Uluslararası Örgütler Hukuku

Dr. Ahmet ULUTAŞ

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

5

İÇİNDEKİLER 

9

KISALTMALAR CETVELİ 

15

GİRİŞ 

19

BİRİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE HUKUKİ KİŞİLİK KAZANMALARI

1. ULUSLARARASI ÖRGÜT KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ 

21

1. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN TÜRLERİ 

24

III. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN KURULUŞU VE HUKUKİ KİŞİLİK

KAZANMALARI 

26

İKİNCİ BÖLÜM

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN ÖNCÜSÜ OLARAK MİLLETLER CEMİYETİ 

33

1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN KURULUŞU 

34

III. TEŞKİLAT YAPISI VE ANA ORGANLARI 

35

1. Genel Kurul 

35

1. Güvenlik Konseyi 

38

1. Ekonomik ve Sosyal Konsey 

42

1. Vesayet Konseyi 

43

1. Genel Sekreterlik 

43

1. Uluslararası Adalet Divanı 

47

1. Kuruluş ve Tarihçe 

47

2. Genel Olarak Uluslararası Adalet Divanı’nın Tanıtımı 

48

1. Uluslararası Hukuk Komisyonu 

53

1. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ 

56

1. BM CENEVRE OFİSİ HAKKINDA GENEL BİLGİ VE TANITIM 

60

1. TÜRKİYE–BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İLİŞKİLERİ 

62

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’DE İNSAN HAKLARI MEKANİZMALARI VE BİREYSEL BAŞVURU YOLLARI

1. GENEL OLARAK BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’DE İNSAN HAKLARI DENETİM

ORGANLARI 

65

1. BM İNSAN HAKLARI SÖZLEŞME DENETİM ORGANLARI: KOMİTELER 

68

1. Genel Olarak Komitelerin Tanıtımı 

68

1. Komitelere Bireysel Başvuru Usulleri Hakkında Genel Bilgi 

70

1. Genel Olarak Bireysel Başvuruda Takip Edilen Usul 

70

2. Komite Tarafından Başvurunun Kabuledilebilirliği ve Esasının

İncelenmesi Usulü 

79

3. Komitenin Başvuruyu Karara Bağlamasının Hüküm ve Sonuçları 

84

4. Şikâyetlerin Sözleşme Denetim Organlarına Gönderilmesi ve

Alternatif Yollar 

85

III. ÇALIŞMALARI İNSAN HAKLARI ALANINA TEMAS EDEN DİĞER BM ORGAN

VE KURULUŞLARI 

86

1. TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN BM İNSAN HAKLARI SİSTEMİNİN ÖNEMİ VE

HUKUKİ DEĞERİ 

87

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

AVRUPA KONSEYİ

1. AVRUPA KONSEYİ’NİN KURULUŞU 

91

1. AVRUPA KONSEYİ’NİN ORGANLARI 

93

1. Bakanlar Komitesi 

94

1. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi 

94

1. Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi 

95

1. Genel Sekreterlik 

95

III. AVRUPA KONSEYİ’NE ÜYELİK 

96

1. AVRUPA KONSEYİ KALKINMA BANKASI 

97

1. AVRUPA KONSEYİ VE İNSAN HAKLARI İZLEME MEKANİZMALARI 

98

1. Genel Olarak 

98

1. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri 

99

1. Avrupa İşkenceyi ve İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele ya da Cezayı

Önleme Komitesi (CPT) 

100

1. Avrupa Sosyal Haklar Komitesi 

102

1. Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Çerçeve Sözleşme Danışma

Komitesi 

103

1. Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI) 

103

1. Bölgesel veya Azınlık Dilleri için Avrupa Şartı Uzmanlar Komitesi 

104

1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 

104

1. Genel Olarak AİHM’in Yapısı ve Kuruluşu 

105

2. AİHM’ye Bireysel Başvuru Esas ve Usulleri 

105

3. AİHM’in Dinamik Yorum Metodu 

112

4. BM İnsan Hakları Mekanizmaları ile AİHM Sisteminin

Karşılaştırması 

114

1. AVRUPA KONSEYİ BÜNYESİNDE HAZIRLANAN ULUSLARARASI

SÖZLEŞMELER 

117

VII. AVRUPA KONSEYİ YOLSUZLUĞA KARŞI DEVLETLER GRUBU (GRECO) 

119

1. Genel Olarak Yapısı ve İşleyişi 

119

1. GRECO’nun Çalışma ve İnceleme Yöntemleri 

121

1. GRECO’nun Yaptırım Sistemi 

122

VIII. TÜRKİYE–AVRUPA KONSEYİ İLİŞKİLERİ 

123

BEŞİNCİ BÖLÜM

AVRUPA BİRLİĞİ

1. GENEL OLARAK AVRUPA BİRLİĞİ’NİN KURULUŞU VE YAPISI 

125

1. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN KURUMSAL YAPISI VE ANA ORGANLARI 

128

1. Genel Olarak 

128

1. Avrupa Parlamentosu 

130

1. Avrupa Birliği Komisyonu 

131

1. Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi 

132

1. Avrupa Birliği Hükümet ve Devlet Başkanları Zirvesi 

133

1. Avrupa Merkez Bankası 

134

1. Avrupa Sayıştayı 

135

III. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞİ VE KARAR ALMA USULLERİ 

135

1. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 

139

1. AVRUPA BİRLİĞİ YARGI DÜZENİ: AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI 

140

1. Genel Olarak 

140

1. ABAD’ın Yapısı, İşleyişi ve Başlıca Dava Türleri 

141

1. TÜRKİYE–AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ 

144

ALTINCI BÖLÜM

AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (AGİT)

1. AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI’NIN TARİHÇESİ VE KURULUŞU 

147

1. Genel Olarak 

147

1. Teşkilat Yapısı ve Organları 

151

1. AGİT’İN BÜTÇE VE FİNANSMANI 

159

III. AGİT’E ÜYE DEVLETLER 

160

1. AGİT VE İNSAN HAKLARI MEKANİZMALARI 

160

1. TÜRKİYE–AGİT İLİŞKİLERİ 

162

YEDİNCİ BÖLÜM

İSLÂM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI

1. İSLÂM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI’NIN KURULUŞU 

165

1. İİT’NİN TEMEL ORGANLARI 

167

III. İİT’YE ÜYELİK VE ÜYE DEVLETLER 

169

1. İİT BAĞIMSIZ DAİMİ İNSAN HAKLARI KOMİSYONU (IPHRC) 

170

1. Genel Olarak Kuruluş ve İşleyişi 

170

1. Görev ve Amaçları 

175

1. Tarafsızlık ve Bağımsızlığı 

176

1. TÜRKİYE–İİT İLİŞKİLERİ 

177

SEKİZİNCİ BÖLÜM

KUZEY ATLANTİK ANDLAŞMASI ÖRGÜTÜ (NATO)

1. GENEL OLARAK NATO’NUN KURULUŞU VE TARİHSEL GELİŞİMİ 

179

1. NATO KURUCU ANDLAŞMASI 

182

III. NATO ÜYELİK USULÜ VE ÜYE DEVLETLER 

182

1. NATO TEŞKİLAT YAPISI VE ANA ORGANLARI 

184

1. TÜRKİYE–NATO İLİŞKİLERİ 

185

DOKUZUNCU BÖLÜM

PARLAMENTOLARARASI BİRLİK

1. GENEL OLARAK PARLAMENTOLARARASI BİRLİK’İN (PAB) KURULUŞ, YAPI

VE İŞLEYİŞİ 

189

1. PAB’IN ULUSLARARASI HUKUK KARŞISINDA HUKUKİ NİTELİĞİ 

190

III. PARLAMENTERLERİN İNSAN HAKLARI KOMİTESİ 

193

1. PARLAMENTERLERİN İNSAN HAKLARI KOMİTESİ’NİN ALDIĞI KARARLARIN

MAHİYETİ VE BENZER ULUSLARARASI MEKANİZMALARLA

KARŞILAŞTIRILMASI 

195

1. TÜRKİYE–PAB İLİŞKİLERİ 

197

ONUNCU BÖLÜM

ULUSLARARASI ÖRGÜTLER PERSPEKTİFİNDEN NORMATİF ULUSLARARASI HUKUKUN ÜRETİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

1. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN ULUSLARARASI HUKUK BAKIMINDAN

NORMATİF FAALİYETLERİ 

200

1. Genel Olarak 

200

1. Uluslararası Örgütün İç İşleyişine İlişkin Normatif Düzenlemeler ve

Kararlar 

200

2. Dışarıya ve Üyelerine Yönelik Kararlar 

201

1. Uluslararası Örgütler Bünyesinde Uluslararası Sözleşmelerin

Hazırlanması ve Diğer Bağlayıcı Düzenlemelerin İhdası 

201

1. Uluslararası Örgütlerin Tek Taraflı Normatif Düzenleme Yapma Yetkileri

ve Kararları 

206

1. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN DIŞA YANSIYAN EYLEMLERİ 

207

III. ULUSLARARASI HUKUKUN ÜRETİLMESİNDE ULUSLARARASI MAHKEME VE

DİVANLARIN KATKILARI 

208

1. BÖLGESEL VE KÜRESEL ÖRGÜTLER İLE MEKANİZMALARIN ULUSLARARASI

HUKUKA DİĞER ETKİLERİ 

212

ONBİRİNCİ BÖLÜM

ULUSLARARASI ÖRGÜTLER PERSPEKTİFİNDEN ULUSLARARASI ÖRF VE ADET HUKUKU

1. ULUSLARARASI ÖRF VE ADET HUKUKU 

215

1. Genel Olarak 

215

1. Örf ve Adet Hukukunun Oluşması İçin Aranan Unsurlar 

216

1. Maddi Unsur 

216

2. Manevi Unsur 

218

3. Aranacak Süre 

218

4. Israrlı ve Devamlı Surette Karşı Çıkan Devletler Açısından Hukuki

Durum 

219

5. Genel Olarak Çok Taraflı Uluslararası Andlaşma Hükümlerinin Örf

ve Adet Hukuku Kuralına Dönüşmesi Olasılığı 

220

1. İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMELERİNİN ULUSLARARASI ÖRF VE ADET HUKUKU

PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 

221

1. Genel Olarak İnsan Hakları Alanındaki Uluslararası Örf ve Adet

Hukukunun Gelişimi 

221

1. İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Sözleşmelerin Örf ve Adet Hukuku

Bakımından Değeri 

230

III. BM ULUSLARARASI HUKUK KOMİSYONU’NUN ÇALIŞMALARI 

237

SONUÇ 

249