^{Öğreti ve Uygulama Işığında}Ceza Hukuku Genel Hükümler

Mustafa ÖZEN

 

İÇİNDEKİLER

ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ .5

İÇİNDEKİLER.7

Birinci Bölüm

CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI,

GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM

TANIMLAR37

Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 37

Suç Teriminin Tanımı38

Ceza Normu (Ceza Kuralı) 39

Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları.40

Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza Normu 40

Davranış Normları (Davranış Kuralları) 41

Ceza Teriminin Tanımı42

CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI 44

III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ.47

Genel Olarak 47

Osmanlı Devleti Dönemi 47

Cumhuriyet Dönemi.47

CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR .49

Asli Kaynaklar.49

Anayasa49

Kanun .49

Uluslararası Sözleşmeler 49

Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları49

Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları 49

Ahlak Kuralları50

Din Kuralları .51

Mahkeme İçtihatları.52

Öğreti .52

Hukukun Genel İlkeleri.52

CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU .54

Yorum Yöntemleri54

Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi .55

Mantıki (Mantıksal) Yorum Yöntemi 57

 

8 İÇINDEKILER

Sistematik Yorum Yöntemi.59

Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme Yöntemi .59

Amaçsal Yorum Yöntemi59

a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü (Objektif): 60

b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü

(Sübjektif): 61

c) Birleştirici Görüş:.61

Tarihsel Yorum Yöntemi.63

Hukukun Genel İlkeleri.63

Karşılaştırmalı Hukuk .63

Yorum Çeşitleri.64

Yapana Göre Yorum Çeşitleri .64

a) Yasama Yorumu 64

b) Yargı Yorumu 64

c) Öğreti Yorumu 64

Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri .65

a) Daraltıcı Yorum .65

b) Genişletici Yorum66

c) İlerletici Yorum70

d) Düzeltici Yorum.70

CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ . 71

Anayasa Hukuku 71

Devletler Hukuku .71

Ceza Muhakemesi Hukuku.72

İnfaz Hukuku 72

Kriminoloji72

İdare Hukuku72

Ticaret Hukuku.73

Disiplin Hukuku 73

 

İkinci Bölüm

 

TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK

 

VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE CEZAİ SORUMLULUĞUN ESASI . 79

Ceza Hukukunun Temel İlkeleri79

Hukuk Devleti İlkesi79

İnsanilik İlkesi .79

Kusur İlkesi .80

 

İÇINDEKILER 9

Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi/Ceza Hukukunun

Güvence İşlevi) .84

a) İlkenin Anlamı .84

b) İ lkenin Tarihçesi .90

c) İlkeye Yöneltilen Eleştiriler ve Verilen Cevaplar90

(1) Eleştiriler90

(2) Eleştiriye Cevaplar.91

d) İlkeyi Kabul Etmeyen Kanunlar .91

e) Türk Hukukunda Kanunilik İlkesi .92

f) Kanunilik İlkesinin Sonuçları92

(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması92

(2) Kıyas Yasağı94

(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili Olmaması/Geçmişe Yürüme

Yasağı (Lex Pravia)99

(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi 100

(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 100

(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza Oluşturulamaması102

(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç

Oluşturması103

Orantılılık/Adalet İlkesi.109

Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 113

Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi .114

VIII. CEZA HUKUKUNDA OKULLAR . 120

Klasik Okul120

Pozitivist Okul 121

Üçüncü Okul.123

Toplumsal Savunma.123

TCK’NIN 5. MADDESİNİN UYGULANMASI VE GENEL KANUN – ÖZEL KANUN

İLİŞKİSİ . 124

SUÇLARIN TASNİFİ VE KABAHATLERİN SUÇ OLMAKTAN ÇIKARILMASI 128

Suç ve Kabahat Kavramları.128

Suç ve Kabahat Ayrımının Sonuçları.129

 

Üçüncü Bölüm

CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI

 

CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . 131

Genel Olarak 131

Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 131

Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları133

 

10 İÇINDEKILER

Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması.134

Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler.134

a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi .134

b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi .136

c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi .137

d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması.154

e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması156

f) Kabahatler Kanunu’ndaki Yaptırımlar ve Lehe Kanun Uygulaması .158

Kanunların İleriye Yürümesi .159

Suçun İşlendiği Zaman .161

a) Hareket Görüşü.162

b) Netice Görüşü .162

c) Karma Görüş .163

Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç Türleri163

a) Ani Suçlar 163

b) Sırf Hareket Suçları .164

c) Neticeli Suçlar .164

d) İhmali Suçlar .164

e) Kesintisiz Suçlar.164

f) Zincirleme Suçlar.165

g) İtiyadi Suçlar166

h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler.167

i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar167

XII. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI . 168

Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişkin Görüşler168

Hareket Görüşü169

Netice Görüşü 170

Karma Görüş 172

Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş172

Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer .173

Ani Suçlar .173

Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar .173

Kesintisiz Suç174

İtiyadi Suç.174

İştirak Halinde İşlenen Suçlar .175

Zincirleme Suç177

Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç177

Sınır Aşan (Transit) Suç.177

Bilişim Suçları .178

 

İÇINDEKILER 11

Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç .179

Seçimlik Hareketli Suç 179

TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler 179

Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9)180

Şahsilik (Kişisellik) İlkesi187

a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11).187

Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere Sahip Kişilerin Yurt

Dışındaki Üstlenmiş Oldukları Görevden Dolayı İşledikleri

Suçlar (Görev Suçları).188

b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1 -2) 197

Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b). 202

Evrensellik (Adalet) İlkesi .206

a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi207

b) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi.208

c) TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi .209

Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların Seçimlik

Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma 211

Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması İçin Soruşturma

Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması .211

Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin Türkiye’deki

Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet Hükmünden mahsup Edilmesi 212

Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak

Yoksunluklarına Etkisi 213

XIII. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ . 215

Genel Olarak 215

Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları.218

Geri Verme Kurumunun Kaynakları .219

Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen

Sistemler 221

Geri Vermenin Koşulları (Fail veya Hükümlünün Yabancı Ülkeye

Gönderilmesi) 222

6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları222

a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında Ceza

Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya da Mahkumiyet

Kararı Verilmiş Olmalıdır .222

b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir Yıl veya Daha

Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı Gerektirmelidir .223

c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan Ceza En Az Dört

Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Olmalıdır 224

d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her iki Devletin (Talep Eden Devlet ile

Türkiye’in) Kanunlarına Göre De Suç Olmalıdır.226

 

12 İÇINDEKILER

6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları 229

a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç veya

Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Niteliğinde Olması 230

(1) Düşünce Suçu.230

(2) Siyasi Suç231

(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar.231

aa) Nesnel (Objektif) Kuram.231

bb) Öznel (Sübjektif) Kuram .232

cc) Üstünlük Kuramı.232

(b) Siyasi Suçun İstisnaları233

aa) Belçika Kuralı233

bb) Terör Suçu 233

cc) Uluslararası Suçlar233

(c) Siyasi Suç Çeşitleri 233

aa) Tam Siyasi Suç 234

bb) Nisbi Siyasi Suç .234

b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması .235

c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir

Türk Vatandaşının Ya Da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir

Tüzel Kişinin Zararına İşlenmesi 236

d) Türkiye'nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması.237

e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması.237

h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil Nedeniyle

Daha Önce Türkiye’de Beraat veya Mahkûmiyet Kararı Verilmiş

Olması .242

i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan

Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olması 245

(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve Fakat Geri

Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan Diğer Suçlar (Geri

Vermeye Tabi Suçlar) .246

(a) Uçak Kaçırma Suçları 246

(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan Kişilere Karşı

İşlenen Suçlar .247

(c) Terörün Finansmanı .247

(d) Mali Suçlar248

Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi 248

Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları.250

Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) 251

Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade Talebinde

Bulunulmasında Usul .252

Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri .252

 

İÇINDEKILER 13

Uluslararası Hukuk Açısından Başka Bir Ülkeden Türkiye’ye Suçlunun veya

Hükümlünü Getirilmesi (Başka Ülkeden Suçlu veya Hükümlünün Alınması) .254

Talep Eden Devlet İle Talep Edilen Devlet Arasında Bir Anlaşma

Bulunmalıdır.254

Geri Vermeye Dayanak Oluşturan Fiil Her İki Ülkede De Suç Olarak

Düzenlenmiş Olmalıdır.255

Kesinleşmiş Mahkûmiyet Kararları Bakımından Hapis Cezası En Az

Dört Ay Olmalıdır .256

İadesi İstenen Kişinin Birden Fazla Suçu Bulunması Hâlinde, En Az Bir

Suç İade Kapsamında Olmalıdır256

Talepte Bulunan Ülkede Ölüm Cezası Var, Talepte Bulunulan Ülkede

Ölüm Cezası Yok İse Ölüm Cezasının İnfaz Edilmeyeceğine Dair

Güvence Verilmelidir256

Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı Ülke Ceza

Kanunun Değeri) 258

XIV. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI  261

Genel Olarak 261

Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından Uygulanmasında İstisnalar261

Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu 261

a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı Sorumluluğu .261

b) Cumhurbaşkanı’nın Görevi İle İlgili İşlediği Suçlardan Sorumluluğu .263

Yasama Sorumsuzluğu .274

a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 274

(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun Koşulları 275

(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları .276

b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) 277

(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları .278

(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki Farklar281

(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda Zamanaşımı Sorunu.281

Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından Uygulanmasında İstisnalar.286

Diplomatlar 286

a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar.288

b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların Dokunulmazlığı

Farklıdır. 289

Yabancı Askerler.289

a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 290

b) Yargı Yetkisi.290

(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi290

(2) Öncelikli Yargı Yetkisi .290

c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi291

(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 291

 

14 İÇINDEKILER

(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi291

d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi 291

(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 291

(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi292

Konsoloslar.292

a) Konsolosların Yargı Bağışıklığı .292

b) Yargı Bağışıklığından Feragat 292

c) Konsolosluk Binalarının Dokunulmazlığı .292

 

Dördüncü Bölüm

SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI

 

SUÇ KURAMI 295

Suçun Yapısını Açıklayan Kuramlar 299

Klasik Suç Kuramı .300

a) Klasik Suç Kuramında Hareket 300

b) Klasik Suç Kuramında Netice.301

c) Klasik Suç Kuramında Nedensellik Bağı.301

d) Klasik Suç Kuramında Fiil.301

e) Klasik Suç Kuramına Göre Suçun Unsurları .301

(1) Klasik Suç Kuramına Göre Tipiklik 302

(2) Klasik Suç Kuramına Göre Hukuka Aykırılık302

(3) Klasik Suç Kuramına Göre Kusurluluk 302

Yeni Klasik (Teleolojik/Neo Klasik) Klasik Suç Kuramı303

a) Yeni Klasik Suç Kuramında Hareket.303

b) Yeni Klasik Suç kuramında Suçun Unsurları 304

(1) Yeni Klasik Kurama Göre Tipiklik304

(2) Yeni Klasik Kurama Göre Hukuka Aykırılık .305

(3) Yeni Klasik Kurama Göre Kusurluluk 305

Amaççı (Gai/Finalist) Suç Kuramı .306

a) Amaççı Suç Kuramına Göre Tipiklik.306

b) Amaççı Suç Kuramına Göre Kusur.306

c) Amaççı Suç Kuramına Göre Kast .307

d) Amaççı Suç Kuramına Göre Taksir 307

e) Amaççı Suç Kuramına Göre Hata 308

Sentezci (Teleolojik) Kuram309

a) Sentezci Kurama Göre Suçun Unsurları 309

(1) Tipiklik309

(2) Hukuka Aykırılık .309

(3) Kusur310

 

İÇINDEKILER 15

(a) Sentezci Kurama Göre Kast 310

(b) Sentezci Kurama Göre Taksir310

XVI. SUÇUN UNSURLARI  311

Genel Olarak 311

Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru) .315

Tipiklik ve Hukuka Aykırılık.318

Tipiklik ve Hukuki Hata.318

Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç .320

Tipiklik ve Kuruntu Suç.321

Tipiklik ve İşlenemez Suç322

Tipiklikte Yer Alan Unsurlar323

Tipikliğin Maddi Unsurları 325

Hareket .329

(1) Hareketi Açıklayan Kuramlar333

(a) Hareketi Hukuki Anlamın Dışında Ele Alan Kuramlar

(Ontolojik Kuramlar).333

aa) Doğal (Nedensel) Hareket Kuramı334

bb) Amaççı (Gai – Final) Hareket Kuramı336

cc) Sosyal Hareket Kuramı .338

(2) Hareketi Hukuki Anlamın İçinde Ele Alan Kuramlar .340

(a) Normativist Hareket Kuramı 340

(b) Hareket Kuramlarının Değerlendirilmesi341

(3) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan Durumlar344

(4) Hareketin Sayısına Göre Suçların Sınıflandırılması.346

(a) Tek Hareketli Suçlar346

(b) Birden Çok Hareketli Suçlar347

aa) Birleşmiş (Birleşik) Hareketli Suçlar347

bb) Bölünebilen veya Kesintili Suçlar/Amaç Suç–Araç Suç .348

cc) Seçimlik Hareketli Suçlar 348

dd) İtiyadi Suçlar.351

ee) Geçitli Suçlar.352

(5) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması 353

(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar 353

(b) İhmali (Edilgen Hareketle İşlenen Suçlar) Suçlar 353

(6)Hareketin Önemine Göre Suçlar.369

(a) Serbest Hareketli Suçlar .369

(b) Bağlı Hareketli Suçlar .370

(7) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine Göre Suçların

Sınıflandırılması371

 

16 İÇINDEKILER

(a) Ani Suç371

(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar372

(8) Hareketin Aşamasına Göre Suçların Sınıflandırılması 379

(a) Kalkışma Suçları379

b) Netice.380

(1) Neticenin Esasını Açıklayan Kuramlar .382

(a) Doğalcı Kuram382

(b) Tehlike Kuramı .382

(c) Kuralcı Kuram.383

(2) Neticeye Göre Suçların Tasnifi 385

(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz suçlar, Şekli suçlar,

Sırf Hareket Suçları)-Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar).385

(aa) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz Suçlar/Sırf

Hareket Suçları/Soyut Neticeli Suçlar) .385

(bb) Neticeli Suçlar (Maddi Neticeli Suçlar) 386

(cc) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar .388

Nedensellik Bağı.388

(1) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik Düşüncesi =

Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği.390

(2) Uygun Sebep Kuramı392

(3) Etkin Sebep Kuramı.395

(4) En Etkin Sebep Kuramı396

(5) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi)396

(6) Beşeri Nedensellik Kuramı 397

(7) Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Kuramı .397

(8) Bazı Nedensellik Durumları.401

(a) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice)401

(b) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek Netice).401

(c) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik.403

(d) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi .403

(e) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin Eklenmesi .405

(f) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve Mağdurun Kusuru İle

Bir Nedenin Eklenmesi.406

(g) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar 407

(h) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/Nedensellik

Bağının Kesilmesi) 407

(ı) Varsayılan Nedensellik.408

(i) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması.408

(j) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında Olması .408

(k) Sosyal Nedensellik .409

 

İÇINDEKILER 17

(l) Risk Azalması411

(m) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması411

(n) Rücu Yasağı 411

(o) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne

Uymasına Rağmen Neticenin Gerçekleşmesi.413

(ö) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik415

Fail 416

(1) Özgü Suç417

(2) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu421

(a) Tüze Kişilik Kavramı421

(b) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar 421

(aa) Farazilik Kuramı .421

(bb) Gerçeklik Kuramı422

(cc) Karma Kuram.423

(c) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai Sorumluluğu ve Faillik

Durumu 423

(d) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım 426

(e) Kabahatler ve Tüzel Kişilerin Sorumluluğu.427

Mağdur.429

Suçun Konusu.438

(1) Suçun Maddi Konusu 439

(2) Suçun Hukuki Konusu441

(3) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması.443

(a) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı.443

(aa) Zarar Suçu 444

(bb) Tehlike Suçu445

i) Somut Tehlike Suçu446

ii) Soyut Tehlike Suçu .448

Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları.449

Genel Olarak 449

a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur Kavramları Arasındaki

İlişki .449

b) Hareket Yeteneği ile Kusur Yeteneği Kavramları Arasındaki İlişki 450

c) Suçun Manevi Unsuru ile Kast ve Taksir Kelimeleri Arasındaki

İlişki .451

d) Kast ve Taksir ile Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 452

Kast 455

(1) Tasavvur Kuramı .456

(2) İrade Kuramı .457

(3) Bilinç ve İrade Kuramı .457

 

18 İÇINDEKILER

b) Kastın Unsurları.459

(1) Kastın Bilme Unsuru.459

(2) Kastın İsteme Unsuru.467

(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast) 469

(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast)469

(c) Olası Kast472

(3) Kastın Aranacağı Zaman.501

(a) Başlangıç kastı 501

(b) Eş zamanlı Kast.501

(c) Eklenen Kast.501

(4) Kastın Türleri502

(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus Directus) 502

(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) .502

(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) 503

(d) Özel Kast.503

(e) Ani Kast 505

(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı .505

Taksir508

a) Genel Olarak .508

b) Taksirin Hukuki Esasını Açıklayan Kuramlar 509

(1) Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Kuramı 510

(2) Etkin Sebep Kuramı510

(3) Önleyebilme Kuramı 510

(4) Yanılma Kuramı510

(5) Öngörebilme Kuramı511

c) Taksirin Unsurları 512

(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması512

(2) Hareketin İradiliği 513

(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık513

(4) Neticenin Öngörülebilir Olması516

(5) Neticenin İstenmemiş Olması 518

(6) Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması .520

d) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu523

(1) Üçüncü Kişinin Hareketi.523

(a) Üçüncü Kişinin Hareketi Kusursuzdur. .523

(b) Üçüncü Kişinin Hareketi Kusurludur.523

(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur. 523

(ii) Üçüncü kişi taksir ile kusurludur. 524

(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur. 524

 

İÇINDEKILER 19

(2) Mağdurun Hareketi525

(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir525

(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak Kusurlu ve

Hukuka Aykırı da Değildir. 526

(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur. 526

e) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları / Taksirin

Görünüş şekilleri) 528

(1) Dikkatsizlik .529

(2) Özensizlik (Tedbirsizlik)529

f) Taksirin Derecelendirilmesi.532

g) Taksir Türleri (Çeşitleri).533

(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz Taksir .533

(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu Taksir)=Nitelikli Taksir .536

(3) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı.542

(4) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki Sonuçları 543

h) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı 543

i) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi ve/veya Cezada İndirim

Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep (TCK m. 22/6).547

j) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 556

k) Taksir ve Teşebbüs559

l) Taksir ve İştirak .559

m) Taksir ve Hata560

n) Taksir ve Kabahat560

p) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk562

Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 563

a) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum Şekilleri 568

b) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri.570

(1) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç570

(2) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 571

c) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Kast-Taksir Bileşimi

(Kombinasyonu)576

d) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs .579

e) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 581

Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk Nedenlerinin

Bulunmaması .583

Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri.588

Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Sınıflandırılması

Sorunu591

Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri.594

Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa 594

 

20 İÇINDEKILER

a) Kanun Teriminin Anlamı595

b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi .600

(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı601

(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları.601

(a) İhtar601

(b) Bedeni Kuvvet Kullanma 602

(c) Maddi Güç Kullanma602

(d) Silah Kullanma603

(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık İlkesi606

(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi 608

c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi.608

Meşru Savunma .610

a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği.610

b) Meşru Savunmanın Koşulları 611

(1) Saldırıya İlişkin Koşullar611

(a) Bir Saldırı Olmalıdır 611

(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır613

(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya Gerçekleşmesi veya Tekrarı

Muhakkak Olmalıdır.618

(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.622

(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı Olabileceği

Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De Yönelebilir 624

(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan Kaynaklanmalıdır625

(2) Savunmaya İlişkin Koşullar.626

(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır.626

(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran Bulunmalıdır.628

(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda Bulunan Kişiye Karşı

Yapılmalıdır 631

c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma .633

d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve Kendiliğinden Harekete

Geçen Önlem/Offendicula 633

e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması .634

(1) Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan,

Korku veya Telaş ile Aşılması .635

(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması

(Taksir ile Aşılması) 639

(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya Olası Kast) ile

Aşılması640

(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması .641

f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi.641

 

İÇINDEKILER 21

g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi .641

h) Meşru Savunma ve Hata .642

Hakkın Kullanılması 642

a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi 644

b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın Kullanılması

Durumları644

(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale.644

(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin Yetkili Kişi Olması

Gerekir .646

(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve Muhtemel

Sonuçları Bakımından Aydınlatılmış Olması Gerekir 647

(c) Hastanın Rızasının Bulunması/Aydınlatılmış veya

Bilgilendirilmiş Onam-Hastanın Hukuken Geçerli Rızası648

(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu (Endikasyon) .650

(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine Uygun İcra

Edilmiş Olması/Hekimlik Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin)

Kanunda Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra

Edilmiş Olunması Gerekir .651

(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı ile Yapılmış

Olması 651

(2) Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı651

(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası .653

(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası .653

(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının İcrası/Gazetecilik

Mesleğinin İcrası 653

(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması655

(7) Spor Faaliyetleri .656

(8) Tedip Hakkı 658

(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı658

(10) Organ ve Doku Nakli 659

İlgilinin Rızası660

a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri .661

(1) Tipikliği Kaldıran Rıza .661

(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza.661

b) Rızanın Hukuki Esası662

c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin Gereken

Koşullar .663

(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği

Bir Hakkın Bulunması .663

(a) Uluslararası Suçlar (TCK m. 76 – 80).664

(b) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169)664

 

22 İÇINDEKILER

(c) Topluma Karşı Suçlar (TCK m. 170 -246) 670

(d) Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler (TCK m.

247-343).670

(2) Rızaya Ehliyet .671

(3) Rıza Açıklaması.673

TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülüklerin

Çatışması677

a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği Şekiller .678

b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında Yükümlülüklerin

Çatışması.679

İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması .680

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması .682

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir İle Aşılması 682

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik Veya Heyecan ile

Aşılması 684

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması.686

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Hata İle Aşılması686

XVII. KUSURLULUK  689

Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki .689

Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki691

Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar 692

Psikolojik Kuram.692

Normatif Kuram .692

Kusurluluğun Kapsamı .693

Fiil Kusuru 693

Fail Kusuru .693

Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki.694

Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki.694

Kusurluluğun Unsurları 695

Kusur Yeteneğine Sahip Olmak 695

a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman 697

b) Kusur Yeteneği ile Kusurluluğu Etkileyen Haller Arasındaki İlişki .698

Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin Bulunmaması 698

a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller .699

1) Yaş Küçüklüğü 700

(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar .700

(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar .701

(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar .704

(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara Uygulanacak

Hükümler .706

 

İÇINDEKILER 23

(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan Çocuklara

İlişkin TCK ve CMK’da Öngörülen Özel Düzenlemeler 706

2) Sağır - Dilsizlik 708

3) Akıl Hastalığı709

(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından

Kabul Gören Sistemler709

aa) Biyolojik Sistem 709

bb) Psikolojik Sistem.709

cc) Karma Sistem .709

(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine Etki Eden

Durumları .712

4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde

Etkisinde Olma .716

(a) Geçici Nedenler717

(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 720

Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) .727

Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi/ Yetkili

Amirin Emrini İfa 730

a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları .734

(1) Bir Emir Bulunmalıdır.734

(a) Emir Hukuka Uygundur 736

(i) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk 736

(ii) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk .737

(b) Emir Hukuka Aykırıdır.738

(c) Emrin Konusu Suçtur743

(2) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır .751

(3) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır (Emir Bağlayıcı

Olmalıdır)757

Zorunluluk Hali.758

a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 758

(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliğini Açıklayan Kuramlar.758

(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı .758

(b) Manevi Cebir Kuramı758

(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı759

(d) Amaç Kuramı 759

(e) Hakların Çatışması Kuramı .759

(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Kuramlar759

(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi Olduğu

Kuramı759

 

24 İÇINDEKILER

(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi (Kusurluluğu Kaldıran

Sebep) Olduğu Kuramı .760

(c) Fark Gözetme Kuramı.760

(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği: .762

(4) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi İle Kusurluluğu

Kaldıran Sebep Olması Arasındaki Farklar .766

b) Zorunluluk Halinin Koşulları 766

(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar766

(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır .766

(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır .771

(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.772

(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunmalıdır 772

(2) Korunmaya İlişkin Koşullar.774

(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması .774

(b) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket

Arasında Nedensellik Bağının Bulunması .775

(c) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket

Arasında Orantı Bulunması 775

(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması.777

c) Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması .778

Cebir ve Şiddet .779

Korkutma veya Tehdit782

Hata (Yanılma) .786

a) Hata Kavramı 787

b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi Hata/Unsur

Yanılgısı)788

(1) Suçun Konusunda Hata792

(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata).795

(3) Nedensellik Bağında Hata ve Sapma801

(4) Hedefte Sapma 802

c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata .805

(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 806

(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata807

(3) Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller ve Bu

Hallerde Hata.808

(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından Kaynaklanan)

Nitelikli Haller.808

(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller808

(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller .809

d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait

Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata .810

 

İÇINDEKILER 25

(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 810

(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata 814

e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık Hatası, Tipiklik

Hatası).819

Kaza ve Tesadüf (Öngörülememe/Beklenememe) 824

Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı Koyamama).826

İ. Kusurluluğu Azaltan Haller.828

Haksız Tahrik 828

a) Genel Olarak .828

b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza Verilmesinin Hukuki

Sebebi/Haksız Tahrik Kurumunun Hukuki Niteliği 829

(1) Öznel (Sübjektif) Görüş 829

(2) Nesnel (Objektif) Görüş .830

(3) Karma Görüş 830

c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından ETCK ile TCK

Arasındaki Farklar .830

d) Haksız Tahrikin Koşulları .831

(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır831

(2) Hareket Haksız Olmalıdır832

(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme, Acı Duyma,

Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli Elem) Meydana Gelmelidir837

(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme, Acı Duyma,

Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir (Nedensellik Bağı).838

(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin Kaynağına Yönelmiş

Olmalıdır 841

e) Haksız Tahrik ile Bazı Ceza Hukuku Kurumları Arasındaki İlişki846

(1) Haksız Tahrik ile Tasarlama Arasındaki İlişki 846

(2) Haksız Tahrik ile Taksirli Suç Arasındaki ilişki .846

(3) Haksız Tahrik ile Kan Gütme Saiki/Özel Kast Arasındaki İlişki 847

(4) Haksız Tahrik ile Meşru Savunma Arasındaki ilişki.848

(5) Haksız Tahrik ile Hata Arasındaki ilişki .850

(6) Haksız Tahrik ile Takdiri Hafifletici Nedenler Arasındaki İlişki851

(7) Haksız Tahrik ile İştirak Arasındaki İlişki.851

XVIII. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ. 852

Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması .855

Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller855

Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .855

a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller.855

(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 855

(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller856

(3) Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Haller 856

 

26 İÇINDEKILER

(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 856

b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller .856

(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller856

(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından Nitelikli Haller .860

c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .860

XIX. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLARI 863

Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları.863

Ön Koşullar.870

Ceza Muhakemesi Koşulları .872

Şahsi Cezasızlık Sebepleri.874

TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri 875

TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri.875

TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi İndirim Nedenleri .875

Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran Şahsi Sebep

Olarak Etkin Pişmanlık .876

 

Beşinci Bölüm

SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ

 

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ . 881

TEŞEBBÜS.881

Kavram .881

ETKC ile TCK’nın Karşılaştırılması .881

Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi883

a) Öznel (Sübjektif) Görüş .883

b) Nesnel (Objektif) Görüş 883

c) Etki Görüşü884

d) Karma Görüş .884

Teşebbüsün Hukuki Niteliği885

Teşebbüsün Koşulları/Unsurları.886

a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır.886

b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir Suç Olmalıdır .889

c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak891

(1) Elverişli Hareketin Anlamı891

(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama895

d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin

Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleştirilememesi .902

(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin

Tamamlanamaması903

(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin

Gerçekleştirilememesi .905

 

İÇINDEKILER 27

Gönüllü Vazgeçme .907

a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği.909

b) Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmamasını Açıklayan Görüşler .909

c) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları .912

d) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti916

e) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme ve Şeriklere

Etkisi923

f) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki924

Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık924

İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 925

a) İşlenemez Suçta Kişiye Ceza Verilmemesini Açıklayan Görüşler.926

Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar.929

Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi.934

XXI. İŞTİRAK. 938

Genel Olarak 938

İştirakın Hukuki Esası .941

İştirakte Suç Sayısı942

Suç Birliği Görüşü .942

Suç Ayrılığı Görüşü .942

İştirakın Hukuki Niteliği942

İştirake İlişkin Hükümlerin Tipikliği Sınırlandırdığı Görüşü.943

İştirake İlişkin Hükümlerin Cezai Sorumluluğun Alanını ve Tipikliği

Genişlettiği Görüşü 943

İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda Kabul Edilen

Sistemler 944

Eşitlik (Teklik) Sistemi.944

İkilik Sistemi .944

Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi 946

İştirak Şekilleri/Türleri948

Faillik 950

a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) .950

b) Müşterek Faillik/Birlikte Faillik.950

(1) Müşterek Failliğin Unsurları.951

(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet

Kurma/Hareketin Birlikte İcra Edilmesi 951

(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması.961

(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik965

(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 967

(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik.968

(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek Faillik.968

 

28 İÇINDEKILER

c) Dolaylı Faillik 968

Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) .975

Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 976

a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması.976

b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının Bulunması.976

c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış

Olması (İcra Hareketlerine Başlanmış Olunması)986

d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması.987

e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması.994

Şeriklik Şekilleri 996

a) Müşterek Faillik996

b) Azmettirme996

c) Yardım Etme.1010

(1) Yardım Etme Şekilleri.1013

Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması (Sirayeti)1016

a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması 1017

(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler.1017

(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler1021

b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması .1021

c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması .1022

Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme.1022

a) Müstakil Failin Gönüllü Vazgeçmesi.1023

b) Müşterek Faillerin Vazgeçmesi 1023

c) Azmettirenin Vazgeçmesi.1024

d) Yardım Edenin Vazgeçmesi 1025

Kabahate İştirak .1027

XXII. SUÇLARIN İÇTİMAI. 1028

Genel Olarak 1028

Bileşik Suç 1033

Genel Olarak 1033

Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri1035

a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç 1035

b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç 1037

Bileşik Suçta Manevi Unsur1040

Bileşik Suçta Zamanaşımı .1040

Bileşik Suçta İştirak.1040

Bileşik Suçta Uzlaşma ve Şikayet1040

Bileşik Suçta Teşebbüs .1041

Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme.1041

 

İÇINDEKILER 29

Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi1042

Zincirleme Suç (Müteselsil Suç) .1042

Genel Olarak 1042

Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan Görüşler .1043

a) Tek Suçun Varlığı Görüşü .1043

b) Çok Suçun Varlığı Görüşü.1044

Zincirleme Suçun Koşulları .1044

a) Suç İşleme Kararında Birlik.1045

b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi.1049

c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi .1063

d) Mağdurun Aynı Olması 1065

Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanamayacağı Durumlar 1073

Zincirleme Suçta Yaptırım 1074

Fikri İçtima .1078

Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler1080

a) Suç Tekliği Görüşü1080

b) Suç Çokluğu Görüşü .1080

Fikri İçtimanın Koşulları1081

a) Tek Fiilin Bulunması .1081

(1) Fiil Kelimesinden Hareketi Anlayan Görüş .1081

(2) Fiil Kelimesinden Neticeyi Anlayan Görüş1089

(3) Tek Fiil kelimesinden Suç İşleme Kastının Tekliğini Anlayan

Görüş .1090

b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi .1093

Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi 1103

Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar1104

a) Maddi Unsur 1104

b) Manevi Unsur 1105

c) Teşebbüs 1105

d) İştirak .1105

e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren

Nedenler .1105

f) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Fikri İçtima 1108

g) Kesintisiz suç – Ani suç ve Fikri İçtima1110

h) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima .1112

XXIII. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN TEKLİĞİ). 1113

Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda Tek Bir Normun

Uygulanmasının Gerekçeleri 1114

Özel Norm – Genel Norm İlişkisi 1114

 

30 İÇINDEKILER

Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi/Asli Normun Önceliği - Yardımcı

Normun Sonralığı İlkesi 1117

Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi.1120

Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi1121

Gerçek İçtima.1127

Altıncı Bölüm. 1129

CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ. 1129

XXIV. YAPTIRIM KURAMI. 1129

Genel Olarak 1129

TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri 1129

Ceza1129

a) Cezanın Amaçları 1129

(1) Mutlak Görüşler.1129

aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı.1129

bb) Cezanın Adalet Amacı .1130

(2) Nisbi Görüşler 1130

aa) Özel Önleme.1131

bb) Genel Önleme 1132

(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş1133

Cezanın Özellikleri/Nitelikleri1133

Cezanın Türleri .1134

a) Hapis Cezası 1135

(1) Müebbet Hapis Cezası .1135

(2) Süreli Hapis Cezası .1135

b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek İmkânlar.1136

(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar .1136

i) Hukuki Nitelik.1136

ii) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların

Uygulanma Koşulları 1137

iii) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek Yaptırımlar1141

iv) Suç Tanımında Hapis Cezası ile Adlî Para Cezasının

Seçenek Olarak Öngörüldüğü Hâllerde, Hapis Cezasına

Hükmedilmişse; Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına

Çevrilmez. (TCK m. 50/2)1148

v) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak

Koşuluyla, Mahkûm Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli

Hapis Cezası İle Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını

Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş Bulunanların

Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası,

 

İÇINDEKILER 31

 

Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine

Çevrilir. (TCK m. 50/3). .1150

vi) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis Cezası Uzun

Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde,

Birinci Fıkranın (a) Bendine Göre Adlî Para Cezasına

Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde

Uygulanmaz. (TCK m. 50/4)1151

vii) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde Hükümlerine

Göre Çevrilen Adlî Para Cezası veya Tedbirdir. (TCK m.

50/5).1152

ix) Hükmedilen Seçenek Tedbirin Hükümlünün Elinde

Olmayan Nedenlerle Yerine Getirilememesi Durumunda,

Hükmü Veren infaz hâkimliğince (14/4/2020 tarihli ve

7242 sayılı Kanun) Tedbir Değiştirilir. (TCK m. 50/7)1156

(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi1158

(a) Genel Olarak.1158

(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği .1159

(c) Erteleme Kurumunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen

Görüşler1159

aa) Lehte İleri Sürülen Görüşler .1159

bb) Aleyhte İleri Sürülen Görüşler1160

(d) Ertelemenin Koşulları .1160

(e) Erteleme Kararı 1178

(f) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). .1179

(g) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun Yükümlülükleri .1181

(h) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün Yükümlülüklerini

Yerine Getirmemesi .1182

(i) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi, Kasıtlı Bir Suç

İşlenmemesi veya Yükümlülüklere Uyulması .1186

(3) Hapis Cezasının Sakıncalarını Giderme Amacıyla Kabul Edilen

Diğer Kurumlar.1187

(a) Uzlaştırma 1187

(b) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1187

(c) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması.1187

c) Adli Para Cezası 1189

(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen

Sistemler 1190

(a) Klasik Sistem.1190

(b) Gün Para Cezası Sistemi .1191

(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası Sistemi1192

i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi1192

 

32 İÇINDEKILER

ii) Belirlenen Adli Para Cezasının Uygulanması 1196

iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine Getirilmemesi .1196

iv) Adli Para Cezasında Erteleme ve Zamanaşımı1200

Güvenlik Tedbirleri.1200

a) Genel Olarak .1200

b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Olan Koşullar.1202

c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği.1204

d) Güvenlik Tedbirinin Amacı 1204

e) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Farklar1204

f) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak Noktalar.1206

g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri.1206

(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma (TCK m. 53) .1206

(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin

Uygulanma Koşulları 1207

(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin

Uygulanma Süresi 1209

(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden Sonra Belirli Bir

Süre Devam Edeceği Durum.1212

(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları .1215

(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları .1220

(2) Müsadere.1222

(a) Genel Olarak 1222

(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği1223

(c) Müsadere Türleri1225

(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri.1246

(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri1246

(5) Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler Hakkında

Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri .1247

(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri.1247

(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri .1247

(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma

Koşulları1249

(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir Yetkisi/Orantılılık İlkesi 1251

(c) Uygulanacak Tedbirler .1252

XXV. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR . 1254

Genel Olarak 1254

Tekerrürün Hukuki Niteliği.1254

Tekerrür Türleri1256

Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları .1257

 

İÇINDEKILER 33

Tekerrür Yasakları 1267

Tekerrürün Sonuçları1267

 

Yedinci Bölüm

CEZANIN BELİRLENMESİ VE MAHSUP

 

XXVI. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ. 1271

Genel Olarak 1271

Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas Alınan

Ölçütler 1272

Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 1286

Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı .1286

Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde Uygulanması1288

Cezayı Artıran Nitelikli Haller .1292

Cezayı Azaltan Nitelikli Haller.1293

Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirlemede Uyulacak Usuller .1293

Teşebbüs 1294

İştirak .1294

Haksız Tahrik 1295

Yaş Küçüklükleri ile Akıl Hastalıkları .1295

Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler1295

Takdiri İndirim Nedenleri (TCK m. 62)1295

a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri .1296

b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri.1298

Cezanın hesaplanması1304

Hapis Cezasının Hesaplanması .1304

Adli Para Cezasının Hesaplanması1304

Cezaların İçtimaı.1307

Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 1307

İ. Mahsup 1309

Mahsubun Hukuki Esası .1310

Mahsubun Uygulanma Koşulları 1310

a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır1310

b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm Kesinleşmeden

Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış Olmalıdır .1311

c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir 1314

d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme Vermelidir.1314

 

SEKİZİNCİ BÖLÜM

 

DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER

 

XXVII. GENEL OLARAK 1315

 

34 İÇINDEKILER

XXVIII. SANIĞIN ÖLÜMÜ 1317

XXIX. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ . 1319

XXX. AF  1320

Genel Olarak 1320

Affın Türleri1321

Genel Af .1321

Özel Af1324

XXXI. ZAMANAŞIMI . 1328

Genel Olarak 1328

Ceza Hukukunda Zamanaşımının Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler1328

Ceza Hukukunda Zamanaşımı Lehinde İleri Sürülen Görüşler .1328

a) Manevi Yönden Acı Çekme Görüşü.1328

b) Suç İşleyen ve Kaçak Durumda Olan Kişinin Uslanmış Olduğu

Görüşü 1329

c) Kamuoyunun İlgisinin Azalması ve Suçun Delillerinin Kaybolması

Görüşü/Sosyal Fayda Görüşü1329

d) Cezanın Önleme İşlevinin Ortadan Kalkması Görüşü 1329

e) Soruşturmanın Terki ve Failin Cezalandırılmama Hakkını

Kazanması Görüşü 1329

f) Failin Manevi Dünyasının Değiştiği Görüşü.1329

Ceza Hukukunda Zamanaşımı Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 1329

a) Beccaria’nın Görüşü1330

b) Bentham’ın Görüşü.1330

c) Pozitivist Görüş .1330

Zamanaşımının Hukuki Niteliği 1331

Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş1331

Zamanaşımını Ceza Hukuku Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş.1331

Zamanaşımını Karma Nitelikte Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş .1331

Dava Zamanaşımı.1332

Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar .1332

Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar .1333

Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 1333

a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre1333

(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava Zamanaşımı

Süresi1334

b) Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar Bakımından ETCK İle

TCK’nın Karşılaştırılması1334

c) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi .1335

d) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza.1335

 

İÇINDEKILER 35

1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava Zamanaşımının

Belirlenmesi .1337

e) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı Anın Tespiti.1338

(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı Gerektiren Haller

Bakımından 1338

(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri ve Mağdurun

Yaşı Bakımından.1339

(a) Tamamlanmış Suç 1339

(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç.1339

(c) Kesintisiz Suç 1340

(d) Zincirleme Suç 1340

(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç 1340

(f) İştirak Halinde İşlenen Suç .1340

(g) Objektif Cezalandırma Koşulunun Arandığı Suç .1340

f) Dava Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 1342

(1) Dava Zamanaşımının Durması .1342

(a) İzin1342

(b) Karar.1343

(c) Bekletici Meselenin Çözümü 1345

(d) Kaçak Kararı1345

(2) Dava Zamanaşımının Kesilmesi1347

(a) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda

İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi.1348

(b) Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama

Kararının Verilmesi.1350

(c) Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi.1351

(d) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da Olsa, Mahkûmiyet

Kararı Verilmesi 1352

(e) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine Dava

Zamanaşımının Uzaması.1354

Ceza Zamanaşımı .1361

Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler .1364

Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı1364

Ceza Zamanaşımının Durması 1365

Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi 1367

Ceza Zamanaşımının Sonuçları.1368

Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik Tedbirlerine)

Etkisi.1368

Müsaderede Zamanaşımı.1368

Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması.1368

 

36 İÇINDEKILER

XXXII. ŞİKÂYET. 1369

Tanım .1369

Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği .1369

Şikâyetin Koşulları1370

Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir .1370

Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet Hakkını

Kullanması Gerekir.1370

Şikâyet Hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde Yapılmış Olması

Gerekir .1372

Şikâyetin İlgili Mercilere Yapılması Gerekir1373

Şikâyetin Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir1374

Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar1374

Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme)1374

Yapılan Şikâyetin Geri Alınması1377

Şikâyette Sirayet 1381

a) Şikâyetin Yapılmasında ve Geri Alınmasında Sirayette Mutlak ve

Nisbi Şikayete Tabi Suç Ayrımı 1382

b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet .1382

XXXIII. ÖNÖDEME 1384

Tanımı ve Hukuki Niteliği1384

Koşulları .1385

Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır1385

a) Sadece Adli Para Cezası Öngörülmüş Olabilir .1385

b) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Seçimlik Olarak Öngörülmüş

Olabilir 1386

c) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş Olabilir 1386

Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi .1386

a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır .1386

b) Ödenmesi Gereken Hapis Cezasıdır 1387

c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır 1387

Önödeme Usulü ve Sonuçları.1387

a) Soruşturma Evresi Bakımından .1387

b) Kovuşturma Evresi Bakımından 1388

Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar/Önödeme Yasağı 1388

Önödemede Süreye Bağlı Ceza Artırım Durumu1388

Önödemenin Sonuçları 1389

Önödemenin Etkileri 1389

KAYNAKÇA .1391