5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun 27. Maddesinin Anayasaya Uygunluğu Sorunu ve Yeni Düzenleme Önerisi

Prof. Dr. Hacı CAN

Arş. Gör. Esra ÖZTÜRK

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

İÇİNDEKİLER 7

KISALTMALAR . 11

GİRİŞ .13

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKİ TEMELLER

ANAYASAL ÇERÇEVE 15

Anayasal İlkeler . 15

Çalışma Alanına İlişkin Temel Hak ve Özgürlük Güvenceleri. 18

5718 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA

KANUN19

Genel Çerçeve . 19

İş Sözleşmelerine İlişkin Bağlama Kuralları . 21

Çalışma Hukukunun Kanunlar İhtilafı Alanına Yansımaları . 26

III. YURTDIŞI İSTİHDAM HİZMETLERİ YÖNETMELİĞ . 30

İKİNCİ BÖLÜM

5718 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA

KANUNUN 27. MADDESİNİN ANAYASAYA UYGUNLUĞUNUN DENETİMİ

5718 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA

KANUNUN 27. MADDESİNİN ANAYASAYA UYGUNLUĞU SORUNU 35

SOMUT NORM DENETİMİ 35

Başvurunun Genel Çerçevesi 35

İtiraz Yoluna Başvuran Mahkemeler 35

İtirazların Konusu . 36

Olay 36

İptali İstenen Kanun Hükümleri 36

Anayasa Mahkemesince Yapılan İlk İnceleme. 36

8 İçindekiler

E. 2023/158 Başvuru Yönünden36

E. 2023/187 Sayılı Başvuru Yönünden 37

E. 2024/100 Sayılı Başvuru Yönünden 37

Anayasa Mahkemesinin Birleştirme Kararları37

E. 2023/187 Sayılı Başvuru Yönünden 37

2024/100 Sayılı Başvuru Yönünden 38

Anayasa Mahkemesi Tarafından Esasın İncelenmesi.38

İnceleme Kapsamı .38

Somut Norm Denetimi Yoluna Başvuran Mahkemelerin İleri

Sürdükleri İtirazların Gerekçeleri 40

Anayasa Mahkemesince Esasın İncelenmesi: İtiraz Edilen Kanun

Hükümlerin Anayasaya Aykırılık İtirazının Değerlendirilmesi .43

Genel Olarak.43

5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku

Hakkında Kanunun 27. Maddesinin 1. Fıkrasına İlişkin Olarak.43

(1) Karar Gerekçeleri.43

(2) Karşı Oy Gerekçeleri 45

5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku

Hakkında Kanunun 27. Maddesinin 2. Fıkrasına İlişkin Olarak.46

(1) Karar Gerekçeleri.46

(2) Karşı oy Gerekçeleri.48

5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında

Kanunun 27. Maddesinde Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı

Sonrasında Ortaya Çıkan Normatif Belirsizlikler 49

İptal Kararının Ertelenmiş Yürürlüğü ve Geçiş Dönemi Uygulaması .49

Maddenin Sübjektif Bağlama Kuralının İptalinin Etkileri.51

III. ÖĞRETİDE YAPILAN DEĞERLENDİRMELER.53

Anayasa Mahkemesi Kararına İlişkin Değerlendirmeler 53

Kararın Gerekçesini Yetersiz veya Hatalı Bulan Görüşler53

Anayasa Mahkemesi Kararını Yerinde Bulmayan Görüşler.57

MÖHUK’un 27. Maddesine İlişkin Değerlendirmeler.58

İçindekiler 9

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

5718 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA

KANUNUN 27. MADDESİNİN ANAYASAYA UYGUNLUĞU YÖNÜNDEN

YAPILAN İNCELEME VE DEĞERLENDİRMELER

MÖHUK’UN 27. MADDESİNDE DÜZENLENEN BAĞLAMA KURALLARININ

ANAYASANIN 49. MADDESİYLE UYUMLULUĞUNA İLİŞKİN İNCELEME VE

DEĞERLENDİRMELER .67

Genel Çerçeve . 67

Anayasanın 49. Maddesinin Kapsamı ve Milletlerarası Özel Hukuk

Alanına Uygulanabilirliği . 67

ANAYASA MAHKEMESİ KARARINA İLİŞKİN İNCELEME VE

DEĞERLENDİRMELER .75

Genel Olarak . 75

Kararın Tartışmaya Açık Yönleri 76

Kararın Gerekçelerine Yöneltilen Eleştirilerimiz . 78

III. SOMUT NORM DENETİMİ YOLUNA BAŞVURAN MAHKEMELER

TARAFINDAN İLERİ SÜRÜLEN DİĞER GEREKÇELERE İLİŞKİN İNCELEME VE

DEĞERLENDİRMELER .84

Aynı Şirketin Türkiye’de Çalışanlarına Tanınan Hakları Elde Edememe

Durumunun Eşitlik İlkesiyle Bağdaşmadığı Gerekçesi. 84

Milletlerarası Sözleşme Hükümleri Uyarınca Devletin Yabancılık

Unsurlu Çalışma Sözleşmesiyle İstihdam Edilen Çalışanların Haklarını

Koruyucu Önlemleri Almakla Yükümlü Olduğu, Bu Nedenle

Sözleşmeyle Sıkı İlişkili Hukukun Çalışanı Koruyan Hükümlerinin

Hukuk Seçimiyle Bertaraf Edilmesinin Engellenmesi Gerektiği

Gerekçesi. 84

Sözleşmeye Uygulanacak Hukuk Kurallarının Taraflarca Bilinmesi,

Ayrıca İşverenin Uygulanacak Hukuk Konusunda İşçiyi Bilgilendirmesi

Gerektiği, Fakat Bağlama Kurallarının Bu Hususta Herhangi Bir Hüküm

İçermediği, Bu Durumun ise Mülkiyet Hakkının Yanı Sıra Silahların

Eşitliği İlkesini İhlal Ettiği Gerekçesi  85

Adil Yargılanma Hakkının ve Devletin Çalışanları Koruma

Yükümlülüğünün de İhlal Edildiği Gerekçesi . 86

ÖĞRETİ GÖRÜŞLERİNE İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRMELER86

10 İçindekiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUNUN

MADDESİ DEĞİŞİKLİĞİ VE YENİ DÜZENLEME ÖNERİSİ

ÖN MÜLAHAZALAR: MÖHUK’UN 27. MADDESİNİN REVİZYONUNDA

GÖZETİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 89

YENİ KANUNİ DÜZENLEME.90

TBMM’ye Sunulan Kanun Değişikliği Teklifi.90

TBMM Tarafından Kabul Edilen Kanun Değişikliği Metni 91

Öğretide Kanun Değişikliğine İlişkin Görüşler92

Yeni Kanun Düzenlemesine İlişkin Değerlendirmeler 96

III. Tarafımızca Önerilen Düzenleme .97

Önerilen Metin 97

Madde Metninde Yapılan Değişiklikler 98

Önerinin Gerekçelendirilmesi 100

Maddenin 1. Fıkrasına İlişkin Önerinin Gerekçelendirilmesi.100

Maddenin 2. Fıkrasına İlişkin Önerinin Gerekçelendirilmesi.100

Maddenin 3. Fıkrasına İlişkin Önerinin Gerekçelendirilmesi.100

Maddenin 4. Fıkrasına İlişkin Önerinin Gerekçelendirilmesi.103

SONUÇ VE ÖNERİLER105

KAYNAKÇA.109

EKLER

YARGI KARARLARI

ANAYASA YARGISI KARARLARI.111

Anayasa Mahkemesi Kararı .111

Somut Norm Denetimine Başvuran Mahkemelerin Başvuru Kararları128

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesinin Başvuru

Kararı (E.2023/158, K. 2024/187) .128

İstanbul 10. İş Mahkemesinin Başvuru Kararı (E.2023/187, K.

2024/187) .138

ADLİ HUKUK YARGISI KARARLARI.161

Yargıtay HGK Kararı (E. 2024/9-3, K 2024/650) .161

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi Kararı (E.

2024/1078, K. 2025/814).183

Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi Kararı (E.

2023/2734, K. 2025/1123194