Sermaye Piyasası Hukuku

Prof. Dr. Burak ADIGÜZEL

İÇİNDEKİLER

6. BASKIYA ÖNSÖZ 

V

ÖNSÖZ 

VII

İÇİNDEKİLER 

IX

KISALTMALAR 

XXI

SERMAYE PİYASASI HUKUKU

• 1. SERMAYE PİYASASI VE TARİHÇESİ 

1

1. Sermaye Piyasası 

1

1. Sermaye Piyasasının Tarihçesi 

4

III. Sermaye Piyasası Kanunu ve Diğer Mevzuat 

8

1. Sermaye Piyasası Kanunu 

8

2. Diğer Mevzuat 

10

• 2. SERMAYE PİYASASI KANUNUNUN AMACI VE KONUSU 

13

1. Kanunun Amacı 

13

1. Kanunun Kapsamı 

14

• 3. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ İHRACI, HALKA ARZ VE SATIŞ 

19

1. İhraç ve Halka Arza Ait Tanımlar 

19

1. İhraç ve İhraççı 

19

2. Alıcı–Müşteri–Yatırımcı–Halk 

20

3. Halka Arz 

22

4. Halka arz eden 

23

5. İzahname 

24

6. İhraç Belgesi 

26

1. Halka Arz Usulü 

28

1. İzahname 

28

1. İzahnamenin Hazırlanması 

28

1. İzahnamenin Onaylanması 

31

1. İzahnamenin Değişmesi veya İzahnameye Yapılacak Ekler 

33

1. İzahnamenin Yayımlanması 

34

1. İzahnamenin Geçerlilik Süresi 

35

1. İzahnameden Sorumluluk 

36

III. Doğrudan Doğruya Veya Aracı Kuruluş Vasıtasıyla Halka Arz 

39

1. Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı 

42

1. Sermaye Piyasası Araçlarının Satışına İlişkin Kurallar 

42

2. Satış Şekilleri 

43

1. Halka Arz Yoluyla Satış 

43

1. Halka Arz Edilmeksizin Satış 

44

1. a) Tahsisli Satış 

44

1. b) Nitelikli Yatırımcıya Satış 

45

1. Satışın Tamamlanması 

47

1. Halka Arzda Uygulanan Satış Yöntemleri 

48

1. Talep Toplama Yöntemi 

48

1. Sabit Fiyatla Talep Toplama 

49

1. Fiyat Teklifi Alma Yoluyla Talep Toplanması 

49

1. Fiyat Aralığı İle Talep Toplama 

49

2. Talep Toplamaksızın Satış Yöntemi 

50

3. Borsada Satış Yöntemi 

50

1. Satışta Dağıtım İlkeleri 

51

1. Sabit Fiyat veya Fiyat Aralığı İle Talep Toplamada Dağıtım İlkeleri . 53
2. Fiyat Teklifi Alma Yolunda Dağıtım İlkeleri 

54

3. Dağıtımın Sonuçlanması 

55

• 4. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ KAYDİLEŞTİRİLMESİ 

57

1. Genel Olarak 

57

1. Kaydileştirme Usulü 

60

III. Kaydileştirilen Sermaye Piyasası Araçlarında Hakların Kullanımı 

62

1. Kaydileştirmeden Doğan Sorumluluk 

63

• 5. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLAR 

67

1. Halka Açık Anonim Ortaklık Ve Alâkalı Diğer Kavramlar 

67

1. Halka Açık Anonim Ortaklık 

67

2. Kayıtlı Sermaye 

69

3. Kurumsal Yönetim 

72

1. Halka Açık Anonim Ortaklıklarla İlgili Düzenlemeler 

74

1. Anonim Ortaklıklarda TTK ile SerPK Hükümleri Arasındaki Farklar. 74
2. Genel Kurul 

75

1. Toplantıya İlişkin Esaslar 

75

1. Toplantıya Katılma ve Oy Kullanma 

80

1. Genel Kurul Yetkilerinin Devralınması 

83

3. Önemli İşlemler ve Ayrılma Hakkı 

83

1. Ayrılma Hakkı Kavramı ve Hukukî Niteliği 

83

1. Önemli İşlemler 

85

1. Ayrılma Hakkının Kullanımı 

87

1. Ayrılma Akçesi 

90

4. Pay Alım Teklifi ile Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları 

92

1. Pay Alım Teklifi 

92

1. a) Zorunlu Pay Alım Teklifi 

94

1. aa) Önemli İşlemler Nedeniyle Zorunlu Pay Alım Teklifi 

94

1. bb) Yönetim Kontrolü Nedeniyle Zorunlu Pay Alım Teklifi 95
2. cc) Zorunlu Pay Alım Teklifinden Muafiyet 

96

1. b) Gönüllü Pay Alım Teklifi 

98

1. Çıkarma ve Satma Hakkı 

99

5. Kâr Payı ve Kâr Payı Avansı 

103

1. Kâr Payı 

103

1. HAAO’larda Bağış 

105

1. Kâr Payı Avansı 

106

6. İmtiyazlı Paylar 

107

7. Örtülü Kazanç Aktarımı Yasağı 

109

• 6. SERMAYE PİYASASINDA KAMUNUN AYDINLATILMASI 

115

1. Kamunun Aydınlatılması İlkesi 

115

1. Kamuyu Aydınlatmanın Şekli ve Kapsamı 

116

1. Birincil Piyasada Kamuyu Aydınlatma 

117

1. İhraçta Kamuyu Aydınlatma 

117

1. Organize Piyasalara Başvuru Anında 

117

2. İkincil Piyasada Sürekli Kamuyu Aydınlatma 

118

1. Periyodik Olarak Aydınlatma 

118

1. Derhal Kamuyu Aydınlatma 

121

III. Kamuyu Aydınlatmadan Doğan Sorumluluk 

123

• 7. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI 

129

1. Sermaye Piyasası Aracı Kavramı 

129

1. Menkul Kıymetler 

130

1. Ortaklık ve Alacaklılık Hakkı Sağlaması 

132

1. Belli Bir Meblağı Temsil Etme 

132

1. Yatırım Aracı Olarak Kullanılma 

133

1. Dönemsel Gelir Getirme 

133

1. Misli Nitelikte Olma 

133

1. Seri Halde Çıkarılma 

134

1. İbareleri Aynı Olma 

134

1. Kıymetli Evrak Özelliğine Sahip Olma 

134

2. Türev Araçlar 

135

3. Yatırım Sözleşmeleri 

140

4. Diğer Sermaye Piyasası Araçları 

142

1. Belli Başlı Sermaye Piyasası Araçları ve Özellikle Menkul Kıymetler 

143

1. Pay Senetleri 

143

1. Adi Pay Senetleri 

145

1. İmtiyazlı Pay Senetleri 

146

1. Anonim Ortaklıkların Pay Senedi Çıkarması ve Halka Arz 

147

1. Pay Senetlerinin Sermaye Piyasasında Satışına İlişkin Bazı

Kavramlar 

149

1. a) Ön Talep Toplama, Kurul Kaydına Alınma ve Satış 

149

1. aa) Ön Talep Toplama 

149

1. bb) Tasarruf Sahiplerine Satış 

151

1. b) Halka Açılma Yöntemleri 

152

1. aa) Portföyden satış yani mevcut payların halka arzı ile

halka açılma yöntemi 

153

1. bb) Sermaye artırımı, yeni pay ihracı yoluyla halka açılma

yöntemi 

153

1. cc) Her iki yöntemin bir arada kullanılarak halka arz

yapılması 

153

1. c) Kapalı Tip Bir Anonim Ortaklığın Sermaye Artırımı Yöntemi

İle Halka Açılması Süreci 

153

2. Katılma İntifa Senetleri 

155

1. Genel Olarak 

155

1. İntifa Senedi Çeşitleri 

157

1. Katılma İntifa Senedi İhracı ve Kurul Kaydı 

157

3. Borçlanma Araçları 

159

1. Borçlanma Aracı Türleri 

160

1. a) Tahvil 

160

1. aa) Tahvil İhracında Sınır 

163

1. bb) Borçlanma Araçlarının İhracında Tebliğ ile

Getirilen Sınır 

163

1. cc) Tahvillerin Sahiplerine Sağladıkları Haklar 

166

1. dd) Tahvil Türleri 

166

1. ee) Tahvillerin İtfası 

170

aaa) Genel Olarak 

170

bbb) DET’in İtfası 

171

ccc) PDT’nin İtfası 

171

1. ff) Tahvilde Faiz 

172

1. gg) Tahvilde Kârdan Pay Verilmesi 

173

1. b) Finansman Bonoları 

173

1. c) Kıymetli Maden Bonoları 

174

1. Borçlanma Aracı Sahipleri Kurulu 

174

1. Teminat Yönetim Sözleşmesi ve Teminat Yöneticisi 

177

4. Gayrimenkul Sertifikaları 

178

5. Projeye Dayalı Menkul Kıymet 

183

6. Yatırım Fonu Katılma Belgeleri 

184

1. Yatırım Fonu 

184

1. a) Şemsiye Fon 

189

1. aa) Şemsiye Fon İçtüzüğü 

192

1. bb) Kurucuların Yetki ve Sorumluluğu 

192

1. b) Emeklilik Yatırım Fonları 

193

1. aa) Bireysel Emeklilik Sistemi’nin Özellikleri 

195

1. bb) Teşvikler ve Vergi Düzenlemeleri 

196

aaa) Devlet Katkısı 

196

bbb) Emeklilik Fonunun Vergilendirilmesi 

197

ccc) Fondan Yapılacak Ödemelerin Vergilendirilmesi 

197

ddd) Diğer Vergiler 

197

1. c) Gayrimenkul Yatırım Fonları 

197

1. d) Girişim Sermayesi Yatırım Fonları 

199

1. e) Fon Katılma Paylarının İhracı 

200

7. İpotekli Sermaye Piyasası Araçları 

202

1. İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler 

202

1. İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler 

204

8. Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler ve Varlığa Dayalı

Menkul Kıymetler 

208

9. Yabancı Sermaye Piyasası Araçları 

210

10. Varant 

212

1. Ortaklık Varantı 

214

1. Yatırım Kuruluşu Varantı 

215

11. Yatırım Kuruluşu Sertifikası 

216

12. Kira Sertifikası 

217

1. Varlık Kiralama Şirketi 

219

1. a) Genel Olarak 

219

1. b) VKŞ’nin Yönetimi İle Belge Ve Kayıt Düzeni 

220

1. c) VKŞ’nin Tasfiyesi ve VKŞ Hakkında Kurulca Uygulanacak

Tedbirler 

221

1. Kira Sertifikasının Özellikleri 

222

1. a) Varlık Temelli Bir Menkul Kıymetleştirmedir 

222

1. b) Tarafların Karşılıklı Edimleri Bir Para Borcudur 

223

1. c) İfa zamanı İleri Bir Tarihe Bırakılmıştır 

223

• 8. KRİPTO VARLIKLAR 

225

1. Genel Olarak 

225

1. Kripto Varlık Kavramı ve Diğer Bağlantılı Kavramlar 

226

1. Kripto Varlık 

226

1. Tanımı 

226

1. Hukuki Niteliği 

229

2. Cüzdan 

232

3. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcı 

233

4. Kripto Varlık Saklama Hizmeti 

234

5. Platform 

234

III. Kripto Varlıkların İhracı ve Kayden İzlenmesi 

236

1. Genel Olarak 

236

2. İhraç 

236

1. Halka Arz 

238

1. Beyaz Belge 

239

1. Kripto Varlık Halka Arz Aşamaları 

240

3. Kayden İzleme 

241

4. Kripto Varlıkların SPK Nezdinde Hukuki Düzeni 

241

1. KVHS’ler 

243

1. KVHS’lere Uygulanacak Hükümler 

243

2. KVHS’lerin Kurulması ve Faaliyetleri 

244

1. Kuruluş ve Ortaklık Yapısı 

244

1. KVHS Yönetim Kurulu 

247

1. Platformlara Özgü Hükümler 

248

1. KVHS’lerin Faaliyet Esasları 

248

1. a) Müşteri/Yatırımcı Sözleşmeleri 

248

1. b) Platformların İşleyiş Kuralları 

249

1. c) KVHS’lerin Kripto Varlıkları Transferi ve Saklaması 

250

1. KVHS’lerin Sorumluluğu 

252

1. KVHS’ler İçin Geçiş Hükümleri 

254

• 9. SERMAYE PİYASASI KURULU 

257

1. Sermaye Piyasası Kurulu 

257

1. Kurulun Oluşumu 

257

2. Kurulun Teşkilat Yapısı 

258

3. Kurul Hizmet Birimleri 

261

4. Sermaye Piyasası Kurulu Başkanının Görev ve Yetkileri 

262

5. Kurul Başkan ve Üyelerinin Sorumluluğu 

264

6. Kurulun Temel Amaçları 

266

7. Kurulun Görevleri 

266

8. Bilgilerin İzlenmesi 

270

9. Kurul İzinleri 

270

10. Kurulun Gözetimi 

271

1. Gözetimin Kapsamı 

272

1. Halka Açık Anonim Ortaklıkların Gözetimi 

273

1. a) Mali Tabloların Revizyonu 

273

1. b) Özel Durumların İzlenmesi 

273

1. c) Genel Kurul Toplantılarına Katılım 

274

1. d) Kolektif Yatırım Kuruluşlarının Gözetimi 

274

1. e) Aracı Kuruluşların Gözetimi 

274

1. aa) Mali Duruma Yönelik Gözetim 

274

1. bb) İzleme Faaliyetleri 

274

1. f) Bağımsız Denetim Kuruluşlarının Gözetimi 

275

1. g) Derecelendirme Kuruluşlarının Gözetimi 

275

1. h) Piyasa Gözetimi 

275

1. İşbirliği 

276

• 10. BORSALAR 

277

1. Genel Olarak 

277

1. Borsalar 

279

1. Borsa İstanbul Anonim Şirketi (BIST) 

281

1. Borsa İstanbul Anonim Şirketi Esas Sözleşmesi 

283

1. Şirket Teşkilatı 

284

1. İşlem ve Takas Esasları 

285

1. a) Borsalarda İşlem Görecek Araçlar 

285

1. b) Borsada Kotasyon ve İşlem Görme 

285

1. c) Emir ve İşlem Esasları 

286

1. d) İşlem Görmenin Durdurulması ve/veya Kottan Çıkarma 

286

1. e) Takas İşlemleri, Takas Merkezi, İşlem Teminatları, Temerrüt

Ve Garanti Fonu 

287

2. Vadeli İşlemler Piyasası 

288

3. İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası 

291

III. Teşkilatlanmış Pazar Yerleri 

292

• 11. SERMAYE PİYASASI HİZMETLERİ VE FAALİYETLERİ 

293

1. Genel Olarak 

293

1. Belli Başlı Faaliyetler 

295

• 12. SERMAYE PİYASASI KURUMLARI 

303

1. Genel Olarak 

303

1. Yatırım Kuruluşları 

303

1. Aracı Kurumlar 

303

1. Aracı Kurumların İşlevleri 

305

1. Aracı Kurumların Faaliyet Türleri 

306

1. Aracı Kurumların Faaliyete Geçme Süreçleri 

306

1. Aracı Kurumların Yerine Getirmesi Gereken Yasal Görevler 

308

1. Aracı Kurumların Yapamayacakları İşlemler 

308

1. Aracı Kurum Seçilirken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 

309

1. Aracı Kurumların İşlem Limitleri 

309

1. Aracı Kurumların Denetimi 

309

2. Aracı Kurumların Aracılık Faaliyetleri 

310

1. Halka Arza Aracılık Faaliyeti 

310

1. Halka Arza Aracılık Faaliyetinin Esasları 

310

1. Alım Satıma Aracılık Faaliyeti 

311

1. Borsa Dışı Piyasalardaki Alım Satım İşlemleri 

312

III. Kolektif Yatırım Kuruluşları 

312

1. Genel Olarak 

312

2. Yatırım Ortaklıkları 

313

1. Yatırım Ortaklığı Kavramı ve Türleri 

313

1. Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları 

314

1. a) Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıklarının Faaliyet İlkeleri 

315

1. b) Sabit Sermayeli Yatırım Ortaklığı 

315

1. c) Değişken Sermayeli Yatırım Ortaklığı 

316

1. d) Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıklarının Kuruluş Şartları 

319

1. e) Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığının Kuruluşu 

320

1. f) MKYO Kurucu ve Ortaklarının Özellikleri 

321

1. g) Yatırım Ortaklıklarının Yapamayacakları İşler 

322

1. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları 

323

1. a) GYO’ların Kurulması 

324

1. b) GYO’da Kurucu ve Ortakların Nitelikleri 

326

1. c) Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarında Aynî Sermaye 

327

1. d) GYO’da Yönetim Yapısı 

328

1. e) Yapamayacakları İşler 

329

1. f) GYO’larda Belli Başlı Portföy Sınırlamaları 

330

1. g) GYO Portföyünün Yönetimi 

331

1. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları 

332

1. a) GSYO Kuruluş ve Dönüşüm Şartları 

332

1. b) Kurucuların ve Ortakların Nitelikleri 

333

1. c) GSYO’da Yönetim Yapısı 

335

1. e) Faaliyetlere, Yatırımlara ve Portföye İlişkin Esaslar 

336

1. f) Girişim Şirketi Ve Girişim Sermayesi Yatırımı 

337

1. g) Girişim Sermayesi Yatırımlarına İlişkin Sözleşmeler 

338

1. h) Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı Statüsünden Çıkma 

339

1. Portföy Saklama Kuruluşları 

340

1. Kitle Fonlama Platformları 

342

1. Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları 

345

VII. Merkezî Takas Kuruluşları 

345

1. Genel Olarak 

345

2. Merkezî Karşı Taraf 

346

VIII. Diğer Kuruluşlar 

348

1. Yatırımcıları Tazmin Merkezi 

348

2. Veri Depolama Kuruluşları 

350

• 13. SERMAYE PİYASASINDA TEDBİRLER, İDARİ PARA CEZASI GEREKTİREN

FİİLLER VE SUÇLAR 

351

1. Genel Olarak 

351

1. Sermaye Piyasasında Tedbirler 

352

1. Kanuna Aykırı İhraçlar İle İzahnamede Yer Alan Bilgi ve Açıklamalara

Aykırılık Hâlinde 

352

2. İhraççıların Sermaye ve Malvarlığını Azaltıcı Hukuka Aykırı

İşlemlerinde 

354

3. Kayıtlı Sermaye Sisteminde 

358

4. Örtülü Kazanç Aktarımında 

359

5. Genel Kurul Toplantılarına Gözlemci Gönderilmesi 

360

6. Sermaye Piyasası Kurumlarının Hukuka Aykırı Faaliyet veya

İşlemlerinde 

360

7. Mali Durumun Bozulması Hâlinde 

361

8. Tedricî Tasfiye ve İflas Durumlarında 

365

9. İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyetlerinde 

365

10. Kanuna Aykırı İlan, Reklam ve Açıklamalarda 

367

11. Piyasa Bozucu Eylemler, Bilgi Suiistimali ve Piyasa Dolandırıcılığı

İncelemelerinde 

368

III. Sermaye Piyasasında İdari Para Cezası Gerektiren Fiiller 

370

1. Genel Esaslar 

370

2. Özel Olarak İdari Yaptırım Konusu Olan İşlem veya Eylemler 

372

1. Pay Alım Teklifi Zorunluluğunun Yerine Getirilmemesi 

372

1. Elde Edilen Kazancın İadesi Kuralına Aykırılık 

373

1. Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğinin Verdiği Kararlara

Uyulmaması 

375

1. Örtülü Kazanç Aktarımı Yapılması 

376

1. Bilgi ve Belgenin Verilmemesi Ya Da Eksik, Yanıltıcı Verilmesi 378
2. Piyasa Bozucu Eylemlere Girişilmesi 

378

1. KVHS’lere Getirilen Yaptırımlar 

380

3. İdari Para Cezalarının Uygulanması ve İtiraz Usulü 

380

1. Sermaye Piyasasında Suçlar 

381

1. Genel Olarak 

381

2. Bilgi Suiistimali 

382

3. Piyasa Dolandırıcılığı 

384

1. Genel Olarak 

384

1. İşleme Dayalı Piyasa Dolandırıcılığı 

385

1. Bilgiye Dayalı Piyasa Dolandırıcılığı 

387

4. Bilgi Suistimali ve Piyasa Dolandırıcılığı Sayılmayan Hâller 

388

5. Usulsüz Halka Arz ve İzinsiz Sermaye Piyasası Faaliyeti 

389

6. Görevi Kötüye Kullanma ve Sahtecilik 

390

1. Müşteri Varlıkları Üzerinde İzinsiz Tasarruf 

390

1. Örtülü Kazanç Aktarımı 

391

1. Kayıtların Bozulması, Yokedilmesi veya Değiştirilmesi 

393

1. Bilgi ve Belge Vermeme, Denetimin Engellenmesi 

394

1. Yasal Defterlerde, Muhasebe Kayıtlarında, Finansal Tablo ve

Raporlarda Usulsüzlük 

395

1. Sır Saklama Yükümlülüğüne Aykırılık 

395

7. Kripto Varlıklara İlişkin Suçlar 

396

1. Diğer Sermaye Piyasası Suçlarına Benzer Olanlar 

396

1. İzin Almaksızın Kripto Varlık Faaliyeti Yürütmek 

396

1. KVHS’lerde Zimmet 

397

8. SPK Suçlarında Yazılı Başvuru ve Özel Soruşturma Usulleri 

398

9. Kripto Varlıkların Zimmet Suçuna Özel Soruşturma Usulü 

400

KAYNAKÇA 

403