Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczi

"BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİ



Cenk AKİL



Çalışmanın konusunu uygulamada sıkça karşılaşılan ""Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczi"" oluşturmaktadır. Çalışma, üçüncü kişilerdeki alacakların haczi konusuna değinen bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm ""Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczinin genel hatlarıyla incelenmesine ayrılmıştır. Bu bölümde alacak kavramı, alacak haczinin yapılışı, üçüncü kişinin birinci haciz ihbarnamesine itirazı sonucu açılan menfi tespit davası üzerinde durulmuş ve üçüncü kişinin takip konusu alacağa ilişkin gerçeğe aykırı beyanının bir haksız fiil teşkil ettiği, bu sebeple adı geçen davada uygulanacak yargılama usulünün genel hükümlere tâbi olacağı sonucuna varılmıştır. Daha sonra üçüncü kişinin birinci haciz ihbarnamesine itirazına karşı takip alacaklısının sadece tazminat davası açması, ihtiyati haciz ve geçici haciz konuları incelenmiştir. Bu bölüm, borçlunun üçüncü kişilerdeki taşınır mallarının haczi konusuyla tamamlanmıştır.



İkinci bölümde ""Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczinde Özellik Arz Eden Durumlar"" ele alınmıştır. Burada özellikle bankalardaki ve ortaklıklardaki alacakların haczi üzerinde durulmuştur. Daha sonra konunun mülkiyeti saklı tutma sözleşmeleri ile müstakbel ve erteleyici şarta bağlı alacakların haczinde arz ettiği özellikler incelenmiştir. Bu bölümde son olarak borçlunun maaş ve ücretinin haczi, icra hukuku kapsamında ele alınmıştır.



Son bölüm borçlunun üçüncü kişilerdeki mal ve alacaklarının haczi konusunun İcra İflâs Kanunu'nda ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'da yer alan benzer düzenlemelerle karşılaştırılmasına ayrılmıştır. Burada, anılan son Kanundaki düzenlemenin yetersizliği ve günümüz hukuk anlayışına uygun düşmediği belirtilmiştir. Çalışma, İcra ve İflâs Kanunu'nun 89. maddesinde yapılması gereken değişikliklerin incelendiği sonuç bölümüyle tamamlanmıştır.



İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR CETVELİ 15

KAYNAKÇA 17

GİRİŞ 41

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİ

1. HACİZ KAVRAMI 43

I- Haciz Kavramı 43

II- Haczin Türleri 44

I. BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİ 46

II- Genel Olarak 46

II- Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Alacaklarının

Haczi 47

II- Alacak Kavramı 47

II- Alacakların Haczi 47

II- Alacak Haczinin Yapılması 52

II- Birinci Haciz İhbarnamesinin İçeriği ve Birinci Haciz

İhbarnamesi AlanÜçüncü Kişinin Tutumu 54

2.2.4.1. Birinci Haciz İhbarnamesinin İçeriği 54

2.2.4.2 Birinci Haciz İhbarnamesini Alan Üçüncü Kişinin Tutumu 60

1. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine

İtiraz Etmemesi 60

2. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesi Üzerine Borcu Kabul Ettiğini Bildirmesi 66

3. Üçüncü Kişinin Haciz İhbarnamesine

Cevap Verirken Hata Yapması 70

4. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine

İtiraz Etmesi 76

a. İtirazın Süresi ve Şekli 76

b. İtirazın Yapılacağı İcra Dairesi 85

a. İtiraz Sebepleri 87

b. Birinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Edilmesi¬nin Sonuçlan 98

c. Gecikmiş İtiraz Yoluna Başvuru 103

II- İkinci Haciz İhbarnamesinin İçeriği ve Üçüncü Kişinin

İkinci Haciz İhbarnamesine Karşı Tutumu 105

II- İkinci Haciz ihbarnamesinin İçeriği 118

II- Üçüncü Kişinin İkinci Haciz İhbarnamesi Üzerine

Borcu Kabul Ettiğini Bildirmesi 109

2.2.5.3. Üçüncü Kişinin İkinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Etmemesi.... 110

2.2.5.4 Üçüncü Kişinin İkinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Etmesi 112

I- Üçüncü Haciz İhbarnamesinin İçeriği ve Üçüncü

Haciz İhbarnamesi Alan Üçüncü Kişinin Tutumu 115

1. Üçüncü Haciz İhbarnamesinin İçeriği 115

2.2.6.2. Üçüncü Haciz İhbarnamesi Alan Üçüncü Kişinin Tutumu 117

a. Üçüncü Kişinin Menfi Tespit Davası Açmaması 117

b. Üçüncü Kişinin Menfi Tespit Davası Açması 122

a. Davanın Tarafları 129

b. Yetkili ve Görevli Mahkeme 133

c. İspat Yükü 134

d. Dava Açma Süresi 145

e. Dava Sonucunda Verilecek Kararlar 154

II- Haciz İhbarnamelerinin Hukuki Niteliği, Haciz İhbarnamelerin Usulüne Uygun Olmaması, Tüzel Kişilere Haciz İhbarnamesi Gönderil¬mesinde Yaşanan Sorunlar 166

a. Haciz İhbarnamelerinin Hukuki Niteliği 166

b. Haciz İhbarnamelerinin Usulüne Uygun Olmamasının Sonuçlan 167

2.2.13. Tüzel Kişilere Haciz İhbarnamesi Gönderilmesinde

Yaşanan Sorunlar 172

2.2.8. Takip Alacaklısının Ceza ve Tazminat Davası Açması 179

1. Genel Olarak 179

2. İcra Mahkemesinde Dava Açılması 180

2.2.8.2.1 Davanın Tarafları 185

2.2.8.2.2 Yetkili Mahkeme 187

2.2.8.2.3 Görevli Mahkeme 187

2.2.8.2.4 Dava Açma Süresi 189

2.2.8.2.5 Yargılama Usulü 189

2.2.8.2.6 Davanın Sonuçlan 203

2.2.8.3 Karara Karşı Gidilecek Kanun Yollan 205

2.2.9 Takip Alacaklısının Sadece Tazminat Davası Açması 206

2.2.9.1 Genel Olarak 206

2.2.9.2. Sadece Tazminat Davası Açılması 207

2.2.9.3. Birlikte Açılan Ceza Davasının Düşmesi Durumunda

Tazminat Davasının Akıbeti 209

2.2.10 Üçüncü Kişinin Sebepsiz Zenginleşme Davası Açması 210

2.2.10.1.Genel Olarak 210

2.2.10.2.Sebepsiz Zenginleşme Davasının Şartlan 212

2.2.10.2.1 Borçlunun Malvarlığında Zenginleşmenin

Meydana Gelmesi 212

2.2.10.2.2.Zenginleşmenin Başkası Aleyhine Gerçekleşmesi 212

2.2.10.2.3 .Zenginleşme ile Zenginleştirici Olay Arasında

Nedensellik Bağının Bulunması 213

2.2.10.2.4.Zenginleşme Haklı Bir Nedene Dayanmamalı 213

2.2.10.3. Dava Açma Süresi 214

2.2.10.4. Yargılama Usulü 214

2.2.10.5. Davamn Sonucu 216

2.2.11. Üçüncü Kişinin Borçlu ve Kötü Niyetli Alacaklıya

Karşı Dava Açması 218

I- Genel Olarak 218

1. Haksız Fiil Davasının Şartlan 220

a. Hukuka Aykırı Fiil 220

b. Kusur 221

2.2.11.2.3Zarar 225

2.2.11.2.4Nedensellik Bağı 227

2. Dava Açma Süresi 228

a. Yetkili ve Görevli Mahkeme 228

b. Yargılama Usulü 229

c. Davanın Sonunda Verilecek Karar 229

a. Üçüncü Kişinin Takip Borçlusu ve Kötü Niyetli Alacaklıya

Karşı Birlikte Dava Açması 229

b. Takip Alacaklısının Genel Mahkemede Dava Açması 235

1. Genel Olarak 235

2. Görevli ve Yetkili Mahkeme 237

3. Yargılama Usulü 237

4. Dava Açma Süresi 238

5. Davanın Sonuçları 238

2.2.8.2.1 Gecikmiş İtiraz 239

2.2.9 Genel Olarak 239

2.2.10 Gecikmiş İtiraz Yoluna Başvurmanın Şartlan 239

2.2.11 Gecikmiş İtirazın Yapılacağı Merci 240

2.2.12 Gecikmiş İtirazın İncelenmesi 241

2.2.13 Gecikmiş İtirazın Sonuçlan 241

2.2.8.2.2 İhtiyati Haciz 242

2.2.8.2.3 Geçici Haciz 244

2.3 Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Taşınır Mallarının Haczi 244

2.2.9.1 Genel Olarak 244

2.2.9.2 Birinci Haciz İhbarnamesinin Gönderilmesi 245

2.2.9.2. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine

İtiraz Etmemesi 246

2.2.9.3. Üçüncü Kişinin Taşınır Maluı Varlığını Kabul Etmesi 250

2.2.9.4. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Etmesi 250

İKİNCİ BÖLÜM

BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR

BANKALARDAKİ VADELİ MEVDUATIN HACZİ 255

BANKALARDAKI MÜŞTEREK HESAPLARIN HACZİ 270

Asıl (Teselsüllü) Müşterek Hesap 270

İştirak Halinde (Teselsülsüz Müşterek) Hesap 273

BORÇLUNUN BANKADAKİ CARI HESAP BAKİYESİNİN HACZİ 274

2.2.10.3. BORÇLUNUN BANKADAKİ DİĞER ALACAKLARININ HACZİ 276

I- BANKA TEMİNAT MEKTUBUNDAN DOĞAN ALACAĞIN HACZİ 277

II- ORTAKLIK PAYININ HACZİ 281

II- Genel Olarak 281

II- Anonim Ortaklıklarda 282

II- Genel Olarak 282

II- Ortakların Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 286

II- Pay Senedinin Haczi 286

II- Kaydileştirilmiş Pay Senetlerinin Haczi 286

II- Genel Olarak Kaydi Sistem 286

II- Kaydileştirilmiş Pay Senetlerinin Haczi 295

II- Toplu Saklanan Pay Senetlerinin Haczi 298

II- Toplu (Global) Senedin Haczi 299

II- ilmühaberin Haczi 301

II- Kupon ve Talonlann Haczi 301

II- Ortaklık Payının Haczi 302

II- Genel Olarak 302

II- Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Konuya

İlişkin Hükmü 308

II- Kâr Payının Haczi 308

II- Hazırlık Dönemi Faizinin Haczi 310

II- Tasfiye Payına Katılma Hakkının Haczi 311

8.2.2.11 .Katılma Hakkının Haczi 311

8.2.2.12.Rüçhan (Yeni Pay Alma) Hakkının Haczi 312

II- Ortaklığın Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 314

II- Limitet Ortaklıklarda 316

8.3.1 Genel Olarak 316

1. Ortağın Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 318

a. Kâr Payının Haczi 318

b. Masraf ve Avansların Haczi 319

c. Tasfiye Payı Hakkının Haczi 320

d. Ayrılma Akçesinin Haczi 320

2. Ortaklık Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 321

3. Şirket Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 323

II- Kollektif Ortaklıklarda 325

II- Genel Olarak 325

II- Ortakların Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 326

II- Kâr Payının Haczi 326

II- Ücret Alacağının Haczi 328

II- Faiz ve Masraf Alacağının Haczi 329

II- Sermaye ve Tasfiye Bakiyesinin Haczi 330

II- Komandit Ortaklıklarda 331

II- Genel Olarak 331

II- Adi Komandit Ortaklıklarda 332

II- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Ortaklıklarda 333

II- Kooperatif Ortaklıklarda 333

I- Genel Olarak 333

II- Ortağın Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 334

1. Gelir-Gider Farkının Haczi 334

2. Sermaye Payına Ödenecek Faiz Alacağının Haczi 335

3. Ortaklık Payının Haczi 335

4. Tasfiye Bakiyesinin Haczi 336

III- Kooperatif Alacaklısının Ortağı Takip Hakkı 337

;Adi Ortaklıklarda 338

a. Genel Olarak 338

b. Ortağın Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 341

a. Kâr Payının Haczi 341

b. Faiz Alacağının Haczi 342

c. Masraf ve Avans Alacağının Haczi 343

d. Tasfiye Payının Haczi 343

c. Ortaklık Adına Yapılan İşlemler Nedeniyle Ortakların Takibi 344

:MÜLKIYETI SAKLI TUTMA SÖZLEŞMELERİNDE 345

9 1. Genel Olarak 345

a. 2 Mülkiyeti Saklı Tutularak Satılan Malların Satıcının Alacaklıları

Tarafından Haczi 346

1. Haciz Anında Şart Henüz Askıda ve Alıcı Mütemerrit Değilse 346

2.2.8.2.1 Malın Haczi 346

2.2.9 Mal Hacizden Önce Alıcının Elindeyse 360

2.2.10 Mal Hacizden Önce Herhangi Bir Nedenle

Satıcının Elindeyse 347

2.2.8.2.2 Semen Alacağının Haczi 347

2. Alıcı Temerrüde Düşmüş ve Şart Gerçekleşmemişse 347

2.2.9.1 Satıcının Fesih Hakkını Kullanması 347

2.2.9.2 Satıcının Fesih Hakkını Kullanmaktan Kaçınması 347

b. 5. Mülkiyeti Saklı Tutularak Satılan Malların Alıcının

Alacaklıları Tarafından Haczi 348

9.3.1. Genel Olarak 348

2.2.9.2. Borçlu-Alıcı Temerrüde Düşmemişse 349

2.2.9.3. Borçlu-Alıcı Temerrüde Düşmüşse 349

:MÜSTAKBEL VE İHTİLAFLI ALACAKLARIN HACZİ 350

2.2.10.3. .Müstakbel Alacakların Haczi 350

10.1.1. Müstakbel Alacak Kavramı 350

10.1.2. Müstakbel Alacağın Haczi 351

10.2. İhtilaflı Alacakların Haczi 357

ERTELEYİCİ ŞARTA BAĞLI ALACAKLARIN HACZİ 360

11.1 .Genel Olarak 360

11.2. Erteleyici Şarta Bağlı Alacakların Haczi 360

2.BORÇLUNUN MAAŞ VE ÜCRETİNİN HACZİ 363

12.1 .Genel Olarak 363

12.2. Maaş ve Ücretlerin Haczi 364

12.3.Bireysel Emeklilik Sisteminde Haczin Uygulanışı 368

I- FINANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN

ALACAKLARIN HACZİ 371

I- Genel Olarak 371

I- Finansal Kiralama Konusu Malın Kiracıya Teslim Edilmemiş Olduğu Dönemde Kiracının Alacaklılarının Üçüncü Kişi Konumundaki Kiralayandaki Alacaklarının Haczi 374

I- Finansal Kiralama Konusu Malın Kiracıya Teslim Edildiği

Dönemde Kiralayanın Alacaklılarının Kira Bedelini Haczi 375

I- Kiralanan Malın Kiralayanın Alacaklıları Tarafından Haczi 376

I- Kiracının Alacaklarının Artık Değeri Haczettirmeleri 377

II- HAVALE İLİŞKİSİNDE 377

14.1 .Genel Olarak 377

1. Havalenin Ödeme Aracı Olarak Kullanılması Durumunda 379

2. Havalenin Bir Para Alacağının Tahsili için

Kullanılması Durumunda 380

3. Havalenin Bir Kredi Aracı Olarak Kullanılması Durumunda 380

4. Havale Alıcısının Alacaklanmn Havale Eden

Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurması 381

5. Havale Edenin Alacaklılarının Havale Ödeyici

Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurmaları 381

III- KATILMA ALACAĞININ HACZİ 381

III- Genel Olarak 381

III- Katılma Alacağının Haczi 383

IV- DEĞER ARTIŞ PAYININ HACZÎ 384

IV- Genel Olarak 384

IV- Değer Artış Payının Haczi 386

V- NAFAKA ALACAĞININ HACZİ 386

VI- FAKTORINK SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAKLARIN HACZİ 389

VI- Genel Olarak 389

VI- Müşterinin Alacaklanmn Müşterinin Faktörden Olan Alacağını Haczettirmeleri 391

VI- Faktörün Alacaklanmn Faktörün Müşteriden Olan

Alacaklanmn Haczettirmeleri 391

VII- AKREDİTİFTEN KAYNAKLANAN ALACAKLARIN HACZİ 391

VII- Genel Olarak 391

VII- Amir ile Lehtar Arasındaki İlişkide Lehtarm Alacaklılannın

Amir Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurmalan 394

VII- Amir ile Akreditif Bankası Arasındaki İlişkide Akreditif Bankasının Alacaklılarının Amir Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurmalan 394

VII- Akreditif Bankası ile Lehtar Arasındaki İlişki 395

VII- Özel Olarak Teyitli Akreditif. 395

I- Akreditif Amiri ile Teyit Bankası Arasındaki Hukuki İlişki 396

II- Teyit Bankası ile Akreditif Bankası Arasındaki Hukuki İlişki 397

III- Teyit Bankası ile Lehtar Arasnıdaki Hukuki İlişki 400

20.ANA VE BABASIYLA BİRLİKTE YAŞAYAN

BORÇLUNUN (ERGİN ÇOCUĞUN) ANA VE BABASINDAN DOĞAN ALACAĞININ

HACZİ 404

21 .SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAK VE ALACAKLARIN HACZİ 406

1. İNTİFA HAKKINDAN DOĞAN ALACAKLARIN HACZİ 409

2. TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAĞIN HACZİ 414

3. ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAĞIN HACZİ 418

4. İFLÂSIN ERTELENMESİNDE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ

MAL VE ALACAKLARIN HACZİ 422

25.1 .Genel Olarak 422

4. İflâsın Ertelenmesinin Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki

Mal ve Alacaklarının Haczine Etkisi 423

4. İflâsın Ertelenmesini İsteyen Şirket Takip Borçlusuysa 424

4. İflâsın Ertelenmesini İsteyen Şirket Üçüncü Kişiyse 424

4. İflâsın Ertelenmesini İsteyen Şirket Takip Alacaklısıysa 425

4. Kıdem Tazminatı Alacağının Haczi 425

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İCRA İFLÂS KANUNUNUN 89. MADDESİNİN BENZER DÜZENLEMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI

I- ACİZDEKİ İSTİHKAK DAVASIYLA KARŞILAŞTIRILMASI 431

26.1.Genel Olarak 431

2 ~ 2.Hacizli Malın Üçüncü Kişinin Elinde Olması Halinde

İstihkak Davası (Madde 99) 433

3.İcra ve İflâs Kanunu Madde 89 ile 99'un Karşılaştırılması 438

a. .Haczin Konusu Bakımından 438

a. Haczin Uygulanış Tarzı Bakımından 439

b. Alacaklının İradesi Bakımından 439

c. Alacaklının Açacağı Davalar ve Bunların Sonuçlan Bakımından 439

I ~ v- ZEDILEN ALACAKLARIN PARAYA ÇEVRİLMESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI... 441

2~ : Genel Olarak 441

27..Haczedilen Alacaklann Paraya Çevrilmesi 442

a. .Genel Olarak 442

27.2.2 .Haczedilen Alacağın İfa Yerine Devri 442

27.2.3..Haczedilen Alacağın İfa Uğruna Devri 443

27.2.4.İcra İflâs Kanunu Madde 89 ile 120’nin Karşılaştırılması 447

1. Haczin Kapsamı Bakımından 447

2. Başvurulan Mercii Bakımından 447

3. Üçüncü Kişinin Borcun Varlığını İnkâr Edip Etmemesi Bakımından 448

28.ÂMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HARKINDAKİ

KANUNUN 79. MADDESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI 448

I- Genel Olarak 448

II- Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun

İlgili 79. Maddesi 449

III- İcra İflâs kanununun 89. Maddesiyle Amme Alacaklarının

Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun 79. Maddesinin Karşılaştırılması.... 462

1. Genel Olarak 462

2. Hacze Konu Alacağın Niteliği Bakımından 462

3. İhbamameye İtirazın Yapılış Biçimi Bakımından 462

4. İtirazın Yapıldığı Mercii Bakımından 462

5. Üçüncü Kişiye Tanınan Olanaklar Bakımından 463

6. Üçüncü Kişinin İtirazına Karşı Gidilecek Yol Bakımından 463

7. Uyuşmazlıklann İnceleneceği Yargı Yolu Bakımından 463

SONUÇ 465

ÖZET 469

EKLER 471

EK NO. 1 471

EK NO. 2 473

EK NO. 3 475



















"