Vergi Yönetiminin Düzenleyici İşlemleri

VERGİ YÖNETİMİNİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ



Prof. Dr. Yusuf Ziya TAŞKAN



-Hukuki İşlem Türü Olarak Düzenleyici İşlemler

-Vergi Yönetiminin Düzenleyici İşlemleri

-Vergi Yönetiminin Düzenleyici İşlemlerinin Yargı Yoluyla Denetimi



ÖNSÖZ ..................................................................................................................... v

İÇİNDEKİLER.................................................................................................... v ii

K ISA LTM A LA R...................................................................................................xi

GİRİŞ.........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

HUKUKİ İŞLEM TÜRÜ OLARAK

DÜZENLEYİCİ İŞLEMLER

1.1. Hukuki İşlem Kavramı...................................................................................5

1.2. Kamu Hukuku İşlemleri ................................................................................7

1.2.1. Kamu Hukuku İşlemlerinin Tanımı ve Özellikleri .....................7

1.2.2. Kamu Hukuku İşlemlerinin Tasnifi................................................9

1.3. Yürütme İşlemleri ve İdari İşlemler ..........................................................11

1.3.1. Yürütme, Yönetim ve Vergi Yönetimi ...........................................11

1.3.2. Yürütme İşlemleri İçinde İdari İşlemlerin Yeri...........................14

1.4. Düzenleyici İşlemler.....................................................................................15

1.4.1. Düzenleyici İşlemlerin İdari İşlemler İçindeki Yeri ve

Tanımı.......................................................................................................15

1.4.2. Yönetimin Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisinin Kaynağı.......17

1.4.3. Yönetimin Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisinin Özellikleri.. 20

İÇİNDEKİLERviii

İkinci Bölüm

VERGİ YÖNETİMİNİN DÜZENLEYİCİ

İŞLEMLERİ

2.1. Genel Bakış .................................................................................................... 25

2.2. Vergi Yönetiminin Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisinin

Kapsamı ve Sınırları...................................................................................... 26

2.3. Vergi Yönetiminin Kullandığı Düzenleyici İşlem Türleri ................. 28

2.3.1. Bakanlar Kurulunun Düzenleyici İşlemleri .............................. 28

2.3.1.1. Kanun Hükmünde Kararnameler ..................................29

2.3.1.1.1. Genel Bilgi .........................................................................29

2.3.1.1.2. Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleri 30

2.3.1.1.3. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Dönemi

Kanun Hükmünde Kararnameleri .........................................33

2.3.1.2. Bakanlar Kurulu Kararları ...............................................35

2.3.1.2.1. I. Grup Bakanlar Kurulu Kararları (Anayasa

m.73/I V)...................................................................................... 36

2.3.1.2.2. II. Grup Bakanlar Kurulu Kararları (Anayasa

m. 167/II)..................................................................................... 40

2.3.1.3. Tüzük ve Yönetmelikler....................................................43

2.3.1.3.1. Tüzükler.............................................................................43

2.3.1.3.2. Yönetmelikler...................................................................45

2.3.1.3.3. Vergi Uygulamalarında Tüzük ve

Yönetmeliklerin Yeri ................................................................ 48

2.3.2. Maliye Bakanlığının Düzenleyici İşlemleri ............................... 49

2.3.2.1. Yönetmelikler ..................................................................... 49

2.3.2.2. Genel Tebliğler .................................................................. 50

2.3.2.2.1. Genel Bilgi........................................................................ 50

2.3.2.2.2. Uygulama Genel Tebliğleri ..........................................51

2.3.2.2.3. Yorum Genel Tebliğleri .................................................53

2.3.3. Maliye Bakanlığının Diğer İşlemleri ............................................55

2.3.3.1. İç Genelgeler.........................................................................55ix

2.3.3.2. Mukteza (Özelge) ve Sirkülerler.....................................55

2.3.3.2.1. Genel Bilgi.........................................................................55

2.3.3.2.2. Mukteza ve Sirkülerlerle İlgili Düzenlemeler...........57

2.3.3.2.3. Özelge ve Gecikme Zammı ya da Faizi .....................59

Üçüncü Bölüm

VERGİ YÖNETİMİNİN DÜZENLEYİCİ

İŞLEMLERİNİN YARGI YOLUYLA

DENETİMİ

3.1. Düzenleyici İşlemlerden Doğan Uyuşmazlıklar................................... 63

3.1.1. Genel Bakış......................................................................................... 63

3.1.2. Vergi Hukuku Kurallarına İlişkin Uyuşmazlıkların Türleri...65

3.1.2.1. Vergi Yasalarının Anayasaya Aykırılığı Sorunu ...........65

3.1.2.2. Düzenleyici İşlemlerin Vergi Yasalarına

Aykırılığı Sorunu ....................................................................... 68

3.2. İdari Yargı Tarafından Yapılan Denetim................................................. 69

3.2.1. Genel Bakış......................................................................................... 69

3.2.2. İdari Yargı Yeri Olarak Danıştay ve Görevleri ............................71

3.2.2.1. Yapısı......................................................................................71

3.2.2.2. Danıştay'ın İlk Derece Mahkemesi Olarak

Görevli Olduğu Davalar............................................................73

3.2.2.2.1. Bakanlar Kurulu Kararlarına Karşı Açılacak

Davalar ..........................................................................................74

3.2.2.2.2. Bakanlıkların Düzenleyici İşlemlerine Karşı

Açılacak Davalar .........................................................................75

3.2.3. İdari Yargı Tarafından Yapılan Denetimin Kapsamı ...............76

3.2.3.1. Genel Olarak ........................................................................76

3.2.3.2. Genel Tebliğ ve İç Genelgelerin İdari Yargı

Denetimine Tabi Olup Olmadığı Sorunu.............................78x

3.2.3.3. Mukteza ve Sirkülerlerin İdari Yargı Denetimine

Tabi Olup Olmadığı Sorunu ...................................................81

3.2.4. İdari Yargı Tarafından Yapılan Denetimin İşleyişi................... 83

3.2.4.1. Düzenleyici İşlemlere Karşı Açılacak Davaların

Niteliği.......................................................................................... 83

3.2.4.2. Düzenleyici İşlemlere Karşı Açılacak Davaların

Görüleceği Yargı Yeri................................................................ 84

3.2.4.3. Dava Açma Süresi ve Sürenin Başlangıcı ......................85

3.2.4.4. Temyiz Yeri ve Süresi ........................................................ 86

3.3. Anayasa Yargısı Tarafından Yapılan Denetim....................................... 87

3.3.1. Anayasa Yargısının İşleyişi ............................................................. 87

3.3.2. Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnamelerinin

Denetimi.................................................................................................. 90

3.3.3. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Dönemi Kanun

Hükmünde Kararnamelerinin Denetimi .........................................91

SONUÇ...................................................................................................................93

KAYNAKÇA .........................................................................................................95