması (Sirayeti)1087
a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması .1088
(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler.1088
(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler1092
b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması 1092
c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması 1093
Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme.1093
a) Müstakil Failin Gönüllü Vazgeçmesi1094
b) Müşterek Faillerin Vazgeçmesi .1095
c) Azmettirenin Vazgeçmesi .1095
d) Yardım Edenin Vazgeçmesi .1096
Kabahate İştirak .1098
XXII. SUÇLARIN İÇTİMAI . 1099
Genel Olarak 1099
Bileşik Suç 1104
Genel Olarak 1104
Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri1106
İçindekiler 29
a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç .1106
b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç .1108
Bileşik Suçta Manevi Unsur1111
Bileşik Suçta Zamanaşımı .1111
Bileşik Suçta İştirak.1111
Bileşik Suçta Uzlaşma ve Şikayet1111
Bileşik Suçta Teşebbüs .1112
Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme.1113
Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi1113
Zincirleme Suç (Müteselsil Suç)1113
Genel Olarak 1113
Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan Görüşler .1114
a) Tek Suçun Varlığı Görüşü 1114
b) Çok Suçun Varlığı Görüşü1115
Zincirleme Suçun Koşulları .1115
a) Suç İşleme Kararında Birlik1116
b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi1120
c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi1134
d) Mağdurun Aynı Olması .1136
Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanamayacağı Durumlar 1145
Zincirleme Suçta Yaptırım 1146
Fikri İçtima .1149
Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler1152
a) Suç Tekliği Görüşü.1152
b) Suç Çokluğu Görüşü 1152
Fikri İçtimanın Koşulları1153
a) Tek Fiilin Bulunması 1153
(1) Fiil Kelimesinden Hareketi Anlayan Görüş.1153
(2) Fiil Kelimesinden Neticeyi Anlayan Görüş1160
(3) Tek Fiil kelimesinden Suç İşleme Kastının Tekliğini Anlayan
Görüş .1162
b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi 1164
Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi 1176
Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar1177
a) Maddi Unsur .1177
b) Manevi Unsur1177
c) Teşebbüs.1178
d) İştirak 1178
30 İçindekiler
e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren
Nedenler .1178
f) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Fikri İçtima 1181
g) Kesintisiz suç – Ani suç ve Fikri İçtima.1183
h) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima.1185
XXIII. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN TEKLİĞİ) 1186
Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda Tek Bir Normun
Uygulanmasının Gerekçeleri 1187
Özel Norm – Genel Norm İlişkisi 1187
Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi/Asli Normun Önceliği - Yardımcı
Normun Sonralığı İlkesi 1190
Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi.1193
Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi1194
Gerçek İçtima.1200
Altıncı Bölüm
CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ
XXIV. YAPTIRIM KURAMI. 1203
Genel Olarak 1203
TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri 1203
Ceza1203
a) Cezanın Amaçları 1203
(1) Mutlak Görüşler.1203
aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı.1204
bb) Cezanın Adalet Amacı.1204
(2) Nisbi Görüşler 1204
aa) Özel Önleme.1205
bb) Genel Önleme 1206
(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş1207
Cezanın Özellikleri/Nitelikleri1207
Cezanın Türleri .1208
a) Hapis Cezası 1209
(1) Müebbet Hapis Cezası .1209
(2) Süreli Hapis Cezası .1209
b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek İmkânlar.1210
(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar .1210
i) Hukuki Nitelik.1210
ii) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların
Uygulanma Koşulları 1212
İçindekiler 31
iii) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek Yaptırımlar1215
iv) Suç Tanımında Hapis Cezası ile Adlî Para Cezasının
Seçenek Olarak Öngörüldüğü Hâllerde, Hapis Cezasına
Hükmedilmişse; Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına
Çevrilmez. (TCK m. 50/2)1223
v) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak
Koşuluyla, Mahkûm Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli
Hapis Cezası İle Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını
Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş Bulunanların
Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası,
Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine
Çevrilir. (TCK m. 50/3). .1224
vi) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis Cezası Uzun
Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde,
Birinci Fıkranın (a) Bendine Göre Adlî Para Cezasına
Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde
Uygulanmaz. (TCK m. 50/4)1226
vii) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde Hükümlerine
Göre Çevrilen Adlî Para Cezası veya Tedbirdir. (TCK m.
50/5).1227
ix) Hükmedilen Seçenek Tedbirin Hükümlünün Elinde
Olmayan Nedenlerle Yerine Getirilememesi Durumunda,
Hükmü Veren infaz hâkimliğince (14/4/2020 tarihli ve
7242 sayılı Kanun) Tedbir Değiştirilir. (TCK m. 50/7)1230
(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi1233
(a) Genel Olarak.1233
(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği .1234
(c) Erteleme Kurumunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen
Görüşler1234
aa) Lehte İleri Sürülen Görüşler .1234
bb) Aleyhte İleri Sürülen Görüşler1235
(d) Ertelemenin Koşulları .1235
(e) Erteleme Kararı 1253
(f) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). .1254
(g) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun Yükümlülükleri .1256
(h) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün Yükümlülüklerini
Yerine Getirmemesi .1258
(i) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi, Kasıtlı Bir Suç
İşlenmemesi veya Yükümlülüklere Uyulması .1261
(3) Hapis Cezasının Sakıncalarını Giderme Amacıyla Kabul Edilen
Diğer Kurumlar.1261
(a) Uzlaştırma 1262
32 İçindekiler
(b) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1262
(c) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması.1262
c) Adli Para Cezası.1264
(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen
Sistemler 1264
(a) Klasik Sistem.1264
(b) Gün Para Cezası Sistemi .1266
(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası Sistemi1267
i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi.1267
ii) Belirlenen Adli Para Cezasının Uygulanması.1271
iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine Getirilmemesi1271
iv) Adli Para Cezasında Erteleme ve Zamanaşımı 1275
Güvenlik Tedbirleri.1275
a) Genel Olarak .1275
b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Olan Koşullar.1278
c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği.1279
d) Güvenlik Tedbirinin Amacı1280
e) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Farklar1280
f) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak Noktalar .1281
g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri.1282
(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma (TCK m. 53) .1282
(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin
Uygulanma Koşulları 1282
(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin
Uygulanma Süresi 1285
(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden Sonra Belirli Bir
Süre Devam Edeceği Durum.1287
(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları .1290
(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları .1305
(2) Müsadere.1307
(a) Genel Olarak 1307
(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği1308
(c) Müsadere Türleri1311
(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri.1332
(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri1332
(5) Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler Hakkında
Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri .1333
(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri.1333
(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri .1333
İçindekiler 33
(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma
Koşulları1335
(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir Yetkisi/Orantılılık İlkesi 1337
(c) Uygulanacak Tedbirler .1338
XXV. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR. 1340
Genel Olarak 1340
Tekerrürün Hukuki Niteliği.1340
Tekerrür Türleri1342
Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları1343
Tekerrür Yasakları 1353
Tekerrürün Sonuçları .1354
Yedinci Bölüm
CEZANIN BELİRLENMESİ VE MAHSUP
XXVI. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ. 1359
Genel Olarak 1359
Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas Alınan
Ölçütler 1360
Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 1375
Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı .1375
Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde Uygulanması1377
Cezayı Artıran Nitelikli Haller .1381
Cezayı Azaltan Nitelikli Haller.1381
Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirlemede Uyulacak Usuller .1382
Teşebbüs 1383
İştirak .1383
Haksız Tahrik 1383
Yaş Küçüklükleri ile Akıl Hastalıkları .1383
Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler1384
Takdiri İndirim Nedenleri (TCK m. 62)1384
a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri .1384
b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri.1387
Cezanın hesaplanması1394
Hapis Cezasının Hesaplanması .1394
Adli Para Cezasının Hesaplanması1394
Cezaların İçtimaı.1396
Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 1397
İ. Mahsup 1399
Mahsubun Hukuki Esası .1399
34 İçindekiler
Mahsubun Uygulanma Koşulları 1399
a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır1399
b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm Kesinleşmeden
Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış Olmalıdır .1401
c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir1403
d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme Vermelidir 1403
Sekizinci Bölüm
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER
XXVII. GENEL OLARAK 1405
XXVIII. SANIĞIN ÖLÜMÜ 1407
XXIX. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ . 1409
XXX. AF 1410
Genel Olarak 1410
Affın Türleri1411
Genel Af .1411
Özel Af1414
XXXI. ZAMANAŞIMI. 1418
Genel Olarak 1418
Ceza Hukukunda Zamanaşımının Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler1418
Ceza Hukukunda Zamanaşımı Lehinde İleri Sürülen Görüşler .1418
a) Manevi Yönden Acı Çekme Görüşü.1418
b) Suç İşleyen ve Kaçak Durumda Olan Kişinin Uslanmış Olduğu
Görüşü 1419
c) Kamuoyunun İlgisinin Azalması ve Suçun Delillerinin Kaybolması
Görüşü/Sosyal Fayda Görüşü1419
d) Cezanın Önleme İşlevinin Ortadan Kalkması Görüşü1419
e) Soruşturmanın Terki ve Failin Cezalandırılmama Hakkını
Kazanması Görüşü 1419
f) Failin Manevi Dünyasının Değiştiği Görüşü.1419
Ceza Hukukunda Zamanaşımı Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 1419
a) Beccaria’nın Görüşü1420
b) Bentham’ın Görüşü.1420
c) Pozitivist Görüş.1420
Zamanaşımının Hukuki Niteliği 1421
Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş1421
Zamanaşımını Ceza Hukuku Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş.1421
Zamanaşımını Karma Nitelikte Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş.1421
İçindekiler 35
Dava Zamanaşımı.1422
Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar .1422
Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar .1423
Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 1424
a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre1424
(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava Zamanaşımı
Süresi1424
b) Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar Bakımından ETCK İle
TCK’nın Karşılaştırılması 1424
c) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi .1425
d) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza.1425
1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava Zamanaşımının
Belirlenmesi .1428
e) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı Anın Tespiti.1428
(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı Gerektiren Haller
Bakımından 1428
(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri ve Mağdurun
Yaşı Bakımından.1429
(a) Tamamlanmış Suç 1429
(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç.1430
(c) Kesintisiz Suç 1430
(d) Zincirleme Suç 1430
(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç 1430
(f) İştirak Halinde İşlenen Suç .1430
(g) Objektif Cezalandırma Koşulunun Arandığı Suç .1431
f) Dava Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 1432
(1) Dava Zamanaşımının Durması .1432
(a) İzin1433
(b) Karar.1433
(c) Bekletici Meselenin Çözümü 1435
(d) Kaçak Kararı1436
(2) Dava Zamanaşımının Kesilmesi1438
(a) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda
İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi.1439
(b) Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama
Kararının Verilmesi.1441
(c) Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi.1442
(d) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da Olsa, Mahkûmiyet
Kararı Verilmesi 1443
36 İçindekiler
(e) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine Dava
Zamanaşımının Uzaması.1445
Ceza Zamanaşımı .1452
Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler.1455
Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı1456
Ceza Zamanaşımının Durması 1457
Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi 1459
Ceza Zamanaşımının Sonuçları.1459
Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik Tedbirlerine)
Etkisi.1459
Müsaderede Zamanaşımı.1460
Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması.1460
XXXII. ŞİKÂYET. 1461
Tanım .1461
Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği .1461
Şikâyetin Koşulları1462
Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir .1462
Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet Hakkını
Kullanması Gerekir.1462
Şikâyet Hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde Yapılmış Olması
Gerekir .1465
Şikâyetin İlgili Mercilere Yapılması Gerekir1466
Şikâyetin Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir1466
Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar1467
Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme)1467
Yapılan Şikâyetin Geri Alınması1470
Şikâyette Sirayet 1474
a) Şikâyetin Yapılmasında ve Geri Alınmasında Sirayette Mutlak ve
Nisbi Şikayete Tabi Suç Ayrımı 1474
b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet .1475
XXXIII. ÖNÖDEME 1477
Tanımı ve Hukuki Niteliği1477
Koşulları .1478
Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır1478
a) Sadece Adli Para Cezası Öngörülmüş Olabilir .1478
b) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Seçimlik Olarak Öngörülmüş
Olabilir 1479
c) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş Olabilir 1479
Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi .1479
a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır .1479
İçindekiler 37
b) Ödenmesi Gereken Hapis Cezasıdır 1480
c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır 1480
Önödeme Usulü ve Sonuçları.1480
a) Soruşturma Evresi Bakımından .1480
b) Kovuşturma Evresi Bakımından 1481
Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar/Önödeme Yasağı.1481
Önödemede Süreye Bağlı Ceza Artırım Durumu1481
Önödemenin Sonuçları 1482
Önödemenin Etkileri 1482
KAYNAKÇA.1483
Mustafa ÖZEN
İÇİNDEKİLER
YEDİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ .5
İÇİNDEKİLER.7
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI,
GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM
TANIMLAR39
Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 39
Suç Teriminin Tanımı40
Ceza Normu (Ceza Kuralı) 41
Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları.42
Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza Normu 42
Davranış Normları (Davranış Kuralları) 43
Ceza Teriminin Tanımı44
CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI 46
III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ.49
Genel Olarak 49
Osmanlı Devleti Dönemi 49
Cumhuriyet Dönemi.49
CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR .51
Asli Kaynaklar.51
Anayasa51
Kanun .51
Uluslararası Sözleşmeler 51
Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları51
Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları 51
Ahlak Kuralları52
Din Kuralları .53
Mahkeme İçtihatları.54
Öğreti .54
Hukukun Genel İlkeleri.54
CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU .56
Yorum Yöntemleri56
Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi .57
Mantıki (Mantıksal) Yorum Yöntemi 59
8 İçindekiler
Sistematik Yorum Yöntemi.61
Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme Yöntemi .61
Amaçsal Yorum Yöntemi62
a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü (Objektif): 62
b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü
(Sübjektif): 63
c) Birleştirici Görüş:.63
Tarihsel Yorum Yöntemi.65
Hukukun Genel İlkeleri.65
Karşılaştırmalı Hukuk .65
Yorum Çeşitleri.66
Yapana Göre Yorum Çeşitleri .66
a) Yasama Yorumu 66
b) Yargı Yorumu 66
c) Öğreti Yorumu 66
Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri .67
a) Daraltıcı Yorum .67
b) Genişletici Yorum68
c) İlerletici Yorum72
d) Düzeltici Yorum.72
CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ . 73
Anayasa Hukuku 73
Devletler Hukuku .73
Ceza Muhakemesi Hukuku.74
İnfaz Hukuku 74
Kriminoloji74
İdare Hukuku74
Ticaret Hukuku.75
Disiplin Hukuku 75
İkinci Bölüm
TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK
VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE CEZAİ SORUMLULUĞUN ESASI 81
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri81
Hukuk Devleti İlkesi81
İnsanilik İlkesi .81
Kusur İlkesi .82
Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi/Ceza Hukukunun
Güvence İşlevi).86
İçindekiler 9
a) İlkenin Anlamı .86
b) İlkenin Tarihçesi 92
c) İlkeye Yöneltilen Eleştiriler ve Verilen Cevaplar92
(1) Eleştiriler92
(2) Eleştiriye Cevaplar93
d) İlkeyi Kabul Etmeyen Kanunlar .93
e) Türk Hukukunda Kanunilik İlkesi .94
f) Kanunilik İlkesinin Özellikleri.94
(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması94
(2) Kıyas Yasağı96
(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili Olmaması/Geçmişe Yürüme
Yasağı (Lex Pravia)101
(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi 102
(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 102
(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza Oluşturulamaması105
(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç
Oluşturması106
Orantılılık/Adalet İlkesi.112
Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 116
Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi .117
VIII. CEZA HUKUKUNDA OKULLAR . 123
Klasik Okul123
Pozitivist Okul 124
Üçüncü Okul.126
Toplumsal Savunma.126
TCK’NIN 5. MADDESİNİN UYGULANMASI VE GENEL KANUN – ÖZEL KANUN
İLİŞKİSİ . 127
SUÇLARIN TASNİFİ VE KABAHATLERİN SUÇ OLMAKTAN ÇIKARILMASI 131
Suç ve Kabahat Kavramları.131
Suç ve Kabahat Ayrımının Sonuçları.132
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI
CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . 135
Genel Olarak 135
Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 135
Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları137
Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması.138
Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler.138
10 İçindekiler
a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi .138
b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi .140
c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi .141
d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması.158
e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması161
f) Kabahatler Kanunu’ndaki Yaptırımlar ve Lehe Kanun Uygulaması .163
Kanunların İleriye Yürümesi .164
Suçun İşlendiği Zaman .166
a) Hareket Görüşü.166
b) Netice Görüşü .167
c) Karma Görüş.167
Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç Türleri167
a) Ani Suçlar 167
b) Sırf Hareket Suçları .168
c) Neticeli Suçlar .168
d) İhmali Suçlar .168
e) Kesintisiz Suçlar.169
f) Zincirleme Suçlar.169
g) İtiyadi Suçlar171
h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler.171
i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar171
XII. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI . 173
Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişkin Görüşler173
Hareket Görüşü174
Netice Görüşü 175
Karma Görüş 177
Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş177
Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer .178
Ani Suçlar .178
Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar .178
Kesintisiz Suç179
İtiyadi Suç.179
İştirak Halinde İşlenen Suçlar .180
Zincirleme Suç181
Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç182
Sınır Aşan (Transit) Suç.182
Bilişim Suçları .183
Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç .184
Seçimlik Hareketli Suç 184
İçindekiler 11
TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler 184
Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9)184
Şahsilik (Kişisellik) İlkesi191
a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11).192
Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere Sahip Kişilerin Yurt
Dışındaki Üstlenmiş Oldukları Görevden Dolayı İşledikleri Suçlar
(Görev Suçları) 192
b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1 -2) 202
Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b). 207
Evrensellik (Adalet) İlkesi .211
a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi212
b) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi.213
c) TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi .214
Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların Seçimlik
Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma 216
Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması İçin Soruşturma
Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması .216
Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin Türkiye’deki
Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet Hükmünden mahsup Edilmesi 217
Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak
Yoksunluklarına Etkisi 218
XIII. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ . 220
Genel Olarak 220
Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları.223
Geri Verme Kurumunun Kaynakları .225
Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen
Sistemler 227
Geri Vermenin Koşulları (Fail veya Hükümlünün Yabancı Ülkeye
Gönderilmesi) 227
6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları (Geri Vermenin
Mümkün Olduğu Durumlar).228
a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında Ceza
Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya da Mahkumiyet
Kararı Verilmiş Olmalıdır .228
b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir Yıl veya Daha
Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı Gerektirmelidir .228
c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan Ceza En Az Dört
Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Olmalıdır 230
d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her iki Devletin (Talep Eden Devlet ile
Türkiye’in) Kanunlarına Göre De Suç Olmalıdır.232
12 İçindekiler
6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları (Geri Vermenin
Mümkün Olmadığı Durumlar)235
a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç veya
Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Niteliğinde Olması 235
(1) Düşünce Suçu.236
(2) Siyasi Suç237
(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar.237
aa) Nesnel (Objektif) Kuram237
bb) Öznel (Sübjektif) Kuram 237
cc) Üstünlük Kuramı238
(b) Siyasi Suçun İstisnaları238
aa) Belçika Kuralı .238
bb) Terör Suçu .238
cc) Uluslararası Suçlar .239
(c) Siyasi Suç Çeşitleri 239
aa) Tam Siyasi Suç .239
bb) Nisbi Siyasi Suç 239
b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması .241
c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir
Türk Vatandaşının Ya Da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir
Tüzel Kişinin Zararına İşlenmesi 242
d) Türkiye'nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması.243
e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması.243
h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil Nedeniyle
Daha Önce Türkiye’de Beraat veya Mahkûmiyet Kararı Verilmiş
Olması .248
i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan
Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olması 251
(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve Fakat Geri
Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan Diğer Suçlar (Geri
Vermeye Tabi Suçlar) .253
(a) Uçak Kaçırma Suçları253
(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan Kişilere Karşı
İşlenen Suçlar .254
(c) Terörün Finansmanı .254
(d) Mali Suçlar255
Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi 255
Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları.257
Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) 258
Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade Talebinde
Bulunulmasında Usul .259
İçindekiler 13
Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri .259
Uluslararası Hukuk Açısından Başka Bir Ülkeden Türkiye’ye Suçlunun veya
Hükümlünü Getirilmesi (Başka Ülkeden Suçlu veya Hükümlünün Alınması) .263
Talep Eden Devlet İle Talep Edilen Devlet Arasında Bir Anlaşma
Bulunmalıdır.263
Geri Vermeye Dayanak Oluşturan Fiil Her İki Ülkede De Suç Olarak
Düzenlenmiş Olmalıdır.264
Kesinleşmiş Mahkûmiyet Kararları Bakımından Hapis Cezası En Az
Dört Ay Olmalıdır .265
İadesi İstenen Kişinin Birden Fazla Suçu Bulunması Hâlinde, En Az Bir
Suç İade Kapsamında Olmalıdır265
Talepte Bulunan Ülkede Ölüm Cezası Var, Talepte Bulunulan Ülkede
Ölüm Cezası Yok İse Ölüm Cezasının İnfaz Edilmeyeceğine Dair
Güvence Verilmelidir265
Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı Ülke Ceza
Kanunun Değeri) 267
XIV. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 270
Genel Olarak 270
Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından Uygulanmasında İstisnalar270
Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu 270
a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı Sorumluluğu .270
b) Cumhurbaşkanı’nın Görevi İle İlgili İşlediği Suçlardan Sorumluluğu .272
Yasama Sorumsuzluğu .283
a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 283
(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun Koşulları 284
(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları .287
b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) 288
(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları .289
(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki Farklar291
(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda Zamanaşımı Sorunu.292
Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından Uygulanmasında İstisnalar.297
Diplomatlar 297
a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar.298
b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların Dokunulmazlığı
Ayrımı300
Yabancı Askerler.300
a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 300
b) Yargı Yetkisi.301
(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi301
(2) Öncelikli Yargı Yetkisi .301
c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi301
14 İçindekiler
(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 301
(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi302
d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi 302
(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 302
(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi302
Konsoloslar.302
a) Konsolosların Yargı Bağışıklığı .303
b) Yargı Bağışıklığından Feragat 303
c) Konsolosluk Binalarının Dokunulmazlığı .303
Dördüncü Bölüm
SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI
SUÇ KURAMI 305
Suçun Yapısını Açıklayan Kuramlar 309
Klasik Suç Kuramı .310
a) Klasik Suç Kuramında Hareket 310
b) Klasik Suç Kuramında Netice.311
c) Klasik Suç Kuramında Nedensellik Bağı.311
d) Klasik Suç Kuramında Fiil.311
e) Klasik Suç Kuramına Göre Suçun Unsurları .311
(1) Klasik Suç Kuramına Göre Tipiklik 312
(2) Klasik Suç Kuramına Göre Hukuka Aykırılık312
(3) Klasik Suç Kuramına Göre Kusurluluk 312
Yeni Klasik (Teleolojik/Neo Klasik) Klasik Suç Kuramı313
a) Yeni Klasik Suç Kuramında Hareket.313
b) Yeni Klasik Suç kuramında Suçun Unsurları 314
(1) Yeni Klasik Kurama Göre Tipiklik314
(2) Yeni Klasik Kurama Göre Hukuka Aykırılık .315
(3) Yeni Klasik Kurama Göre Kusurluluk 315
Amaççı (Gai/Finalist) Suç Kuramı .316
a) Amaççı Suç Kuramına Göre Tipiklik.316
b) Amaççı Suç Kuramına Göre Kusur.316
c) Amaççı Suç Kuramına Göre Kast .317
d) Amaççı Suç Kuramına Göre Taksir 317
e) Amaççı Suç Kuramına Göre Hata 318
Sentezci (Teleolojik) Kuram319
a) Sentezci Kurama Göre Suçun Unsurları 319
(1) Tipiklik319
(2) Hukuka Aykırılık .319
İçindekiler 15
(3) Kusur320
(a) Sentezci Kurama Göre Kast 320
(b) Sentezci Kurama Göre Taksir320
XVI. SUÇUN UNSURLARI 321
Genel Olarak 321
Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru)325
Tipiklik ve Hukuka Aykırılık.328
Tipiklik ve Hukuki Hata.328
Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç .330
Tipiklik ve Kuruntu Suç.331
Tipiklik ve İşlenemez Suç332
Tipiklikte Yer Alan Unsurlar333
Tipikliğin Maddi Unsurları 335
Hareket .340
(1) Hareketi Açıklayan Kuramlar343
(a) Hareketi Hukuki Anlamın Dışında Ele Alan Kuramlar
(Ontolojik Kuramlar).344
aa) Doğal (Nedensel) Hareket Kuramı.344
bb) Amaççı (Gai – Final) Hareket Kuramı.346
cc) Sosyal Hareket Kuramı 349
(2) Hareketi Hukuki Anlamın İçinde Ele Alan Kuramlar .351
(a) Normativist Hareket Kuramı 351
(b) Hareket Kuramlarının Değerlendirilmesi352
(3) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan Durumlar354
(4) Hareketin Sayısına Göre Suçların Sınıflandırılması.357
(a) Tek Hareketli Suçlar357
(b) Birden Çok Hareketli Suçlar357
aa) Birleşmiş (Birleşik) Hareketli Suçlar .357
bb) Bölünebilen veya Kesintili Suçlar/Amaç Suç–Araç
Suç .358
cc) Seçimlik Hareketli Suçlar .359
dd) İtiyadi Suçlar 362
ee) Geçitli Suçlar363
(5) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması 364
(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar 364
(b) İhmali (Edilgen Hareketle İşlenen Suçlar) Suçlar 365
(6) Hareketin Önemine Göre Suçlar 381
(a) Serbest Hareketli Suçlar .381
(b) Bağlı Hareketli Suçlar .381
16 İçindekiler
(7) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine Göre Suçların
Sınıflandırılması .382
(a) Ani Suç382
(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar384
(8) Hareketin Aşamasına Göre Suçların Sınıflandırılması 391
(a) Kalkışma Suçları391
b) Netice.392
(1) Neticenin Esasını Açıklayan Kuramlar .394
(a) Doğalcı Kuram394
(b) Tehlike Kuramı .394
(c) Kuralcı (Normcu) Kuram 395
(2) Neticeye Göre Suçların Tasnifi 397
(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz suçlar, Şekli suçlar,
Sırf Hareket Suçları)-Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar).397
(aa) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz Suçlar/Sırf
Hareket Suçları/Soyut Neticeli Suçlar) .397
(bb) Neticeli Suçlar (Maddi Neticeli Suçlar) 398
(cc) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar.400
Nedensellik Bağı.400
(1) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik Düşüncesi =
Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği.402
(2) Uygun Sebep Kuramı404
(3) Etkin Sebep Kuramı.407
(4) En Etkin Sebep Kuramı408
(5) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi)408
(6) Beşeri Nedensellik Kuramı 409
(7) Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Kuramı .409
(8) Bazı Nedensellik Durumları.413
(a) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice)413
(b) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek Netice).413
(c) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik.415
(d) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi .416
(e) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin Eklenmesi .417
(f) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve Mağdurun Kusuru İle
Bir Nedenin Eklenmesi.418
(g) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar 419
(h) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/Nedensellik
Bağının Kesilmesi) 419
(ı) Varsayılan Nedensellik.419
(i) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması.420
İçindekiler 17
(j) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında Olması .421
(k) Sosyal Nedensellik .422
(l) Risk Azalması423
(m) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması423
(n) Rücu Yasağı 423
(o) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne
Uymasına Rağmen Neticenin Gerçekleşmesi.425
(ö) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik427
Fail 428
(1) Özgü Suç429
(2) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu433
(a) Tüze Kişilik Kavramı433
(b) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar 433
(aa) Farazilik Kuramı .433
(bb) Gerçeklik Kuramı434
(cc) Karma Kuram.435
(c) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai Sorumluluğu ve Faillik
Durumu 436
(d) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım 438
(e) Kabahatler ve Tüzel Kişilerin Sorumluluğu.440
Mağdur.442
Suçun Konusu.455
(1) Suçun Maddi Konusu 456
(2) Suçun Hukuki Konusu458
(3) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması.460
(a) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı.460
(aa) Zarar Suçu460
(bb) Tehlike Suçu.462
i) Somut Tehlike Suçu .462
ii) Soyut Tehlike Suçu.464
Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları.465
Genel Olarak 465
a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur Kavramları Arasındaki
İlişki .466
b) Hareket Yeteneği ile Kusur Yeteneği Kavramları Arasındaki İlişki 467
c) Suçun Manevi Unsuru ile Kast ve Taksir Kelimeleri Arasındaki
İlişki .468
d) Kast ve Taksir ile Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 469
Kast 471
(1) Tasavvur Kuramı .473
18 İçindekiler
(2) İrade Kuramı .473
(3) Bilinç ve İrade Kuramı .474
b) Kastın Unsurları.476
(1) Kastın Bilme Unsuru.476
(2) Kastın İsteme Unsuru.484
(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast) 486
(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast)486
(c) Olası Kast489
(3) Kastın Aranacağı Zaman.519
(a) Başlangıç kastı 519
(b) Eş zamanlı Kast.519
(c) Eklenen Kast.519
(4) Kastın Türleri520
(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus Directus) 520
(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) .520
(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) 520
(d) Özel Kast.521
(e) Ani Kast 523
(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı .523
Taksir526
a) Genel Olarak .526
b) Taksirin Hukuki Esasını Açıklayan Kuramlar 528
(1) Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Kuramı 528
(2) Etkin Sebep Kuramı528
(3) Önleyebilme Kuramı 528
(4) Yanılma Kuramı529
(5) Öngörebilme Kuramı529
c) Taksirin Unsurları530
(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması530
(2) Hareketin İradiliği 531
(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık532
(4) Neticenin Öngörülebilir Olması535
(5) Neticenin İstenmemiş Olması 537
(6) Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması .539
d) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu542
(1) Üçüncü Kişinin Hareketi.542
(a) Üçüncü Kişinin Hareketi Kusursuzdur. .542
(b) Üçüncü Kişinin Hareketi Kusurludur.543
İçindekiler 19
(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur. 543
(ii) Üçüncü kişi taksir ile kusurludur. 543
(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur. 544
(2) Mağdurun Hareketi545
(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir545
(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak Kusurlu ve
Hukuka Aykırı da Değildir. 545
(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur. 546
e) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları / Taksirin
Görünüş şekilleri) 548
(1) Dikkatsizlik .548
(2) Özensizlik (Tedbirsizlik)549
f) Taksirin Derecelendirilmesi.551
g) Taksir Türleri (Çeşitleri).552
(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz Taksir .553
(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu Taksir)=Nitelikli Taksir .555
(3) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı.561
(4) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki Sonuçları 562
h) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı563
i) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi ve/veya Cezada İndirim
Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep (TCK m. 22/6).566
j) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 576
k) Taksir ve Teşebbüs578
l) Taksir ve İştirak .578
m) Taksir ve Hata580
n) Taksir ve Kabahat580
p) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk583
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 584
a) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum Şekilleri 589
b) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri.590
(1) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç590
(2) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 591
c) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Kast-Taksir Bileşimi
(Kombinasyonu)598
d) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs .601
e) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 603
Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk Nedenlerinin
Bulunmaması .605
Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri.610
20 İçindekiler
Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Sınıflandırılması
Sorunu612
Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri 616
Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa616
a) Kanun Teriminin Anlamı617
b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi .623
(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı624
(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları.624
(a) İhtar624
(b) Bedeni Kuvvet Kullanma 624
(c) Maddi Güç Kullanma625
(d) Silah Kullanma626
(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık İlkesi628
(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi 631
c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi.631
Meşru Savunma .633
a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği.634
b) Meşru Savunmanın Koşulları 634
(1) Saldırıya İlişkin Koşullar634
(a) Bir Saldırı Olmalıdır 635
(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır637
(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya Gerçekleşmesi veya Tekrarı
Muhakkak Olmalıdır.642
(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.646
(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı Olabileceği
Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De Yönelebilir 648
(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan Kaynaklanmalıdır649
(2) Savunmaya İlişkin Koşullar.650
(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır.650
(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran Bulunmalıdır.652
(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda Bulunan Kişiye Karşı
Yapılmalıdır 656
c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma .658
d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve Kendiliğinden Harekete
Geçen Önlem/Offendicula 658
e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması .659
(1) Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan,
Korku veya Telaş ile Aşılması .660
(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması
(Taksir ile Aşılması) 664
İçindekiler 21
(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya Olası Kast) ile
Aşılması664
(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması .666
f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi.666
g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi .666
h) Meşru Savunma ve Hata .667
Hakkın Kullanılması 668
a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi 669
b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın Kullanılması
Durumları670
(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale.670
(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin Yetkili Kişi Olması
Gerekir .673
(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve Muhtemel
Sonuçları Bakımından Aydınlatılmış Olması Gerekir
(Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü)674
(c) Hastanın Rızasının Bulunması/Aydınlatılmış veya
Bilgilendirilmiş Onam-Hastanın Hukuken Geçerli Rızası
(Hastanın Rızası 'Aydınlatılmış Onam').677
(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu (Endikasyon) .693
(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine Uygun İcra
Edilmiş Olması/Hekimlik Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin)
Kanunda Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra
Edilmiş Olunması Gerekir .693
(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı ile Yapılmış
Olması 694
(2) Düşünce Açıklama Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı 694
(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası .696
(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası .696
(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının İcrası/Gazetecilik
Mesleğinin İcrası 696
(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması698
(7) Spor Faaliyetleri .699
(8) Tedip Hakkı 704
(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı705
(10) Organ ve Doku Nakli 706
İlgilinin Rızası707
a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri .708
(1) Tipikliği Kaldıran Rıza .708
(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza.708
b) Rızanın Hukuki Esası709
22 İçindekiler
c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin Gereken
Koşullar .710
(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği
Bir Hakkın Bulunması.710
(a) Uluslararası Suçlar (TCK m. 76 – 80).710
(b) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169)710
(c) Topluma Karşı Suçlar (TCK m. 170 -246) 717
(d) Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler (TCK m.
247-343).717
(2) Rızaya Ehliyet .718
(3) Rıza Açıklaması.720
TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülüklerin
Çatışması724
a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği Şekiller .725
b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında Yükümlülüklerin
Çatışması.726
İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması .727
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması .729
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir İle Aşılması729
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik Veya Heyecan ile
Aşılması732
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması 734
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Hata İle Aşılması734
XVII. KUSURLULUK . 736
Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki .736
Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki738
Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar 739
Psikolojik Kuram.739
Normatif Kuram .739
Kusurluluğun Kapsamı .740
Fiil Kusuru 740
Fail Kusuru .740
Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki.741
Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki.741
Kusurluluğun Unsurları 742
Kusur Yeteneğine Sahip Olmak 742
a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman 744
b) Kusur Yeteneği ile Kusurluluğu Etkileyen Haller Arasındaki İlişki .745
Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin Bulunmaması 746
a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller .746
İçindekiler 23
1) Yaş Küçüklüğü 747
(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar .748
(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar .748
(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar .751
(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara Uygulanacak
Hükümler753
(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan Çocuklara
İlişkin TCK ve CMK’da Öngörülen Özel Düzenlemeler 754
2) Sağır - Dilsizlik 755
3) Akıl Hastalığı756
(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından
Kabul Gören Sistemler756
aa) Biyolojik Sistem 756
bb) Psikolojik Sistem.757
cc) Karma Sistem .757
(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine Etki Eden
Durumları .759
4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde
Etkisinde Olma .763
(a) Geçici Nedenler764
(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 767
Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) .775
Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi/ Yetkili
Amirin Emrini İfa 777
a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları .782
(1) Bir Emir Bulunmalıdır.782
(a) Emir Hukuka Uygundur 783
(i) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk 784
(ii) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk .785
(b) Emir Hukuka Aykırıdır.786
(c) Emrin Konusu Suçtur792
(2) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır .800
(3) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır (Emir Bağlayıcı
Olmalıdır)805
Zorunluluk Hali.806
a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 807
(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliğini Açıklayan Kuramlar.807
(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı .807
(b) Manevi Cebir Kuramı807
(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı807
24 İçindekiler
(d) Amaç Kuramı808
(e) Hakların Çatışması Kuramı .808
(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Kuramlar808
(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi Olduğu
Kuramı808
(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi (Kusurluluğu Kaldıran
Sebep/Kusurluluğa Etki Eden Sebep) Olduğu Kuramı 808
(c) Fark Gözetme Kuramı.809
(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği: .814
(4) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi İle Mazeret
Nedeni/Kusurluluğu Kaldıran/Kusurluluğa Etki Eden Sebep
Olması Arasındaki Farklar 817
b) Zorunluluk Halinin Koşulları 818
(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar818
(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır .818
(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır .823
(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.824
(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunmalıdır 825
(2) Korunmaya İlişkin Koşullar.826
(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması.826
(b) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket
Arasında Nedensellik Bağının Bulunması .828
(c) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket
Arasında Orantı Bulunması 828
(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması.830
c) Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması .832
Cebir ve Şiddet .840
Korkutma veya Tehdit843
Hata (Yanılma) .847
a) Hata Kavramı 848
b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi Hata/Unsur
Yanılgısı)850
(1) Suçun Konusunda Hata854
(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata).857
(3) Nedensellik Bağında Hata ve Sapma862
(4) Hedefte Sapma 865
c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata .868
(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 868
(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata870
(3) Şahsa/Faile, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller
ve Bu Hallerde Hata .870
İçindekiler 25
(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından Kaynaklanan)
Nitelikli Haller.870
(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller871
(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller .872
d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait
Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata .872
(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 872
(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata 877
e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık Hatası, Tipiklik
Hatası).881
Kaza ve Tesadüf (Öngörülememe/Beklenememe) 887
Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı Koyamama).889
İ. Kusurluluğu Azaltan Haller.892
Haksız Tahrik 892
a) Genel Olarak .892
b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza Verilmesinin Hukuki
Sebebi/Haksız Tahrik Kurumunun Hukuki Niteliği 893
(1) Öznel (Sübjektif) Görüş893
(2) Nesnel (Objektif) Görüş .893
(3) Karma Görüş894
c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından ETCK ile TCK
Arasındaki Farklar .894
d) Haksız Tahrikin Koşulları .895
(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır895
(2) Hareket Haksız Olmalıdır896
(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme, Acı Duyma,
Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli Elem) Meydana Gelmelidir900
(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme, Acı Duyma,
Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir (Nedensellik Bağı).901
(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin Kaynağına Yönelmiş
Olmalıdır 904
e) Haksız Tahrik ile Bazı Ceza Hukuku Kurumları Arasındaki İlişki909
(1) Haksız Tahrik ile Tasarlama Arasındaki İlişki 909
(2) Haksız Tahrik ile Taksirli Suç Arasındaki ilişki .909
(3) Haksız Tahrik ile Kan Gütme Saiki/Özel Kast Arasındaki İlişki 911
(4) Haksız Tahrik ile Meşru Savunma Arasındaki ilişki.912
(5) Haksız Tahrik ile Hata Arasındaki ilişki .913
(6) Haksız Tahrik ile Takdiri Hafifletici Nedenler Arasındaki İlişki915
(7) Haksız Tahrik ile İştirak Arasındaki İlişki.915
XVIII. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ. 916
Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması .919
26 İçindekiler
Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller919
Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .919
a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller.919
(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 919
(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller920
(3) Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Haller 920
(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 920
b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller .920
(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller920
(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından Nitelikli Haller .924
c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .924
XIX. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLARI 927
Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları.927
Ön Koşullar.935
Ceza Muhakemesi Koşulları .936
Şahsi Cezasızlık Sebepleri.938
TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri 939
TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri.939
TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi İndirim Nedenleri .939
Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran Şahsi Sebep
Olarak Etkin Pişmanlık .940
Beşinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 949
TEŞEBBÜS.949
Kavram .949
ETKC ile TCK’nın Karşılaştırılması .949
Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi951
a) Öznel (Sübjektif) Görüş.951
b) Nesnel (Objektif) Görüş 951
c) Etki Görüşü952
d) Karma Görüş.952
Teşebbüsün Hukuki Niteliği953
Teşebbüsün Koşulları/Unsurları.954
a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır.954
b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir Suç Olmalıdır .957
c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak959
(1) Elverişli Hareketin Anlamı959
İçindekiler 27
(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama963
d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin
Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleştirilememesi .970
(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin
Tamamlanamaması971
(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin
Gerçekleştirilememesi .973
Gönüllü Vazgeçme .975
a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği.978
b) Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmamasını Açıklayan Görüşler .978
c) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları .980
d) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti985
e) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme ve Şeriklere
Etkisi992
f) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki993
Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık994
İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 995
a) İşlenemez Suçta Kişiye Ceza Verilmemesini Açıklayan Görüşler.995
Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar.998
Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi.1004
XXI. İŞTİRAK. 1007
Genel Olarak 1007
İştirakın Hukuki Esası1010
İştirakte Suç Sayısı1011
Suç Birliği Görüşü .1011
Suç Ayrılığı Görüşü .1011
İştirakın Hukuki Niteliği 1011
İştirake İlişkin Hükümlerin Tipikliği Sınırlandırdığı Görüşü.1012
İştirake İlişkin Hükümlerin Cezai Sorumluluğun Alanını ve Tipikliği
Genişlettiği Görüşü 1012
İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda Kabul Edilen
Sistemler 1013
Eşitlik (Teklik) Sistemi.1013
İkilik Sistemi .1013
Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi 1015
İştirak Şekilleri/Türleri1017
Faillik 1019
a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) 1019
b) Müşterek Faillik/Birlikte Faillik1019
(1) Müşterek Failliğin Unsurları.1020
28 İçindekiler
(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet
Kurma/Hareketin Birlikte İcra Edilmesi 1020
(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması.1030
(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik1035
(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 1036
(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik.1037
(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek Faillik.1037
c) Dolaylı Faillik 1038
Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) .1045
Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 1046
a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması .1046
b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının Bulunması1047
c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına
Varmış Olması (İcra Hareketlerine Başlanmış Olunması) 1057
d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması1058
e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması1065
Şeriklik Şekilleri 1066
a) Müşterek Faillik.1066
b) Azmettirme .1067
c) Yardım Etme .1080
(1) Yardım Etme Şekilleri.1084
Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması (Sirayeti)1087
a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması .1088
(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler.1088
(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler1092
b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması 1092
c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması 1093
Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme.1093
a) Müstakil Failin Gönüllü Vazgeçmesi1094
b) Müşterek Faillerin Vazgeçmesi .1095
c) Azmettirenin Vazgeçmesi .1095
d) Yardım Edenin Vazgeçmesi .1096
Kabahate İştirak .1098
XXII. SUÇLARIN İÇTİMAI . 1099
Genel Olarak 1099
Bileşik Suç 1104
Genel Olarak 1104
Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri1106
İçindekiler 29
a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç .1106
b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç .1108
Bileşik Suçta Manevi Unsur1111
Bileşik Suçta Zamanaşımı .1111
Bileşik Suçta İştirak.1111
Bileşik Suçta Uzlaşma ve Şikayet1111
Bileşik Suçta Teşebbüs .1112
Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme.1113
Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi1113
Zincirleme Suç (Müteselsil Suç)1113
Genel Olarak 1113
Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan Görüşler .1114
a) Tek Suçun Varlığı Görüşü 1114
b) Çok Suçun Varlığı Görüşü1115
Zincirleme Suçun Koşulları .1115
a) Suç İşleme Kararında Birlik1116
b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi1120
c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi1134
d) Mağdurun Aynı Olması .1136
Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanamayacağı Durumlar 1145
Zincirleme Suçta Yaptırım 1146
Fikri İçtima .1149
Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler1152
a) Suç Tekliği Görüşü.1152
b) Suç Çokluğu Görüşü 1152
Fikri İçtimanın Koşulları1153
a) Tek Fiilin Bulunması 1153
(1) Fiil Kelimesinden Hareketi Anlayan Görüş.1153
(2) Fiil Kelimesinden Neticeyi Anlayan Görüş1160
(3) Tek Fiil kelimesinden Suç İşleme Kastının Tekliğini Anlayan
Görüş .1162
b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi 1164
Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi 1176
Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar1177
a) Maddi Unsur .1177
b) Manevi Unsur1177
c) Teşebbüs.1178
d) İştirak 1178
30 İçindekiler
e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren
Nedenler .1178
f) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Fikri İçtima 1181
g) Kesintisiz suç – Ani suç ve Fikri İçtima.1183
h) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima.1185
XXIII. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN TEKLİĞİ) 1186
Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda Tek Bir Normun
Uygulanmasının Gerekçeleri 1187
Özel Norm – Genel Norm İlişkisi 1187
Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi/Asli Normun Önceliği - Yardımcı
Normun Sonralığı İlkesi 1190
Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi.1193
Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi1194
Gerçek İçtima.1200
Altıncı Bölüm
CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ
XXIV. YAPTIRIM KURAMI. 1203
Genel Olarak 1203
TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri 1203
Ceza1203
a) Cezanın Amaçları 1203
(1) Mutlak Görüşler.1203
aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı.1204
bb) Cezanın Adalet Amacı.1204
(2) Nisbi Görüşler 1204
aa) Özel Önleme.1205
bb) Genel Önleme 1206
(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş1207
Cezanın Özellikleri/Nitelikleri1207
Cezanın Türleri .1208
a) Hapis Cezası 1209
(1) Müebbet Hapis Cezası .1209
(2) Süreli Hapis Cezası .1209
b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek İmkânlar.1210
(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar .1210
i) Hukuki Nitelik.1210
ii) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların
Uygulanma Koşulları 1212
İçindekiler 31
iii) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek Yaptırımlar1215
iv) Suç Tanımında Hapis Cezası ile Adlî Para Cezasının
Seçenek Olarak Öngörüldüğü Hâllerde, Hapis Cezasına
Hükmedilmişse; Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına
Çevrilmez. (TCK m. 50/2)1223
v) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak
Koşuluyla, Mahkûm Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli
Hapis Cezası İle Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını
Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş Bulunanların
Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası,
Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine
Çevrilir. (TCK m. 50/3). .1224
vi) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis Cezası Uzun
Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde,
Birinci Fıkranın (a) Bendine Göre Adlî Para Cezasına
Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde
Uygulanmaz. (TCK m. 50/4)1226
vii) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde Hükümlerine
Göre Çevrilen Adlî Para Cezası veya Tedbirdir. (TCK m.
50/5).1227
ix) Hükmedilen Seçenek Tedbirin Hükümlünün Elinde
Olmayan Nedenlerle Yerine Getirilememesi Durumunda,
Hükmü Veren infaz hâkimliğince (14/4/2020 tarihli ve
7242 sayılı Kanun) Tedbir Değiştirilir. (TCK m. 50/7)1230
(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi1233
(a) Genel Olarak.1233
(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği .1234
(c) Erteleme Kurumunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen
Görüşler1234
aa) Lehte İleri Sürülen Görüşler .1234
bb) Aleyhte İleri Sürülen Görüşler1235
(d) Ertelemenin Koşulları .1235
(e) Erteleme Kararı 1253
(f) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). .1254
(g) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun Yükümlülükleri .1256
(h) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün Yükümlülüklerini
Yerine Getirmemesi .1258
(i) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi, Kasıtlı Bir Suç
İşlenmemesi veya Yükümlülüklere Uyulması .1261
(3) Hapis Cezasının Sakıncalarını Giderme Amacıyla Kabul Edilen
Diğer Kurumlar.1261
(a) Uzlaştırma 1262
32 İçindekiler
(b) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1262
(c) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması.1262
c) Adli Para Cezası.1264
(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen
Sistemler 1264
(a) Klasik Sistem.1264
(b) Gün Para Cezası Sistemi .1266
(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası Sistemi1267
i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi.1267
ii) Belirlenen Adli Para Cezasının Uygulanması.1271
iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine Getirilmemesi1271
iv) Adli Para Cezasında Erteleme ve Zamanaşımı 1275
Güvenlik Tedbirleri.1275
a) Genel Olarak .1275
b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Olan Koşullar.1278
c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği.1279
d) Güvenlik Tedbirinin Amacı1280
e) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Farklar1280
f) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak Noktalar .1281
g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri.1282
(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma (TCK m. 53) .1282
(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin
Uygulanma Koşulları 1282
(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin
Uygulanma Süresi 1285
(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden Sonra Belirli Bir
Süre Devam Edeceği Durum.1287
(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları .1290
(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları .1305
(2) Müsadere.1307
(a) Genel Olarak 1307
(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği1308
(c) Müsadere Türleri1311
(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri.1332
(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri1332
(5) Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler Hakkında
Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri .1333
(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri.1333
(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri .1333
İçindekiler 33
(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma
Koşulları1335
(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir Yetkisi/Orantılılık İlkesi 1337
(c) Uygulanacak Tedbirler .1338
XXV. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR. 1340
Genel Olarak 1340
Tekerrürün Hukuki Niteliği.1340
Tekerrür Türleri1342
Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları1343
Tekerrür Yasakları 1353
Tekerrürün Sonuçları .1354
Yedinci Bölüm
CEZANIN BELİRLENMESİ VE MAHSUP
XXVI. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ. 1359
Genel Olarak 1359
Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas Alınan
Ölçütler 1360
Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 1375
Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı .1375
Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde Uygulanması1377
Cezayı Artıran Nitelikli Haller .1381
Cezayı Azaltan Nitelikli Haller.1381
Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirlemede Uyulacak Usuller .1382
Teşebbüs 1383
İştirak .1383
Haksız Tahrik 1383
Yaş Küçüklükleri ile Akıl Hastalıkları .1383
Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler1384
Takdiri İndirim Nedenleri (TCK m. 62)1384
a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri .1384
b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri.1387
Cezanın hesaplanması1394
Hapis Cezasının Hesaplanması .1394
Adli Para Cezasının Hesaplanması1394
Cezaların İçtimaı.1396
Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 1397
İ. Mahsup 1399
Mahsubun Hukuki Esası .1399
34 İçindekiler
Mahsubun Uygulanma Koşulları 1399
a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır1399
b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm Kesinleşmeden
Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış Olmalıdır .1401
c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir1403
d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme Vermelidir 1403
Sekizinci Bölüm
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER
XXVII. GENEL OLARAK 1405
XXVIII. SANIĞIN ÖLÜMÜ 1407
XXIX. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ . 1409
XXX. AF 1410
Genel Olarak 1410
Affın Türleri1411
Genel Af .1411
Özel Af1414
XXXI. ZAMANAŞIMI. 1418
Genel Olarak 1418
Ceza Hukukunda Zamanaşımının Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler1418
Ceza Hukukunda Zamanaşımı Lehinde İleri Sürülen Görüşler .1418
a) Manevi Yönden Acı Çekme Görüşü.1418
b) Suç İşleyen ve Kaçak Durumda Olan Kişinin Uslanmış Olduğu
Görüşü 1419
c) Kamuoyunun İlgisinin Azalması ve Suçun Delillerinin Kaybolması
Görüşü/Sosyal Fayda Görüşü1419
d) Cezanın Önleme İşlevinin Ortadan Kalkması Görüşü1419
e) Soruşturmanın Terki ve Failin Cezalandırılmama Hakkını
Kazanması Görüşü 1419
f) Failin Manevi Dünyasının Değiştiği Görüşü.1419
Ceza Hukukunda Zamanaşımı Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 1419
a) Beccaria’nın Görüşü1420
b) Bentham’ın Görüşü.1420
c) Pozitivist Görüş.1420
Zamanaşımının Hukuki Niteliği 1421
Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş1421
Zamanaşımını Ceza Hukuku Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş.1421
Zamanaşımını Karma Nitelikte Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş.1421
İçindekiler 35
Dava Zamanaşımı.1422
Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar .1422
Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar .1423
Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 1424
a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre1424
(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava Zamanaşımı
Süresi1424
b) Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar Bakımından ETCK İle
TCK’nın Karşılaştırılması 1424
c) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi .1425
d) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza.1425
1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava Zamanaşımının
Belirlenmesi .1428
e) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı Anın Tespiti.1428
(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı Gerektiren Haller
Bakımından 1428
(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri ve Mağdurun
Yaşı Bakımından.1429
(a) Tamamlanmış Suç 1429
(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç.1430
(c) Kesintisiz Suç 1430
(d) Zincirleme Suç 1430
(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç 1430
(f) İştirak Halinde İşlenen Suç .1430
(g) Objektif Cezalandırma Koşulunun Arandığı Suç .1431
f) Dava Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 1432
(1) Dava Zamanaşımının Durması .1432
(a) İzin1433
(b) Karar.1433
(c) Bekletici Meselenin Çözümü 1435
(d) Kaçak Kararı1436
(2) Dava Zamanaşımının Kesilmesi1438
(a) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda
İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi.1439
(b) Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama
Kararının Verilmesi.1441
(c) Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi.1442
(d) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da Olsa, Mahkûmiyet
Kararı Verilmesi 1443
36 İçindekiler
(e) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine Dava
Zamanaşımının Uzaması.1445
Ceza Zamanaşımı .1452
Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler.1455
Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı1456
Ceza Zamanaşımının Durması 1457
Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi 1459
Ceza Zamanaşımının Sonuçları.1459
Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik Tedbirlerine)
Etkisi.1459
Müsaderede Zamanaşımı.1460
Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması.1460
XXXII. ŞİKÂYET. 1461
Tanım .1461
Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği .1461
Şikâyetin Koşulları1462
Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir .1462
Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet Hakkını
Kullanması Gerekir.1462
Şikâyet Hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde Yapılmış Olması
Gerekir .1465
Şikâyetin İlgili Mercilere Yapılması Gerekir1466
Şikâyetin Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir1466
Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar1467
Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme)1467
Yapılan Şikâyetin Geri Alınması1470
Şikâyette Sirayet 1474
a) Şikâyetin Yapılmasında ve Geri Alınmasında Sirayette Mutlak ve
Nisbi Şikayete Tabi Suç Ayrımı 1474
b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet .1475
XXXIII. ÖNÖDEME 1477
Tanımı ve Hukuki Niteliği1477
Koşulları .1478
Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır1478
a) Sadece Adli Para Cezası Öngörülmüş Olabilir .1478
b) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Seçimlik Olarak Öngörülmüş
Olabilir 1479
c) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş Olabilir 1479
Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi .1479
a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır .1479
İçindekiler 37
b) Ödenmesi Gereken Hapis Cezasıdır 1480
c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır 1480
Önödeme Usulü ve Sonuçları.1480
a) Soruşturma Evresi Bakımından .1480
b) Kovuşturma Evresi Bakımından 1481
Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar/Önödeme Yasağı.1481
Önödemede Süreye Bağlı Ceza Artırım Durumu1481
Önödemenin Sonuçları 1482
Önödemenin Etkileri 1482
KAYNAKÇA.1483
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 1.900,00 | 1.900,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 1.900,00 | 1.900,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 1.900,00 | 1.900,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 1.900,00 | 1.900,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 1.900,00 | 1.900,00 |
-
%5İNDİRİM1.750,00TL 1.662,50TL
-
-
-
%5İNDİRİM750,00TL 712,50TL
-
-
-
-
-
Yeni-%10
Satışta değil -
-
Yeni-%3
Satışta değil
-
%5İNDİRİM530,00TL 503,50TL
