Noterlerin Çekişmesiz Yargı İşleri

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ VII

TEŞEKKÜR IX

İÇİNDEKİLER 13

KISALTMALAR 25

GİRİŞ

I ÇALIŞMANIN AMACI32

II KONUNUN SINIRLANDIRILMASI33

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK ÇEKİŞMESİZ YARGI

I KAVRAM 35

A Genel Olarak 35

B Yargı Kavramı 35

1 Şekli (Organik) Kıstas37

2 Maddi Kıstas40

C Çekişmesiz Yargı Kavramı 43

D Çekişmesiz Yargı İşlerinin Türleri53

1 Dar Anlamda Çekişmesiz Yargı İşleri- Geniş Anlamda

Çekişmesiz Yargı İşleri Ayrımı53

2 Adi Çekişmesiz Yargı İşleri- Basit Çekişmesiz

Yargı İşleri Ayrımı 54

3 Mutlak Çekişmesiz Yargı İşleri- Nisbi Çekişmesiz

Yargı İşleri Ayrımı 54

4 Talebe Bağlı Çekişmesiz Yargı İşleri- Hâkimin Re’sen

Harekete Geçtiği Çekişmesiz Yargı

İşleri Ayrımı 55

E Çekişmesiz Yargı İşlerinin Hukuki Niteliği 56

1 Genel Olarak56

2 İdari İşlem Görüşü56

3 Yargısal İşlem Görüşü61

4 Adli- İdari İşlem Görüşü 64

14

5 Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz66

a) Maddi Kıstas Açısından Değerlendirme 66

b) Şekli Kıstas Açısından Değerlendirme68

c) Amaç Açısından Değerlendirme 68

d) Sonuç 69

II ÇEKİŞMESİZ YARGIYI ÇEKİŞMELİ YARGIDAN

AYIRAN KISTASLAR70

A Genel Olarak 70

B İlgililer Arasında Uyuşmazlık Bulunmaması74

C Subjektif Hakkın Yokluğu 76

D Hâkimin Re’sen Harekete Geçmesi 77

III ÇEKİŞMESİZ YARGIYA TÂBİ İŞLER80

A Genel Olarak 80

B Kişiler Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri 80

C Aile Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri 80

D Miras Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri81

E Eşya Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri 82

F Borçlar Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri 82

G Ticaret Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri82

H İcra ve İflas Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşleri83

I Çeşitli Kanunlardaki Çekişmesiz Yargı İşleri83

IV ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNDE GÖREVLİ

MAKAM VE MERCİLER84

A Genel Olarak 84

B Mahkemeler 84

1 Çekişmesiz Yargı İşlerinde Görevli Mahkemeler 84

a) Sulh Hukuk Mahkemesinin Görevi84

b) Diğer Görevli Mahkemeler 86

2 Çekişmesiz Yargı İşlerinde Yetkili Mahkemeler 88

a) Genel Yetkili Mahkeme 88

b) Diğer Yetkili Mahkemeler92

C Mahkeme Dışı Makamlar93

V ÇEKİŞMESİZ YARGIDA USULE İLİŞKİN BAZI

HUSUSLAR94

15

A Çekişmesiz Yargı İşlerinde “İlgili”94

1 Genel Olarak94

2 İlgili Ehliyeti96

a) Talebe Bağlı Çekişmesiz Yargı İşlerinde 97

b) Hâkimin Re’sen Harekete Geçtiği Çekişmesiz

Yargı İşlerinde97

3 Maddi ve Şekli Anlamda İlgili Ayrımı98

a) Maddi Anlamda İlgili 98

b) Şekli Anlamda İlgili 100

B Çekişmesiz Yargıda İş Ehliyeti101

1 Genel Olarak101

2 Talebe Bağlı Çekişmesiz Yargı İşlerinde

İş Ehliyeti102

3 Hâkimin Re’sen Harekete Geçtiği Çekişmesiz Yargı

İşlerinde İş Ehliyeti102

C Çekişmesiz Yargıda Vekâlet102

İKİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK NOTERLİK VE NOTERLER

I GENEL OLARAK 105

II NOTER VE NOTERLİĞİN TANIMI 105

III NOTERLİĞİN TARİHİ GELİŞİMİ107

A Genel Olarak 107

B Sümerlerde Noterlik107

C Romada Noterlik110

D Türklerde Noterlik 113

1 İslamiyet Öncesi Dönemde113

2 İslamiyet Sonrası Dönemde114

a) Genel Olarak İslam Hukukunda Noterlik114

b) Şurût İlmi117

c) Selçuklularda Noterlik118

d) Osmanlı Devleti’nde Noterlik 120

(1) Genel Olarak120

(2) Klasik Dönem120

16

(3) Tanzimat Dönemi 121

(4) Cumhuriyet Dönemi 124

IV NOTERLİĞİN TOPLUMSAL ÖNEMİ125

A Genel Olarak 125

B Hukuki İşlem Güvenliği Açısından 126

C Kamu İtimadı Açısından 129

D Adalete Erişim Kolaylığı Açısından 131

E Noterlerin Aydınlatma Yükümlülüğü Açısından135

F Noterlerin Hukuki Danışmanlık İşlevi Açısından139

G Önleyici Adalet Açısından141

H İspat Kolaylığı Açısından 146

1 Genel Olarak146

2 Uyuşmazlık Öncesi Delil147

3 Pozitif Hukuktaki Bazı Düzenlemeler148

V NOTERLİĞİN VE NOTERLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ 151

A Noterliğin Hukuki Niteliği151

B Noterlerin Hukuki Niteliği152

VI NOTER İŞLEMLERİ155

A Noterlerin Genel Olarak Yaptıkları İşler 155

B Noterlerin Özel Olarak Yaptıkları İşler 157

C Noterlerin Yaptıkları Diğer İşler157

VII NOTER İŞLEMLERİNDE İLGİLİ KAVRAMI157

A Genel Olarak 157

B Noter İşlemlerinde İlgili ile Çekişmesiz Yargı İşlerinde

İlgili Arasındaki İlişki 162

C Maddi ve Şekli Anlamda İlgili Ayrımı 162

1 Maddi Anlamda İlgili 162

2 Şekli Anlamda İlgili 163

D İlgilinin Kimliğinin Tespiti163

E İlgilinin Adresinin Tespiti168

F İlgili Ehliyetinin Tespiti168

G İlgilinin Gerçek İradesinin Tespiti 169

H İlgilinin Özel Durumları 170

1 İlgilinin İşitme, Görme veya Konuşma Engelli Olması 170

17

2 İlgilinin Türkçe Bilmemesi171

3 İlgilinin İmza Yerine İşaret, Mühür veya

Parmak İzi Kullanması 171

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

NOTERLERİN ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNDE

GÖREVLENDİRİLMESİ

I GENEL OLARAK173

II ANAYASA’YA UYGUNLUK AÇISINDAN

DEĞERLENDİRME173

A Genel Olarak173

B Sonuçları 186

1 Tabii Hâkim İlkesi Açısından Sonuçları 186

2 Kuvvetler Ayrılığı Açısından Sonuçları187

3 Hak Arama Özgürlüğü Açısından Sonuçları188

4 Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Hâkimlik

Teminatı Açısından Sonuçları 189

III HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NA UYGUNLUK

AÇISINDAN DEĞERLENDİRME 190

A Genel Olarak190

B Sonuçları 190

IV NOTERLİK KANUNU’NA UYGUNLUK AÇISINDAN

DEĞERLENDİRME193

V YARGI REFORMU STRATEJİSİ BELGESİ VE

ON BİRİNCİ KALKINMA PLANININ

DEĞERLENDİRİLMESİ195

VI CEPEJ RAPORLARINDA DURUM 196

VII ÖĞRETİDEKİ GÖRÜŞLER197

VIII KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA NOTERLERİN

ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNDE

GÖREVLENDİRİLMELERİ 199

A Genel Olarak199

B Almanya202

1 Genel Olarak202

2 Noterlerin Genel Görevleri205

18

3 Noterlerin Yaptıkları Çekişmesiz Yargı İşleri207

C Avusturya208

1 Genel Olarak208

2 Noterlerin Genel Görevleri210

3 Noterlerin Yaptıkları Çekişmesiz Yargı İşleri212

D İsviçre215

1 Genel Olarak215

2 Noterlerin Genel Görevleri217

3 Noterlerin Yaptıkları Çekişmesiz Yargı İşleri219

E İspanya 220

1 Genel Olarak220

2 Noterlerin Genel Görevleri221

3 Noterlerin Yaptıkları Çekişmesiz Yargı İşleri221

F İngiltere ve Galler 224

1 Genel Olarak224

2 Noterlerin Genel Görevleri227

3 Noterlerin Çekişmesiz Yargı İşlerinde Görev

Almaması228

IX SONUÇ VE KANAATİMİZ 229

A Genel Olarak 229

1 Çekişmesiz Yargı İşlerinin Hukuki Niteliği Açısından230

2 Çekişmesiz Yargının Amacı Açısından230

3 Yargının İş Yükünün Hafifletilmesi Açısından230

4 Noterlerin Yetkinliği Açısından 232

5 İİK’daki Düzenleme Açısından233

B Noterlerin Çekişmesiz Yargı İşlerinde Görevlendirilmesi

Gerekliliği Yönündeki Kanaatimizin Şartları 234

1 Hukuki Güvencelerin Artırılması ve Noterlere Ek

Güvenceler Getirilmesi235

2 Hukukçu Kimliği Bulunan Kişilerce Yerine

Getirilmesi 236

3 Noterlik Dairesi ve Personelinin Yeterli Donanıma

Sahip Olması 237

4 Ücretlerin Makûl Olması238

5 Noterlerin Çekişmesiz Yargı İşlerine İtiraz

Merci Olması 239

19

6 Çekişmesiz Yargı İşlerine İlişkin Olarak Mahkemelerin

Görevinin Devam Etmesi 241

C Noterlerin Görevlendirilebileceği Çekişmesiz Yargı

İşlerine İlişkin Esasların Tespiti241

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TÜRK HUKUKUNDA NOTERLERİN ÇEKİŞMESİZ YARGI

İŞLERİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

I TÜRK HUKUKUNDA NOTERLERİN YAPTIKLARI

ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİ245

A Genel Olarak 245

B Mirasçılık Belgesi Verilmesi 245

1 Genel Olarak Mirasçılık Belgesi ve

Hukuki Niteliği246

2 Mirasçılık Belgesinin Noter Tarafından Verilmesi

Usulü251

a) Başvuru251

b) Başvuruda Bulunabilecekler254

(1) Yasal Mirasçılar254

(2) Temsilciler257

(3) Mahkeme ve İcra Daireleri Tarafından

Yetkilendirilenler258

(4) Diğerleri258

c) Belge Talebinin İncelenmesi 260

d) Şartları 261

(1) Yargılamayı Gerektirmemesi 262

(2) Nüfus Kayıtlarının Yeterli Olması 263

(3) Yabancılar Tarafından İstenmemesi264

e) Başvurunun Kabulü265

f) Başvurunun Reddi 266

3 Noter Tarafından Verilen Mirasçılık

Belgesine İtiraz 267

a) Genel Olarak267

b) Mirasçılık Belgesine İtirazın Hukuki Niteliği268

20

c) İtirazın Konusu 273

d) Görevli ve Yetkili Mahkeme 274

(1) Görevli Mahkeme 274

(2) Yetkili Mahkeme 276

e) Taraflar 277

(1) Davacı277

(2) Davalı279

f) İtirazın İncelenmesi ve Sonucu 282

C Terk Eden Eşin Ortak Konuta Daveti 283

1 Genel Olarak Terk ve Hukuki Niteliği 284

2 Terk Eden Eşin Ortak Konuta Daveti ve

Bu Davetin Hukuki Niteliği291

a) Çağrı Niteliği292

b) Dava Şartı Niteliği295

3 Noter Tarafından Terk Eden Eşin Ortak Konuta Davet

Usulü298

a) Başvuru298

b) Başvuruda Bulunabilecekler300

(1) Gerçek Terk Durumunda 300

(2) Hükmi Terk Durumunda 301

c) İhtar Talebinin İncelenmesi301

d) İhtarın Şekli ve Unsurları 304

(1) Gerçek Terk Durumunda 305

(a) Genel Olarak305

(b) İhtar Gönderen Eşin Ad, Soyad ve Adresi 307

(c) İhtar Gönderilen Eşin Ad, Soyad ve Adresi 307

(d) Ortak Konutun Adresi 308

(e) Anahtar Yeri Gösterme 310

(f) Yol Parası ve Konaklama Masrafı Gönderme311

(g)İki Ay İçerisinde Ortak Konuta Dönülmesi

Gerektiği315

(h) İhtara Uymamanın Hukuki Sonuçları317

(2) Hükmi Terk Durumunda318

(a) Genel Olarak318

21

(b) İhtar Gönderen Eşin Ad, Soyad ve Adresi 318

(c) İhtar Gönderilen Eşin Ad, Soyad ve Adresi 319

(d) Ortak Konutun Adresi 319

(e) Ortak Konuta Dönülmesini Mümkün Kılan

Önlemlerin Alınması 319

(f) İki Ay İçerisinde Ortak Konuta Kabulü

Gerektiği320

(g) İhtara Uymamanın Hukuki Sonuçları320

e) İhtarın Tebliği320

f) İlanen Tebligat Suretiyle İhtar322

g) İhtarın Sonuçları 324

(1) İhtarın Müspet Sonuçları 324

(2) İhtarın Menfi Sonuçları 324

II NOTERLERİN ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİNDEN

KAYNAKLANAN HUKUKİ SORUMLULUĞU327

A Genel Olarak Noterlerin Hukuki Sorumluluğu327

1 Kapsam328

2 Hukuki Niteliği332

a) Noterin Bizzat Yaptığı İşlemlerden Kaynaklanan

Hukuki Sorumluluğu 332

(1) Haksız Fiil Sorumluluğu333

(a) Noter ile Üçüncü Kişiler Arasında 333

(b) Noter ile İlgili Arasında333

(2) Kusura Dayanmayan Sorumluluk335

b) Noterin Fiillerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin

Yaptıkları İşlemlerden Kaynaklanan Hukuki

Sorumluluğu 339

(1) Adam Çalıştıranın Sorumluluğu341

(2) Kusura Dayanmayan Sorumluluk342

3 Unsurları 344

a) Fiil 344

b) Hukuka Aykırılık345

c) Zarar 346

d) İlliyet Bağı347

22

(1) Genel Olarak347

(2) İlliyet Bağının Kesilmesi349

(a) Mücbir Sebep 349

(b) İlgilinin veya Üçüncü Kişinin Fiili350

(c) İlgilinin Ağır Kusuru 351

4 Hüküm ve Sonuçları 355

a) Genel Olarak355

(1) Tazminat Miktarının Hesaplanması355

(2) Zamanaşımı356

(3) Davacı ve Davalı357

(4) Yetkili ve Görevli Mahkeme 357

b) Noterin Rücu Hakkı357

B Noterlerin Hukuki Sorumluluğunun Çekişmesiz Yargı

İşleri Bağlamında Değerlendirilmesi 360

1 Genel Olarak360

2 Kapsamı Açısından360

3 Zararın Tazmini Açısından361

BEŞİNCİ BÖLÜM

OLMASI GEREKEN HUKUK AÇISINDAN NOTERLERİN

YAPABİLECEKLERİ ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİ

I GENEL OLARAK363

II NOTERLERİN YAPABİLECEKLERİ ÇEKİŞMESİZ

YARGI İŞLERİ364

A Kişiler Hukukundaki Çekişmesiz Yargı İşi 364

1 Ad ve Soyadın Değiştirilmesi (HMK m 382, f 2, a- 2) 364

a) Genel Olarak364

b) Sonuç ve Kanaatimiz370

B Miras Hukukundaki Bazı Çekişmesiz Yargı İşleri 371

1 Genel Olarak Mirasın Reddi371

a) Maddi Hukuk Açısından Mirasın Reddi ve Hukuki

Niteliği372

b) Mirasın Reddinin Şekli375

23

2 Mirasçıların Mirasın Reddi Beyanının Tespiti ve

Tescili (HMK m 382, f 2, c- 7)380

3 Mirasın Reddinin Mirası Reddeden Kişiden Sonra Gelen

Mirasçılara Bildirilmesi (HMK m 382, f 2, c- 7) 381

C Borçlar Hukukundaki Bazı Çekişmesiz Yargı İşleri384

1 Yetkisi Sona Eren Temsilcinin Temsil Belgesinin

Teslimi (HMK m 382, f 2, d- 1) 384

a) Genel Olarak Temsil Yetkisi384

b) Yetki Belgesinin Geri Verilmesi 386

c) Sonuç ve Kanaatimiz387

2 Borçluya İfa veya Teminat Göstermesi İçin Süre

Verilmesi (HMK m 382, f 2, d- 2)388

a) Genel Olarak Borçlunun Temerrüdü ve Sonuçları388

b) Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmeler Açısından

Borçlunun Temerrüdü 389

c) Sonuç ve Kanaatimiz394

3 Borcun Tevdi Mahallinin Belirlenmesi

(HMK m 382, f 2, d- 3) 395

a) Genel Olarak Alacaklının Temerrüdü 395

b) Borçlunun Borçlanılan Şeyi Tevdi Hakkı 397

c) Sonuç ve Kanaatimiz400

4 Alacaklısı İhtilaflı Olan Borcun Tevdii

(HMK m 382, f 2, d- 4) 401

a) Genel Olarak Alacağın Devri 401

b) İfadan Kaçınma ve Tevdi 407

c) Sonuç ve Kanaatimiz410

III UYGULANACAK USUL410

A Genel Olarak 410

B Başvuru ve Şartları411

C Talebin İncelenmesi 412

IV DÜZELTME VE İTİRAZ413

A Genel Olarak 413

B Düzeltme 414

C İtiraz 415

24

1 Görevli Mahkeme 417

2 Yetkili Mahkeme 418

SONUÇ419

KAYNAKÇA 430