Doç. Dr. iur. Cafer EMİNOĞLU
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
KAYNAKÇA 15
KISALTMALAR CETVELİ.29
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL HUSUSLAR VE KAVRAMLAR
KONUNUN TAKDİMİ VE TEMEL BİR MESELE OLARAK FİİLÎ YÖNETİM
ORGANI 33
Genel Olarak . 33
Çalışmanın Esasları 36
“Fiilî Yönetim Organı” Kavramının Tercih Edilmesinin Gerekçeleri 39
Fiilî Organ Olgusunun Sakıncaları ve Meşruiyet Sorunu . 43
Fiilî Yönetim Organın Sorumluluğuna Gidilememesi Halinde Ortaya
Çıkan Sonuçlar 46
Fiilî Yönetim Organının Fonksiyonları . 47
Fiilî Yönetim Organlığının, Organ Sorunundan Ziyade Bir
Sorumluluk Konusu Olması. 49
ORGAN VE FİİLÎ (YÖNETİMSEL) ORGAN KAVRAMLARI 54
Kavramsal ve Hukukî Niteliği Bakımından Organ 54
Genel Olarak 54
Organ Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Öğretinin Yaklaşımı 58
Tüzel Kişiyle İlişkisi ve Temsil Yetkisi Bakımından Organ . 65
Organ ve Yardımcı Kişi Ayırımı . 68
Organ Kavramının Sınıflandırılması ve Fiilî Organın Yeri . 70
FİİLÎ ORGAN / FİİLÎ YÖNETİM ORGANI KAVRAMI 75
FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ BENZER KURUMLARDAN AYIRT
EDİLMESİ. 84
Genel Olarak 84
Gizli Yönetim Kurulu Üyesi (Stilles Mitglied des
Verwaltungsrates) 85
İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği . 86
Hâkim Teşebbüs. 88
12 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETTE FİİLÎ YÖNETİM ORGANI
ANONİM ŞİRKETTE ŞEKLİ YÖNETİM ORGANI.93
Genel Olarak. 93
Vazgeçilemez Bir Organ Olarak Yönetim Kurulu. 95
Yönetim Organı Olarak Yönetim Kurulu . 96
Temsil Organı Olarak Yönetim Kurulu 99
Yönetim ve Temsil Yetkisi Bakımından İstisnalar 102
Şeklî Anlamda Organ Olan Yönetim Kurulunun Oluşturulması 103
Genel Olarak 103
Yönetim Kurulu ve Üyelerinin Belirlenmesi . 103
Yönetim Kurulu Üyesinin Nitelikleri. 107
Tüzel Kişi ya da Temsilcilerinin Yönetim Kuruluna Seçilmesi. 110
Yönetim Yetkisinin Tüm Üyelere Ait Olması ve Kurul Organ Niteliği 113
Anonim Şirkette Şeklî Yönetim Organının Ortadan Kalkması. 114
Fiilî Yönetim Organını Ortaya Çıkaran Nedenlerden Biri Olarak
“Şeklî Organın Yokluğu”. 114
Yönetim Organının Yokluğunun Giderilmesi ve Alınacak
Tedbirler 117
FİİLÎ YÖNETİM ORGANI DAVRANIŞININ TEMEL UNSURLARI 121
Yönetim Organına Özgü Davranış ve İşlemlerle Şirketin İradesinin
Oluşturulması . 121
Şirket İradesinin Aktarılması /Yansıtılması . 127
Zararı Önleyebilme Kudretine Sahip Olma . 129
III. FİİLÎ YÖNETİM ORGANIN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ .130
Genel Olarak. 130
Geçerli Bir Atama/Seçim İşleminin Bulunmaması. 131
Geçerli Olarak Atanan/Seçilen Organın Devre Dışı Bırakılması? 134
Şirketin Fiilî Olarak Yönetimi 135
Şirket Yönetimine Doğrudan, Üst Düzeyde ve Önemli Ölçüde Etki
Bakımından. 140
Süreklilik ve Yönetim Yoğunluğu Bakımından 141
Dış İlişkide İşlem Gerekliliği Bakımından 143
MEHAZ ÜLKELERDE FİİLÎ ORGAN DOKTİRİNİN KABULÜ .145
İsviçre . 145
Almanya 148
Avusturya 150
İçindekiler 13
İNGİLİZ HUKUKUNDA “DE FACTO DIRECTOR”. 152
TÜRK HUKUKUNDA DURUM 155
Hukuk Öğretisinde Fiilî Yönetim Organı 155
Fiilî Yönetim Organı Doktrinin Türk Pozitif Hukukundaki
Yansımaları . 160
TTK m. 553 Hükmündeki “Yönetici” Kavramı. 160
Fiilî Yönetim Organı Olarak Yönetim Kurulunda Temsil Olunan
Kamu Tüzel Kişisi 161
Fiilî Yönetim Organına Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin
Kabulüne İlişkin Diğer Bazı Düzenlemeler 165
Banka Anonim Şirketlerinin Hâkim Ortaklarının Şahsi
Sorumluluğuna İlişkin BankK m. 110 Hükmü . 168
Bankanın Yönetimini Fiilen Elinde Bulunduran Gerçek Kişi Pay
Sahiplerine İlişkin BankK m. 160/3 Hükmü 171
Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümler 172
VII. YARGI KARARLARINDA FİİLÎ YÖNETİM ORGANI 177
Mehaz Ülke Yargı Kararları . 177
İsviçre . 177
Almanya . 185
Türkiye’de Yargı Kararları Bakımından Durum 190
VIII. FİİLÎ YÖNETİM ORGANI OLARAK ORTAYA ÇIKMASI MUHTEMEL
KİŞİLER 199
Genel Olarak . 199
Pay Sahibi / Hâkim Teşebbüs 201
Kredi Veren Alacaklı (Özellikle Bankalar) 208
Ticari Temsilci . 212
Yönetici / Ortak Yakınları 214
Organsız Kalmış Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliği Sona Ermiş Olan
Kişiler 215
Profesyonel Danışman 218
İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi ile İlişkisi Bağlamında İnanan
(Menfaat Sahibi) . 220
İ. Yönetim Kurulunda Temsil Olunan Kamu Tüzel Kişisi. 222
Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyesi Adına Tescil Edilecek Gerçek Kişi. 224
Diğer Muhtemel Kişiler . 229
FİİLÎ YÖNETİM ORGANI OLARAK TÜZEL KİŞİ . 230
14 İçindekiler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKİ SONUÇLARI BAKIMINDAN FİİLÎ YÖNETİM ORGANLIĞI
GENEL OLARAK233
FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ.235
Yönetim Kurulu Üyesinin Yükümlülüklerinin Süjesi olarak Fiilî
Yönetim Organı. 235
Özen Yükümlülüğü 236
Sadakat Yükümlülüğü . 238
Excursus: “İş İnsanı Kararı” (Business Judgement Rule) Fiilî Yönetim
Organı Bakımından Uygulanmalı mıdır?. 239
Borca Batıklık Bildiriminde Bulunulması. 241
Diğer Yükümlülükler . 243
III. FİİLÎ YÖNETİM ORGANIN HAKLARI .244
FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ HUKUKİ SORUMLULUĞU (“ORGANIN
SORUMLULUĞU”)246
Fiilî Yönetim Organı Sorumluluğunun Dogmatik Dayanakları 246
Excursus: Hukukî Görünüş Teorisi Bağlamında Fiilî Yönetim Organı
Sorumluluğu . 248
Yönetim Kurulu Üyeleri İçin Öngörülen Sorumluluk Hükümlerinin
(TTK m. 553) Fiilî Yönetim Organı Bakımından Uygulanması . 249
Fiilî Yönetim Organının de jure TTK m. 553 Hükmü Kapsamında
Bulunması 249
Fiilî Yönetim Organının TTK m. 553 Hükmü Kapsamında
Sorumlu Tutulabilmesinin Şartları . 252
Genel Olarak . 252
Zarar 253
Kanuna ve Esas Sözleşmeye Aykırılık 254
Kusur . 255
İlliyet Bağı 256
Organın Sorumluluğu Dışındaki Sorumluluk Kaynakları . 256
ANONİM ŞİRKETİN FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ FİİL VE
İŞLEMLERİNDEN SORUMLULUĞU (“ORGAN SORUMLULUĞU”) .259
Fiilî Yönetim Organının Hukukî İşlemlerinin Anonim Şirket
Bakımından Bağlayıcılığı (Şirketin Fiilî Yönetim Organı Tarafından
Temsili) . 259
EXCURSUS: FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ TAHAKKÜMÜNÜ KABUL EDEN
YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU 263
SONUÇ NOTLARI 267
