Sosyal Maliye

Prof. Dr. Yusuf KARAKOÇ

ÖNSÖZ VII

İÇİNDEKİLERXIII

KISALTMALARXXII

BİRİNCİ KISIM

SOSYAL MALİYE

BİRİNCİ BÖLÜM

SOSYAL MALİYE KAVRAMI

G İ R İ Ş 1

I TEMEL KAVRAMLAR1

II SOSYAL BİLİMLER 3

III SOSYAL BİLİMLERDE “SOSYALLEŞME” SÜRECİ5

IV SOSYAL MALİYE6

İKİNCİ BÖLÜM

SOSYAL MALİYE ANLAYIŞI

G İ R İ Ş 8

I SOSYAL MALİYENİN ÖZELLİKLERİ10

S O N U Ç13

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SOSYAL MALİYE SİSTEMİ

G İ R İ Ş 15

I KAVRAMLAŞTIRMA SÜRECİ16

A Temel Kavramlar16

B Sosyal Bilimlerde “Sosyalleşme” Süreci17

C Sosyal Maliye19

Ç Maliyenin Sosyal Bilimler Arasındaki Yeri 20

II SOSYAL MALİYE SİSTEMİ22

A Genel Açıklama22

B Sosyal Maliyenin Diğer Disiplinlerle İlişkisi24

XIV İçindekiler

III SOSYAL MALİYE SİSTEMİNİN NİTELİKLERİ25

A Genel Açıklama25

B Devletin Küçültülmesi26

C Para Değerinin Korunması26

Ç Vergi Adaletinin Sağlanması27

D Sosyal Transferlerin Devlet Denetiminde

Gerçekleştirilmesi29

E Devletin Millet-Kamu Menfaatini Gözetmesi30

F Malî İlişkilerin Sadece Taraflar Arası İlişki Olarak

Görülmemesi31

G Kamu Harcamalarında İsrafın Önlenmesi32

Ğ Denk Bütçe - Tek Bütçe Uygulamasına Geçilmesi33

H Kamu Borçlanmasına Bir Sınır Konulması33

I Vergi ve Buna Bağlı Alacaklarının Affının Olmaması34

İ Vergi ve Diğer Malî Yükümlülüklere İlişkin Kanunların

Takip Eden Yıl Yürürlüğe Girmesi35

GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ35

İKİNCİ KISIM

KAMU GELİRLERİ

BİRİNCİ BÖLÜM

VERGİLERİN KANUNÎLİĞİ İLKESİ

GİRİŞ 43

I VERGİ ve VERGİLENDİRME YETKİSİ44

II VERGİLERİN KANUNÎLİĞİ İLKESİ44

III VERGİLERİN KARARÎLİĞİ İLKESİ46

S O N U Ç47

İKİNCİ BÖLÜM

PARAFİSKAL GELİR ve DİĞER KAMU GELİRLERİ İLE

KARŞILAŞTIRMASI

G İ R İ Ş 48

I PARAFİSKAL GELİR KAVRAMININ TANIMI ve

ÖZELLİKLERİ50

İçindekiler XV

A Terminoloji ve Tanım50

1 Terminoloji50

2 Tanım51

B Özellikleri54

II PARAFİSKAL GELİR TÜRLERİ57

A Genel Açıklama57

B Meslekî Parafiskal Gelirler57

C Sosyal Parafiskal Gelirler60

Ç Ekonomik Parafiskal Gelirler63

III PARAFİSKAL GELİRİN DİĞER KAMU GELİRLERİ İLE

KARŞILAŞTIRILMASI64

A Genel Açıklama64

B Vergi ve Parafiskal Gelir65

1 Genel Olarak65

2 Verginin Tanımı ve Özellikleri65

3 Vergi İle Parafiskal Gelirin Benzerlikleri67

4 Vergi İle Parafiskal Gelirin Farkları68

C Harç ve Parafiskal Gelir70

1 Genel Olarak70

2 Harçın Tanımı ve Özellikleri70

3 Harç İle Parafiskal Gelirin Benzerlikleri71

4 Harç İle Parafiskal Gelirin Farkları72

Ç Resim ve Parafiskal Gelir73

1 Genel Olarak73

2 Resimin Tanımı ve Özellikleri73

3 Resim ve Parafiskal Gelirin Benzerlikleri74

4 Resim İle Parafiskal Gelirin Farkları75

S O N U Ç 76

XVI İçindekiler

ÜÇÜNCÜ KISIM

KAMU BORÇLARI

BİRİNCİ BÖLÜM

KAMU KESİMİ

İÇ BORÇLANMA İŞLEMLERİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ

GİRİŞ 103

I BORÇLANMA İŞLEMİNDE TARAFLARIN KONUMU 105

A Genel Açıklama105

B Devlet Düzeyinde Borçlanma – Alacak ve Borç

Yönetimi107

1 Devlet Düzeyinde Borçlanma107

2 Alacak ve Borç Yönetimi108

II BORÇLANMANIN TÜRLERİ ve ARAÇLARI110

A Borçlanma Türleri110

1 Borçlanılan Para Birimi ya da Ekonomi Bakımından110

2 Borcun Vadesi Bakımından111

3 Borç Verme İradesi Bakımından113

4 Etkisi Bakımından113

B Borçlanma Araçları114

III BORÇLANMA YETKİSİ115

A Tarihî Gelişim115

B Devlet Adına Borçlanma Yetkisi116

1 Genel Olarak116

2 Borçlanma Yetkisinin Kime Ait Olduğu118

a Genel Olarak118

b Borçlanma Yetkisinin Kime Ait Olduğu 120

3 Borçlanma Yetkisinin Niteliği124

2 Borçlanma Yetkisinin Kapsamı126

C Mahallî İdarelerin Borçlanma Yetkileri127

1 İl Özel İdarelerinin Borçlanma Yetkileri127

2 Belediyelerin Borçlanma Yetkileri128

3 Köylerin Borçlanma Yetkileri129

D Diğer Kamu Tüzel Kişileri Adına Borçlanma Yetkisi130

E Borçlanma Yetkisinin Sınırlandırılması131

İçindekiler XVII

IV İÇ BORÇLANMA İŞLEMLERİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ131

A Genel Açıklama131

B Gönüllü Borçlanma İşlemlerinin Hukukî Niteliği132

1 Genel Olarak132

2 İdarî Sözleşmelerin Özellikleri133

3 Kamu Borçlanma Sözleşmelerinin Özellikleri134

C Zorla (Cebren) Borç Alma İşlemlerinin Hukukî Niteliği137

1 Genel Olarak137

2 Zorla Borç Alma İşleminin Hukukî Niteliği140

GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ143

DÖRDÜNCÜ KISIM

MALİYE POLİTİKASI

BİRİNCİ BÖLÜM

MALİYE POLİTİKASININ GAYELERİ

G İ R İ Ş 149

I MALÎ GAYE150

II İKTİSADÎ GAYE151

III SOSYAL ADALET GAYESİ153

S O N U Ç154

İKİNCİ BÖLÜM

VERGİLENDİRMENİN MALÎ AMACI

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KAMU GELİRLERİNİ ARTIRMANIN YOLLARI

G İ R İ Ş 160

I VERGİLERİ ÇOĞALTMAK ya da VERGİ ORANLARINI

YÜKSELTMEK161

II KAMU İKTİSADÎ TEŞEBBÜSLERİNİN YAPTIĞI ZAMLAR 161

III PARA BASMAK162

IV BORÇLANMA 163

XVIII İçindekiler

V GENEL DEĞERLENDİRME164

SONUÇ 167

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

GÖTÜRÜ USULDE VERGİLEMENİN SAKINCALARI

G İ R İ Ş 169

I GÖTÜRÜ USULDE VERGİLEMENİN ULAŞTIĞI

BOYUTLAR 170

II GÖTÜRÜ USULDE VERGİLEMENİN SEBEPLERİ171

III GÖTÜRÜ USULDE VERGİLEMENİN YARAR ve

SAKINCALARI173

A Yararları173

B Sakıncaları174

1 Adaletsizlik174

2 Belge Düzeninin Yerleşmesine Engel Olma 176

3 Vergi Kaybı178

GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ178

BEŞİNCİ BÖLÜM

VERGİ KAÇAĞI KAVRAMI VE TÜRLERİ

G İ R İ Ş 182

I VERGİ KAÇAĞI KAVRAMI ve VERGİ KAÇAĞININ

ULAŞTIĞI BOYUTLAR183

A Vergi Kaçağı Kavramı183

B Vergi Kaçağının Ulaştığı Boyutlar184

II VERGİ KAÇAĞININ TÜRLERİ187

A Genel Açıklama187

B Vergiden Kaçınma188

C Vergi Kaçakçılığı190

Ç Verginin Reddi192

S O N U Ç 194

İçindekiler XIX

ALTINCI BÖLÜM

VERGİYE KARŞI TEPKİLERDEN VERGİDEN KAÇINMA

G İ R İ Ş 197

I VERGİDEN KAÇINMANIN NİTELİĞİ199

II VERGİDEN KAÇINMANIN TÜRLERİ201

A Genel Açıklama201

B Vergiden Kaçınmanın Kanunla Düzenlenmesi201

C Vergiden Kaçınmanın Kanundaki Boşluklara

Dayanması204

S O N U Ç205

YEDİNCİ BÖLÜM

HUKUKÎ NEDENLERDEN KAYNAKLANAN VERGİ KAYIP ve

KAÇAKLARI

(Düzenleme-Uygulama-Yargılama)

G İ R İ Ş 207

I HUKUKÎ DÜZENLEMELERDEN KAYNAKLANANAN

VERGİ KAYIP ve KAÇAKLARI209

A Sistem Tercihinin Hiç Ya Da Doğru Yapılmamış

Olması209

B Yapılan Kanunların Kapsayıcı Olmaması: Kanun

Boşlukları - İstisna ve Muafiyetler212

C Kanunların Sistematikten Yoksun Olması: Yamalı Bohça

Haline Gelmesi212

Ç Vergi Kanunlarının Hazırlanması ve Değiştirilmesi

Süreci213

D Türk Vergi Sistemine “Vergilerin Kararîliği İlkesi”nin

Egemen Olması214

1 Vergilerin Kanunîliği İlkesi214

E Vergi Ceza Hukukundan Kaynaklanan Sorunlar217

1 Vergi Ceza Hukukuna İlişkin Düzenlemeler217

2 Çok Sık Af Kanunları Çıkarılması218

F Gider Yazılamayan Harcama Kalemlerinin

Anlamsızlığı - Genişliği218

XX İçindekiler

G Kamu Yüklerinin Yüksekliği (Vergi + Parafiskal

Yükler)219

H Tasarrufların Vergilendirilmesi219

I İDARENİN HUKUKU UYGULAMASINDAN

KAYNAKLANAN VERGİ KAYIP ve KAÇAKLARI220

A Uygulamanın Hukuka Uygun Gelişmemesi220

B Toplanan Vergilerin Kamu Gideri Sayılamayacak

Alanlara Aktarılması221

C Denetim Yollarının İyi İşletil(e)memesi222

Ç Vergi Toplama Maliyetinin Yüksek Olması224

E Mevzuat Hazretleri225

II VERGİ YARGILAMASINDAN KAYNAKLANAN

VERGİ KAYIP ve KAÇAKLARI225

GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ227

SEKİZİNCİ BÖLÜM

VERGİ ADALETİ-ADİL VERGİ SİSTEMİ

G İ R İ Ş 237

I ADALET KAVRAMI238

A Genel Açıklama238

B Adaletin Tanı(tı)mı239

C Toplam Adalet242

II VERGİ ALINMASININ SEBEBİ-KAYNAĞI-MEŞRUİYETİ243

III VERGİ SİSTEMİNİN ESASLARI245

A Genel Açıklama245

B Ödeme Gücü - Malî Güç247

C Malî Gücün Kaynağı ve Kullanımı248

Ç Malî Güce Göre Vergilendirme249

D Adil Bir Vergi Sistemi Arayışı250

IV VERGİ SİSTEMİNİN ADALETİ251

A Genel Açıklama251

B Vergilendirme Yoluyla/Sayesinde Adaletin

Sağlanması252

1 Genel Olarak 252

İçindekiler XXI

2 Gelirin Vergilendirilmesi252

3 Harcamaların Vergilendirilmesi253

4 Servetin Vergilendirilmesi254

V KENDİLİĞİNDEN GELEN/OLUŞAN ADALET255

SONUÇ YERİNE258

BEŞİNCİ KISIM

MALİYE-MALÎ HUKUK ÖĞRETİMİ-EĞİTİMİ

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE’DE MALİYE EĞİTİMİ Üzerine

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE’DE MALÎ HUKUK ÖĞRETİMİ ve MALİYE

SEMPOZYUMLARI

GİRİŞ 267

I MALİYE – MALÎ HUKUK İLİŞKİSİ268

A Genel Açıklama268

B Malî Hukukun Bölümleri269

1 Genel Olarak269

2 Gelir Hukuku-Gider/Harcama Hukuku269

a Genel Olarak269

b Gelir Hukuku270

c Gider-Harcama Hukuku271

3 Kamu Borçları Hukuku272

4 Kamu İcra Hukuku273

5 Kamu Malları Hukuku273

II TÜRKİYE’DE MALÎ HUKUK ÖĞRETİMİ274

A Genel Açıklama274

B Vergi Hukuku Öğretimi275

III TÜRKİYE MALİYE SEMPOZYUMLARINDA MALÎ

HUKUKUN YERİ278

GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ279