Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu

Doç. Dr. Kerim ÇAKIR

 

İÇİNDEKİLER

TAKDİM. 7

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ . 9

İÇİNDEKİLER  11

KISALTMALAR . 23

GİRİŞ . 27

BİRİNCİ BÖLÜM

KAVRAM, TARİHÇE, SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ

AKLAMA YÖNTEMLERİ, ULUSLARARASI HUKUKTA YAPILAN DÜZENLEMELER VE

AKLAMA SUÇUNUN BAĞLANTILI OLDUĞU ALANLAR

KAVRAM . 35

Genel Olarak 35

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçunda Ortak

Terimler. 36

Karapara ve Gri Para 36

Karapara Aklama 39

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değeri. 40

Suç Geliri 42

TARİHÇE 42

Genel Olarak 42

Türk Hukukunda Aklama Suçunun Tarihçesi . 45

III. AKLAMANIN NEDENLERİ 47

Genel Olarak 47

Suç Gelirlerinin Müsaderesinin Engellenmesi . 48

Aklama Faaliyeti Gerçekleştiren Kimselerin Ahlaklı Görünmeye

Çalışması 49

AKLAMANIN AŞAMALARI. 50

Genel Olarak 50

Yerleştirme Aşaması 51

Ayrıştırma Aşaması 52

 

12 İçindekiler

Bütünleştirme Aşaması 53

AKLAMA YÖNTEMLERİ .54

Genel Olarak Aklama Yöntemleri. 54

Parçalara Ayırma (The Smurfing-Şirinler) 56

 

Vergi Cennetleri ve Kıyı Bankacılığının Kullanılması (Tax Havens-Off-

Shore Banking). 57

 

Döviz Alım-Satımı. 60

Şans Oyunlarının Kullanılması 61

Sahte veya Şişirilmiş Faturaların Kullanılması 63

Sermaye Piyasalarının Kullanılması ve Borsa. 63

Finans Kurumlarının Kullanılması. 65

Kaçak Yollarla Yurt Dışına Çıkarma 66

Sigorta Şirketleri ve Poliçelerin Kullanılması 67

Paravan ve Hayali Şirketler Kurma. 68

Sanal Bankacılık Sisteminin Kullanılması 69

Kendi Kendine Borçlanma 70

Alternatif Havale Sistemlerinin Kullanılması (Yeraltı Bankacılığı-Hawala

Sistemi)  70

Belirli Meslek Gruplarından Faydalanma. 72

Nakit Esaslı Çalışan Ticari İşletmelerin Kullanılması. 73

Lüks Mallar, Değerli Taşlar ve Sanat Eserleri Aracılığıyla Aklama 74

Kripto Paraların Aklama Yöntemi Olarak Kullanılması. 76

Genel Olarak. 76

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değeri ve Kripto Para 77

Kripto Paraların Suç Geliri Aklamayı Kolaylaştıran Özellikleri. 80

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Yöntemi Olarak

Kripto Para Kullanımı 82

Kripto Paralarla Suç Geliri Aklamada Mali Eylem Görev Gücü . 90

Suç Gelirlerini Aklamada Kullanılan Diğer Bazı Yöntemler 93

AKLAMA SUÇU İLE MÜCADELE94

Genel Olarak 94

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Aklanmasını Engellemek

İçin Yapılan Çalışmalar . 95

Önleyici Tedbirler . 95

Genel Olarak 95

 

İçindekiler 13

Müşterinin Tanınması . 97

Şüpheli İşlem Bildirimi. 99

Genel Olarak. 99

Mevzuatta Şüpheli İşlem Bildirimine İlişkin Esaslar 101

Uyum Görevlilerinin Atanması . 105

Uluslararası Alanda Şüpheli İşlemlerin Bildirilmesiyle İlgili

Düzenlemeler . 106

aaa. FATF’ın Tavsiye Kararları . 106

bbb. Sınır Aşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler

Sözleşmesi (Palermo Konvansiyonu). 106

ccc. Avrupa Birliği’nin 2005/60/EEC Sayılı Direktifi  107

ddd. Wolfsberg Grubu’nun Prensipleri 107

Nakit İşlem Bildirimi (Devamlı Bilgi Verme) 108

Önleyici Tedbirleri Alması Gereken Yükümlüler 110

Mali İstihbarat Birimlerinin Kurulması . 111

Genel Olarak 111

Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) 112

VII. AKLAMA SUÇU İLE MÜCADELE AMAÇLI KURULUŞLAR . 116

Genel Olarak 116

Aklama Suçuyla Mücadele Amaçlı Kuruluşlar . 117

Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force–FATF). 118

Genel Olarak 118

FATF’ın Tavsiye Kararları . 120

FATF’ın 9 Özel Tavsiyesi ve Terörizmin Finansmanının

Önlenmesi . 124

FATF-Türkiye Karşılıklı Değerlendirme Süreci 126

FATF Benzeri Kuruluşlar . 128

Aklama ile Mücadele Amaçlı Küresel Kuruluşlar 131

Egmont Grubu. 131

Wolfsberg Grubu. 133

Basel Komitesi . 134

Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörizmin Finansmanı ile

Mücadele (AML-Anti-Money Laundering, CFT-Combating the

Financing of Terrorism) . 134

 

Interpol (International Criminal Police Organization-

Uluslararası Kriminal Polis Örgütü) . 135

 

14 İçindekiler

 

Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası (International

Monetary Fund –World Bank) . 136

Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonu Örgütü

(International Organization of Securities Commissions–IOSCO) . 136

Uluslararası Sigorta Denetçileri Birliği (International

Association of Insurance Supervisors–IAIS). 137

VIII. AKLAMA SUÇU İLE İLGİLİ ULUSLARARASI HUKUKTA YAPILAN SÖZLEŞMELER 138

Genel Olarak 138

Uyuşturucu ve Psikotrop Maddeler Kaçakçılığına Karşı BM Sözleşmesi

(Viyana Konvansiyonu)  139

Sınıraşan Organize Suçlara Karşı BM Sözleşmesi (Palermo

Konvansiyonu) . 141

Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme 142

Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi 143

AKLAMA SUÇU İLE İLGİLİ AVRUPA BİRLİĞİ VE AVRUPA KONSEYİ

DÜZENLEMELERİ146

Genel Olarak 146

Avrupa Birliği Düzenlemeleri . 146

91/308 Sayılı Direktif 146

2001/97 Sayılı Direktif 147

2005/60 Sayılı Direktif 148

2013/25 Sayılı Direktif 148

2018/843 Sayılı Direktif 149

2018/1673 Sayılı Direktif 149

Avrupa Konseyi Düzenlemeleri 150

Avrupa Konseyi R (80)10 Sayılı Tavsiye Kararı 150

Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele

Geçirilmesi ve El Konulmasına İlişkin Sözleşme (Strasbourg

Sözleşmesi) . 151

Suç Gelirlerinin Aklanmasının Araştırılması, Zaptı ve Müsaderesi ile

Terörizmin Finansmanı Hakkında Avrupa Konseyi Sözleşmesi

(Varşova Sözleşmesi-198 sayılı AK Sözleşmesi)  153

 

AKLAMA SUÇUNUN KAYIT DIŞI EKONOMİ, YOLSUZLUK, ORGANİZE

SUÇLULUK VE TERÖRİZMİN FİNANSMANI İLE İLİŞKİSİ 155

Genel Olarak 155

Aklama Suçu ve Kayıt Dışı Ekonomi . 156

Genel Olarak. 156

 

İçindekiler 15

Aklama Suçu ile Kayıt Dışı Ekonomi Arasındaki Farklar 157

Kayıt Dışı Gelirlerin Ekonomik Düzene Etkileri. 160

Kayıt Dışı Ekonominin Nedenleri 161

Aklama Suçu ve Yolsuzluk . 163

Genel Olarak 163

Aklama Suçu ile Yolsuzluk Arasındaki İlişki 165

Aklama Suçu ve Organize Suçluluk 167

Genel Olarak 167

Organize Suçluluğun Özellikleri 170

Aklama Suçu ile Organize Suçluluk Arasındaki İlişki. 172

Aklama Suçu ve Terörizmin Finansmanı 173

Terör ve Terörizm 173

Aklama Suçu ile Terörizmin Finansmanı Arasındaki İlişki. 177

Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Amacıyla Ülkemizde Yapılan

Çalışmalar. 180

Genel Olarak 180

Terörizmin Finansmanı Suçu (6415 s.lı TFÖHK m. 4/1) . 183

Genel Olarak. 183

Suçla Korunan Hukuki Değer 184

Terörizmin Finansmanı Suçunun Unsurları 185

Terörizmin Finansmanı Suçunda Koruma Tedbirleri 190

Terörizmin Finansmanı Suçunda Malvarlığının Dondurulması

Meselesi. 192

Terör ve Terörizmle Mücadelede Uluslararası Hukukun Önemi 194

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

1. SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERLERİNİ

 

AKLAMA SUÇU (TCK m. 282/1)

 

GENEL AÇIKLAMALAR 199

4208 SAYILI KANUN VE KARAPARANIN AKLANMASININÖNLENMESİ. 202

Genel Olarak ve 4208 Sayılı Kanun’a Göre Karapara Aklama 202

4208 Sayılı Kanun’un Değerlendirilmesi 209

III. AKLAMA SUÇUYLA İLGİLİ MUKAYESELİ HUKUKTAKİ DÜZENLEMELER. 210

Genel Olarak 210

Almanya 211

 

16 İçindekiler

Genel Olarak. 211

Karapara Aklama ve Hukuka Aykırı Şekilde Elde Edilen Malvarlığı

Değerlerini Kamufle Etme  212

Korunan Hukuki Değer . 212

Suçun Maddi Unsurları . 213

Hukuka Aykırı Yollardan Elde Edilen Malvarlığını Gizleme,

Kamufle Etme veya Kaynağının Araştırılmasını Engelleme 213

Öncül Suç . 218

Suçun Manevi Unsuru 219

Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller . 220

Yaptırım 220

Etkin Pişmanlık . 221

İsviçre. 222

Genel Olarak. 222

Korunan Hukuki Değer . 222

Suçun Maddi Unsurları . 223

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Müsadere

Edilmesini, Ortaya Çıkarılmasını ya da Malvarlığı Değerlerinin

Kaynağının Araştırılmasını Engelleme Suçu . 223

Finansal İşlemlerde Dikkat ve Bildirim Yükümlülüğünü Yerine

Getirmeme Suçu  225

Öncül Suç . 226

Suçun Manevi Unsurları . 227

Avusturya. 228

Genel Olarak. 228

Korunan Hukuki Değer . 229

Suçun Maddi Unsurları . 229

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Tasarruf Edilmesi,

Devredilmesi veya Nasıl Elde Edildiğiyle İlgili Yanlış Bilgi

Verilmesi 229

Öncül Suç . 231

Suçun Manevi Unsurları . 231

Etkin Pişmanlık . 232

Lihtenştayn 232

Genel Olarak. 232

Korunan Hukuki Değer . 233

 

İçindekiler 17

Suçun Maddi Unsurları. 234

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Tasarruf Edilmesi,

Devredilmesi veya Nasıl Elde Edildiğiyle İlgili Yanlış Bilgi Verilmesi 234

Öncül Suç. 235

Suçun Manevi Unsurları. 235

Etkin Pişmanlık. 236

Rusya . 236

Genel Olarak 236

Korunan Hukuki Değer. 237

Suçun Maddi Unsurları. 238

Bir Kimsenin Suç İşleyerek Elde Ettiği Parasal veya Diğer

Malvarlığı Değerlerini Yasallaştırması . 238

Öncül Suç. 239

Suçun Manevi Unsurları. 239

Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller. 240

Etkin Pişmanlık. 240

Fransa 241

Genel Olarak 241

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Yasal Yollardan

Edinilmiş Şekilde Gösterme ve Bu Değerleri Gizleme veya

Dönüştürme . 241

Polonya 243

Genel Olarak 243

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Kökenini Gizleme,

Değiştirme veya Üçüncü Bir Kimseye Devretme 244

Norveç . 246

Genel Olarak 246

Hukuka Aykırı Yollardan Elde Edilen Malvarlığı Değerlerini Kabul

Etme, Gizleme, Nakletme, Devretme veya Yatırıma Çevirme 246

Finlandiya 247

Genel Olarak 247

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Yasa Dışı Kaynağının

Gizlenmesi, Değiştirilmesi, Dönüştürülmesi veya Kamufle Edilmesi . 248

Anglosakson Hukuk Sisteminde Aklama Suçu . 249

Amerika Birleşik Devletleri. 249

Genel Olarak 249

 

18 İçindekiler

Aklama Suçuyla Mücadele Amaçlı Düzenlemeler 251

Banka Sırları Kanunu . 251

ABD Ceza Kanunu’nun 18. Bölümünde Yer Alan

Düzenlemeler 252

ABD Yurtseverlik Yasası (The USA Patriot Act) 253

İngiltere 254

Genel Olarak 254

Aklama Suçuyla Mücadele Amaçlı Düzenlemeler 255

Değerlendirme. 256

AKLAMA SUÇUNUN BENZER SUÇLARLA MUKAYESESİ260

Genel Olarak 260

Aklama Suçunun TCK’da Yer Alan Benzer Suçlarla Mukayesesi. 260

Suç Eşyasını Satın Alma veya Kabul Etme Suçu (m. 165) 260

Bilgi Vermeme Suçu (m. 166) . 266

Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçu (m. 281) . 267

Suçluyu Kayırma Suçu (m. 283) 270

Aklama Suçunun 5549 Sayılı Kanun'da Yer Alan Benzer Suçlar ve

Kabahatlerle Mukayesesi. 272

5549 Sayılı Kanun’da Yer Alan Benzer Suçlarla Mukayese . 272

Yükümlülüğün İhlali . 272

Başkası Hesabına İşlem Yapıldığının Beyan Edilmemesi 277

Sırrın İfşaı . 278

5549 Sayılı Kanun’da Yer Alan Benzer Kabahatlerle Mukayese . 279

AKLAMA SUÇUYLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER 281

AKLAMA SUÇUNUN UNSURLARI.286

Tipikliğin Maddi Unsurları 286

Genel Olarak. 286

Fiil . 287

Genel Olarak 287

Aklama Suçuna Sebebiyet Veren Seçimlik Hareketler. 289

Suç Kaynaklı Malvarlığı Değerlerini Yurt Dışına Çıkarma 289

Suç Kaynaklı Malvarlığı Değerlerini Gizlemek veya

Aklamak Maksadıyla Çeşitli İşlemlere Tabi Tutma  293

aaa. Gayrimeşru Kaynağı Gizleme . 296

bbb. Meşru Bir Yolla Elde Edildiği Konusunda Kanaat

Uyandırma . 296

 

İçindekiler 19

Netice. 297

Fail 298

Genel Olarak 298

Öncül Suçun Failinin, Aklama Suçundan da Cezalandırılması

Meselesi  300

Aklama Suçunda Tüzel Kişilerin Sorumluluğu . 302

Mağdur 305

Konu. 307

Genel Olarak 307

Öncül Suç. 310

Genel Olarak. 310

Öncül Suçların Belirlenmesi . 311

Öncül Suçların Belirlenmesinde Kullanılan Sistemler . 313

aaa. Tüm Suçları Öncül Suç Kabul Eden Sistem. 313

bbb. Listeleme Sistemi. 313

ccc. Eşik Sistemi 316

Vergi Suçlarının Öncül Suç Olarak Değerlendirilmesi

Meselesi . 318

Öncül Suçun Aklama Suçu İle İlişkisi . 322

Öncül Suçun Aklama Suçu Üzerindeki Etkileri 324

aaa. Öncül Suçun Yurt Dışında İşlenmiş Olması  325

aaaa. Genel Olarak . 325

bbbb. Mukayeseli Hukuk ve Uluslararası Sözleşme

Hükümleri 328

bbb. Öncül Suçun Soruşturma ve Kovuşturma Usulü,

Öncül Suç Hakkında Verilen Hükmün Aklama Suçuna

Etkileri 329

ccc. Öncül Suçun Tespitinde Bekletici Mesele ve Nispi

Muhakeme Meselesi . 337

ddd. Öncül Suç ve Aklama Suçunun Zaman Bakımından

Uygulanması 344

 

Aklama Suçunun Zarar ve Tehlike Suçu Ayrımına Göre

Değerlendirilmesi  347

Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlar 349

Genel Olarak 349

Suçun Kamu Görevlisi Tarafından İşlenmesi (m. 282/3) . 350

 

20 İçindekiler

Suçun Belli Bir Meslek Sahibi Kimse Tarafından İşlenmesi (m.

282/3)  351

Suçun Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi (m. 282/4) 352

Tipikliğin Manevi Unsurları 353

Genel Olarak. 353

Aklama Suçunun Kasten İşlenmesi . 354

Malvarlığı Değerlerinin Yurt Dışına Çıkarılmasında Manevi

Unsur . 356

Malvarlığı Değerlerinin Gayrimeşru Kaynağını Gizleme veya

Meşru Bir Yolla Elde Edildiği Hususunda Kanaat Uyandırmada

Manevi Unsur  357

Öncül Suçla Aklama Suçunun Manevi Unsur Bakımından

Değerlendirilmesi. 360

Hukuka Aykırılık Unsuru. 362

VII. KUSURLULUK, KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER363

VIII. CEZAYI KALDIRAN ŞAHSİ SEBEP OLARAK ETKİN PİŞMANLIK .365

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 370

Teşebbüs 370

Genel Olarak. 370

Öncül Suçun Teşebbüs Aşamasında Kalması Halinde Aklama

Suçunun Oluşup Oluşmayacağı Meselesi . 373

İştirak . 375

İçtima . 376

YAPTIRIM 380

Genel Olarak 380

Hapis Cezası . 380

Adli Para Cezası 381

Suçun Nitelikli Hallerinde Verilecek Ceza 383

Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerinin Müsaderesi 384

Genel Olarak. 384

Uluslararası Hukukta Suç Gelirlerinin Müsaderesi . 385

Türk Hukukunda Suç Gelirlerinin Müsaderesi 387

Suç İşlenerek Elde Edilen Eşyanın Müsaderesi 388

Suç İşlenerek Elde Edilen Kazancın Müsaderesi 390

Aklama Suçu İşlenerek Elde Edilen Kripto Paraların Müsaderesi 392

Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri . 395

Suçtan Kaynaklanan Malvarlıklarının Geri Alınması . 401

 

İçindekiler 21

MUHAKEMEYE İLİŞKİN KURALLAR 402

Genel Olarak 402

Aklama Suçunda Zamanaşımı 403

Aklama Suçunda Koruma Tedbirleri 405

Genel Olarak 405

Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma . 405

Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi. 409

Kontrollü Teslimat 411

Diğer Koruma Tedbirleri. 412

Genel Olarak 412

Aklama Suçu İşlenerek Elde Edilen Kripto Paralara Elkoyma 413

Koruma Tedbirleri ve Mali Suçları Araştırma Kurulu 418

Aklama Suçu ve Davaya Katılma 420

2. SUÇTAN KAYNAKLANAN MALVARLIĞI DEĞERİNİ BİLEREK SATIN ALMA,

KABUL ETME, BULUNDURMA VEYA KULLANMA SUÇU (TCK m. 282/2)

GENEL AÇIKLAMALAR 425

SUÇUN UNSURLARI 427

Tipikliğin Maddi Unsurları . 427

Fiil. 427

Fail 431

Mağdur 432

Konu. 432

Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsur 433

Tipikliğin Manevi Unsurları 434

III. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ  437

Teşebbüs . 437

İştirak. 437

İçtima. 437

MUHAKEMEYE İLİŞKİN KURALLAR VE YAPTIRIM . 439

SONUÇ  441

KAYNAKÇA  451