Uluslararası Hukuk – I

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Üçüncü Basıda Yenilikler 9
Dördüncü Basıda Yenilikler 11
Beşinci Basıda Yenilikler 13
Altıncı Basıda Yenilikler 15
Kısaltmalar 25
Birinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİ VE
ULUSLARARASI TOPLUM
I. GİRİŞ 27
II. ULUSLARARASI HUKUKUN TANIMI 28
III. ULUSLARARASI HUKUKTA TERİM SORUNU 29
IV. ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİ’NİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 31
A. Uluslararası Hukukun Doğuşu – İlk Yıllar 31
B. Uluslararası Hukuka İlişkin Klasik Yaklaşımlar: Tabii (Doğal) Hukuk ve Pozitivist Hukuk Görüşü 33
C. Uluslararası Hukuka İlişkin Modern Yaklaşımlar: Realist ve Liberal Görüşler 36
V. ULUSLARARASI HUKUKUN ROLÜ VE ÖNEMİ 38
VI. ULUSLARARASI HUKUKUN KAPSAMI 42
VII. ULUSLARARASI HUKUKUN DİĞER HUKUK SİSTEMLERİ VE HUKUK DALLARINDAN AYRIMI 44
A. Devletler Hususi Hukuku (Milletlerarası Özel Hukuk, Uluslararası Özel Hukuk) – Uluslararası Hukuk 44
B. Avrupa Birliği Hukuku – Uluslararası Hukuk 45
C. Transnasyonal (Ulusötesi, Milliötesi) Hukuk – Uluslararası Hukuk 47
D. Ulusal Hukuk – Uluslararası Hukuk 47
VIII. ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİ’NE YÖNELİK TEMEL ELEŞTİRİLER 47
IX. ULUSLARARASI HUKUK SİSTEMİ’Nİ UYGULAMA ARAÇLARI/MEKANİZMALARI 50
A. Yaptırımlar ve Birleşmiş Milletler Sistemi 51
B. Yargı Yolu 53
C. Ulusal Hukuk Sistemleri 55
D. Devletler 56
E. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları (NGO’s) 57
X. ULUSLARARASI HUKUKUN GELECEĞİ 57
Tartışma Soruları 62
İkinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUKUN KAYNAKLARI
I. GİRİŞ 65
II. ULUSLARARASI ADALET DİVANI STATÜSÜ 38. MADDE DÜZENLEMESİ 67
III. ANDLAŞMALAR 71
IV. ULUSLARARASI ÖRF–ADET KURALLARI (YAPILAGELİŞ, TEAMÜL) 74
A. Örf–Adet Kuralının Tanımı 74
1. Maddi Unsur (Devlet Uygulamaları) (Objektif Unsur) 75
a. Maddi Unsura İlişkin Özel Durumlar 77
aa. Devlet Uygulamalarının Kapsamı 77
bb. Devlet Uygulamalarının Süresi 79
cc. Devlet Uygulamalarına Israrla Karşı Çıkan Devletlerin Hukuki Durumu (Israrlı Muhalif, Persistent Objector) 82
2. Manevi Unsur (Subjektif Unsur, Opinio Juris Sive Necessitatis) 84
B. Andlaşma Hükümlerinin Örf–Adet Kuralına Dönüşmesi 86
V. GENEL HUKUK İLKELERİ 87
A. Tabii (Doğal) Hukuk Görüşü 89
B. Hukuk Sistemlerinin Ortak Kural ve İlkeleri 90
C. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri 91
D. Hakça İlkeler (Equity Principles) 93
VI. YARGI KARARLARI 95
VII. DOKTRİN 98
VIII. ULUSLARARASI HUKUKUN DİĞER KAYNAKLARI 99
A. Uluslararası Örgüt Kararları 100
1. Birleşmiş Milletler Kararları 100
a. Güvenlik Konseyi Kararları 100
b. Genel Kurul Kararları 101
2. Bölgesel Örgüt Kararları 103
B. Soft Law (Bağlayıcı Niteliği Olmayan Uluslararası Hukuk Metinleri) 103
C. Uluslararası Hukuk Komisyonu 106
D. Uluslararası Hukukun Buyruk Kuralları (Jus Cogens) 109
IX. SONUÇ 111
Tartışma Soruları 113
Üçüncü Bölüm
ANDLAŞMALAR HUKUKU
I. GİRİŞ 115
II. ANDLAŞMALAR HUKUKUNUN KAYNAKLARI 116
III. ANDLAŞMA NEDİR? 117
A. Andlaşmanın Unsurları 118
1. İrade Beyanı 119
a. İrade Beyanının Şekli 119
b. En Az İki İrade Beyanının Olması 120
c. İrade Beyanlarının Hukuki Sonuç Doğurmaya Yönelik Olması 121
2. Uluslararası Hukuk Kişisi Olma 123
3. Uluslararası Hukuk Kurallarına Tabi Olma 124
B. Andlaşmalar Hukukunda Terim Sorunu 125
IV. ANDLAŞMALARIN SINIFLANDIRILMASI 134
A. Uygulama Alanı Bakımından Sınıflandırma 134
B. Modern/Çağdaş Sınıflandırma 135
1. Sözlü Andlaşmalar – Yazılı Andlaşmalar 135
2. İki Taraflı Andlaşmalar – Çok Taraflı Andlaşmalar 135
3. Hukuk Kuralı Koyan Andlaşmalar – Akit Andlaşmalar 136
4. Doğrudan Etki Doğuran Andlaşmalar – Doğrudan Etki Doğurmayan Andlaşmalar 137
V. ANDLAŞMALARIN YAPILIŞI 140
A. Andlaşma Metninin Oluşturulması 140
B. Andlaşma Metninin Kabulü 143
C. Andlaşma Metninin Resmileştirilmesi 144
D. Andlaşma Metninin Bağlayıcılık Kazanması 146
1. İmza 146
2. Andlaşmayı Teşkil Eden Belgelerin Teatisi (Değiş–Tokuşu) 147
3. Onaylama 147
4. Kabul ve Tasvip 149
5. Katılma 149
E. Çekinceler 149
1. Genel Olarak Çekince Kavramı 149
2. Soykırım Sözleşmesi’ne Çekinceler Davası (Reservations Case) 152
3. 1969 Tarihli Viyana Andlaşmalar Hukuku Sistemi 153
F. Andlaşmaların Yürürlüğe Girmesi 155
G. Andlaşmaların Tescili ve Yayınlanması 156
VI. ANDLAŞMALARIN UYGULANMASI 157
A. Ahde Vefa (Pacta Sunt Servanda) İlkesi 157
B. Geriye Yürümezlik İlkesi 158
C. Mülkilik İlkesi 159
D. Andlaşmaların Ardıllığı ve Çatışması 159
E. Andlaşmalar ve Üçüncü Devletler 160
VII. ANDLAŞMALARIN TADİLİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ 162
VIII. ANDLAŞMALARIN YORUMLANMASI 163
A. Genel Yorum Kuralları 164
1. İyi Niyet İlkesi 164
2. Terimlerin Olağan Anlamına Uygun Yorumlama 164
B. Tamamlayıcı Yorum Kuralları/Araçları 165
C. İki veya Daha Fazla Dilde Akdedilen Andlaşmalar 166
IX. ANDLAŞMALARIN GEÇERLİLİĞİ 167
A. İç Hukuk Düzenlemelerine Aykırılık 168
B. Hata 169
C. Hile ve Temsilcinin Ayartılması 170
D. Tehdit (Zorlama, Baskı) 171
E. Jus Cogens (Emredici, Buyruk) Kurallar 173
F. Andlaşmanın Geçersizliğini İleri Sürme Usulü ve Geçersizliğin Sonuçları 173
X. ANDLAŞMALARIN SONA ERMESİ, ANDLAŞMA HÜKÜMLERİNİN ASKIYA ALINMASI 174
A. Andlaşmanın Rıza ile Sona Ermesi 174
B. Andlaşmanın Ağır İhlali 175
C. Sonraki İmkansızlık 177
D. Andlaşmanın Yapıldığı Şartlarda Köklü Değişiklikler Olması 178
E. Diplomatik veya Konsolosluk İlişkilerinin Kesilmesi 179
F. Andlaşmanın Sona Ermesi veya Andlaşma Hükümlerinin Askıya Alınmasının Hukuki Sonuçları 180
XI. DEVLETLERİN ANDLAŞMALARA HALEFİYETİ (ARDIL OLMASI) 180
XII. SONUÇ 183
Tartışma Soruları 185
Dördüncü Bölüm
ULUSLARARASI HUKUK – ULUSAL HUKUK
I. GİRİŞ 189
II. TEORİDE ULUSLARARASI HUKUK–ULUSAL HUKUK İLİŞKİSİ 190
A. Konu ile İlgili Teorik Yaklaşımlar 190
1. Tekçi (Monist) Görüş 190
2. İkici (Dualist) Görüş 192
B. Teorik Yaklaşımların Uluslararası Uygulamaya Yansıması 193
C. Teorik Yaklaşımlar Açısından Türk Hukuk Sisteminin Değerlendirmesi 194
III. UYGULAMADA ULUSLARARASI HUKUK–ULUSAL HUKUK İLİŞKİSİ 199
A. Uluslararası Yargı Kuruluşları Tarafından Ulusal Hukuk Kurallarının Uygulanması 200
B. Uluslararası Hukuk Kurallarının Ulusal Yargı Organları Tarafından Uygulanması 202
1. Örf–Adet Hukuku ve Türk Hukuku Uygulaması 203
2. Andlaşmalar ve Türk Hukuku Uygulaması 205
a. Türk Hukukunda Andlaşmaların Sınıflandırılması 205
aa. Onaylanması İçin Kanunla Uygun Bulunması Gereken Andlaşmalar 206
bb. Onaylanması İçin Kanunla Uygun Bulunması Gerekmeyen Andlaşmalar 207
b. Andlaşmaların Hiyerarşi Bakımından Türk Hukuku’ndaki Yeri 210
c. Türk Mahkeme Kararları 211
d. Diğer Devlet Uygulamalarına Örnekler 212
aa. Andlaşmalar ve Birleşik Krallık Uygulaması 212
bb. Andlaşmalar ve Amerika Birleşik Devletleri Uygulaması 214
3. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları ve Türk Hukuku Uygulaması 216
IV. SONUÇ 219
Tartışma Soruları 221
Beşinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUK KİŞİLERİ VE TANIMA
I. GİRİŞ 223
II. DEVLETLER 225
A. Devletin Unsurları 226
B. Egemenlik/Bağımsızlık Kavramına İstisnai Bazı Durumlar 231
1. Anayasal Sınırlamalar 231
2. Andlaşmadan Doğan Yükümlülükler 232
3. Yabancı Askeri Üslerin Varlığı 232
4. Uluslararası Örgütlere Üyelik 233
C. Self–determinasyon İlkesi ve Yeni Devlet Oluşumu 233
D. Kuvvet Kullanma ve Yeni Devlet Oluşumu 236
E. Devletlerin Sona Ermesi 239
F. Devletlerin Halefiyeti 241
III. DEVLET NİTELİĞİ OLMAYAN İNSAN TOPLULUKLARI 242
IV. ULUSLARARASI ÖRGÜTLER 244
A. Uluslararası Örgütlerin Uluslararası Hukuk Kişiliği ve Kapsamı 245
B. Bir Evrensel Uluslararası Örgüt Örneği: Birleşmiş Milletler 247
1. Birleşmiş Milletler’in Amaçları ve İlkeleri 247
2. Birleşmiş Milletler’e Üyelik 249
3. Birleşmiş Milletler’in Ana Organları 250
V. GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLER 258
A. Gerçek Kişiler 258
B. Tüzel Kişiler 260
1. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları 260
2. Çok–Uluslu/Ulus–Ötesi Şirketler 262
VI. TANIMA 264
A. Tanımanın Hukuki Niteliği 265
B. Tanıma Türleri 266
1. De Jure–De Facto Tanıma 266
2. Açık–Örtülü/Kapalı Tanıma 267
3. Şartlı – Şartsız Tanıma 268
4. Otomatik Tanıma 269
C. Tanımanın Hüküm ve Sonuçları 269
VII. SONUÇ 270
Tartışma Soruları 271
Altıncı Bölüm
ÜLKE
I. GİRİŞ 273
II. ÜLKE TÜRLERİ 274
A. Sahipli Ülke 274
B. Özel Statülü Ülke 274
C. Sahipsiz Ülke 275
D. Sahip Olunamayan Ülke 275
III. SINIRLAR 276
IV. ÜLKE KAZANIM YOLLARI 278
A. İşgal 278
B. Zamanaşımı 283
C. Fetih ve İlhak 284
D. Keşif 285
E. Devir ve Andlaşma 285
F. Arazi Oluşumu 286
G. Yargı Kararları 287
H. Uti Possidetis İlkesi 287
V. HİÇ BİR DEVLETİN EGEMENLİĞİ ALTINDA OLMAYAN YERLER (RES COMMUNIS, COMMON HERITAGE OF MANKIND VEYA İNSANLIĞIN ORTAK MİRASI) 288
A. Antarktika 289
B. Kuzey Kutbu 290
C. Uzay 291
VI. SONUÇ 294
Tartışma Soruları 295
Yedinci Bölüm
YETKİ
I. GİRİŞ 297
II. BOZKURT–LOTUS İLKELERİ 297
A. Düzenleme Yetkisi 298
B. Uygulama Yetkisi 298
III. HUKUKİ YETKİ–CEZAİ YETKİ AYRIMI 299
IV. YETKİNİN DOKTRİNEL ANALİZİ 300
A. Ülkesellik (Mülkilik) İlkesi 300
B. Vatandaşlık İlkesi 302
C. Koruma İlkesi 303
D. Evrensellik İlkesi 304
E. Pasif Vatandaşlık İlkesi 308
V. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ 309
VI. ULUSLARARASI HUKUK KURALLARI İHLAL EDİLEREK SORUMLULARIN ELE GEÇİRİLMESİ 311
VII. DEVLETİN UYGULAMA YETKİSİNİN İSTİSNALARI 312
A. Devlet Dokunulmazlığı 313
1. Devlet Dokunulmazlığının Hukuki Dayanakları 316
a. Devletlerin Egemen Eşitliği İlkesi 316
b. Yargı Yetkisinden Feragat 317
c. Uyuşmazlığın Yabancı Devlet Unsuru Taşıması 317
d. Yargı Kararını Uygulamanın Zorluğu 317
e. Uluslararası Nezaket 318
2. Mutlak (Tam) Dokunulmazlık–Sınırlı (Nisbi–Kısmi) Dokunulmazlık? 318
a. Hukuk Davalarında Yargı Bağışıklığı 319
b. Ceza Davalarında Yargı Bağışıklığı 324
3. İcrai Dokunulmazlık 325
a.Devletin Kişi veya Temsilcilerinin Dokunulmazlığı 326
b.Devlet Mallarının Dokunulmazlığı 326
4. Türk Hukuk Uygulamasında Devlet Dokunulmazlığı 330
B. Diplomatik ve Konsolosluk Dokunulmazlığı 331
1. Diplomatik Dokunulmazlık 333
a. Diplomatik Dokunulmazlığın Varlığına İlişkin Görüşler 333
aa. Temsil Görüşü 333
bb. Ülkesellik Görüşü 333
cc. Görevinin Gereği Olma (İşlevsellik) Görüşü 333
b. Diplomasi Temsilcilerinin Görevleri 334
c. Diplomatik Dokunulmazlığın Kapsamı 334
d. Mallara Yönelik Dokunulmazlığın Kapsamı 336
e. Haberleşme Serbestisi 337
f. Vergi ve Gümrük Ayrıcalığı 338
g. Türk Hukuk Uygulamasında Diplomatik Dokunulmazlık 338
2. Konsolosluk Dokunulmazlığı 338
a. Türk Hukuk Uygulamasında Konsolosluk Dokunulmazlığı 340
C. Uluslararası Örgütlerin Dokunulmazlığı 340
VIII. SONUÇ 341
Tartışma Soruları 342
Kaynakça 347
Kavramlar Dizini 355