Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 27
Giriş
§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN TANIMI, KONUSU VE KAYNAKLARI 29
I. Borçlar Hukukunun Tanımı ve Konusu 29
II. Borçlar Hukukunun Kaynakları 30
A. Asli Kaynaklar 30
B. Tali Kaynaklar 32
1. Örf ve Adet Hukuku 32
2. Hâkimin Yarattığı Hukuk 33
C. Yardımcı Kaynaklar 33
§ 2. BORÇLAR HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER 34
I. İrade Özerkliği 34
II. Nisbilik 38
III. Kusur Sorumluluğu 38
IV. Üçüncü Kişi Aleyhine Borç Doğurucu İşlem Yapılamaması 39
V. Dürüstlük Kuralı 39
VI. Sözleşmelerde Karşılıklılık 41
§ 3. BORÇLAR HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 41
I. Anayasa Hukuku İle Borçlar Hukuku Arasındaki İlişki 41
II. Medeni Hukuk İle Borçlar Hukuku Arasındaki İlişki 42
III. Ticaret Hukuku İle Borçlar Hukuku Arasındaki İlişki 42
IV. İş Hukuku İle Borçlar Hukuku Arasındaki İlişki 43
Birinci Bölüm
BORÇLAR HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
§ 4. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMLARI 45
I. Genel Olarak 45
II. Dar Anlamda Borç – Dar Anlamda Borç İlişkisi (Borç) ve Geniş Anlamda Borç İlişkisi 45
III. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ ARASINDAKİ FARKLAR 46
A. Doğum Anları Bakımından Farklar 46
B. Muhtevaları Bakımından Farklar 46
C. Devredilebilmeleri Bakımından 46
D. Sona Erme Bakımından 47
IV. Borç İlişkisinin Unsurları 47
§ 5. BORÇ İLİŞKİSİNİN KONUSU OLARAK EDİM 49
I. Edim Kavramı 49
II. Edimin Unsurları 49
A. Alacaklı Lehine Maddi ve Manevi Yarar Sağlamalı 50
B. Belirli veya Belirlenebilir Olmalı 50
C. İmkânsız Olmamalı 51
D. Kanunun Emredici Hükümlerine, Ahlaka, Kamu Düzenine ve Kişilik Haklarına Aykırı Olmamalı 51
III. Edim Türleri 52
A. Verme Edimi – Yapma Edimi – Yapmama Edimi 52
1. Verme Edimi 52
2. Yapma Edimi 52
3. Yapmama Edimi 52
4. Ayırımın Hukukî Sonuçları 53
B. Şahsi Edim – Maddi Edim 53
1. Şahsi Edim 54
2. Maddî Edim 54
3. Ayırımın Hukukî Sonuçları 54
C. Bölünebilir Edimler – Bölünemez Edimler 55
1. Bölünebilir Edimler 55
2. Bölünemez Edimler 55
3. Ayırımın Hukukî Sonuçları 55
D. Ani Edim– Dönemli Edim –Sürekli Edim 56
1. Ani Edim 56
2. Dönemli Edim 56
3. Sürekli Edim 56
4. Ayırımın Hukukî Sonuçları 57
E. Cins Borcu – Parça Borcu 57
1. Çeşit Borcu (Cinsiyle Belirlenen Edim) 57
2. Parça Borcu (Ferdiyle Belirlenen Edim) 57
3. Sınırlı Çeşit Borcu 57
4. Çeşit Borcu – Parça Borcu Ayırımının Misli Eşya – Misli Olmayan Eşya Ayırımı ile İlişkisi 58
5. Ayırımın Hukukî Sonuçları 58
F. Başlangıçta Belirli Edim – Seçimle Belirlenen Edim (Seçimlik Borç) 60
1. Seçimlik Borç 60
2. Seçimlik Yetki 61
§ 6. BORÇ İLİŞKİSİNİN KAPSAMINDA YER ALAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 62
I. Borç İlişkisinin Kapsamında Yer Alan Haklar 62
A. Alacak Hakkı 62
1. Genel Olarak 62
2. Alacak Hakkının Özellikleri 62
3. Alacak Hakkının Nisbîliğinin İstisnaları 63
a. Kuvvetlendirilmiş Alacak Hakları 63
b. Eşyaya Bağlı Borçlar 64
c. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme 65
B. Fer’i Haklar 66
C. Tali Haklar 66
1. Def’i Hakları 66
2. Yenilik Doğuran Haklar 67
II. Borç İlişkisinin Kapsamında Yer Alan Yükümlülükler 69
A. Edim Yükümlülükleri 70
1. Aslî Edim Yükümlülüğü 70
2. Yan Edim Yükümlülüğü 70
B. Yan Yükümlülükler 71
1. İfaya Yardımcı Yan Yükümlülükler 72
2. Koruyucu Yan Yükümlülükler 72
C. Tali Yükümlülükler 73
§ 7. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN SORUMLULUK VE SORUMLULUĞUN OLMADIĞI BORÇ İLİŞKİLERİ (EKSİK BORÇLAR) 74
I. Sorumluluk Kavramı 74
II. Sorumluluğun Türleri 74
A. Tazmin Yükümlülüğünün Kaynağına Göre Sorumluluk (“…Den” Sorumluluk) 75
1. Sözleşme Sorumluluğu (Akdi Sorumluluk) 75
2. Sözleşme Dışı Sorumluluk (Akit Dışı Sorumluluk) 75
B. Tazmin Yükümlülüğünün Yerine Getirileceği Değere Göre Sorumluluk (“…İle” Sorumluluk) 76
1. Malvarlığı ile Sorumluluk 76
a. Sınırsız Malvarlığı Sorumluluğu 76
b. Sınırlı Malvarlığı Sorumluluğu 77
aa. Miktar İtibariyle Sınırlı Sorumluluk 77
bb. Konu İtibariyle Sınırlı Sorumluluk 77
2. Şahısvarlığı ile Sorumluluk 78
III. Sorumluluğun Olmadığı Borç İlişkileri (Eksik Borçlar) 79
A. Genel Olarak 79
B. Eksik Borçların Türleri 79
1. Doğuştan Eksik Borçlar 79
2. Geçici Eksik Borçlar 80
3. Sonradan Eksik Borçlar 80
§ 8. HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI, UNSURLARI VE TÜRLERİ 81
I. Hukuki Olay, Hukuki Fiil ve Hukuki İşlem Kavramları 81
A. Hukuki Olay 81
B. Hukuki Fiiller 81
1. Hukuka Aykırı Fiiller 82
a. Borca Aykırı Davranışlar 82
b. Haksız Fiiller 82
2. Hukuka Uygun Fiiller 82
a. Duygu Açıklamaları (His Açıklamaları) 83
b. Düşünce Açıklamaları (Tasavvur/Bilgi Açıklamaları) 83
c. İrade Açıklamaları 84
aa. Hukukî İşlemler 84
bb. Hukukî İşlem Benzerleri 84
cc. Maddî Fiiller 85
II. Hukuki İşlemin Unsurları 85
A. Kurucu Unsurlar 85
1. İrade Açıklaması 85
a. Genel Olarak 85
b. İrade Açıklamasının Unsurları 86
c. İrade Açıklamasının Türleri 86
2. Hukukî Sonuç 87
3. Diğer Kurucu Unsurlar 88
B. Geçerlilik Unsurları 88
1. Tüm Hukukî İşlemler Bakımından Aranan Geçerlilik Şartları 88
a. Hukukî İşlemi Yapan Kişi Fiil Ehliyetine Sahip Olmalı 88
b. Hukukî İşlem Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine, Ahlaka ve Kişilik Haklarına Aykırı ve İmkânsız Olmamalı 89
c. Hukukî İşlem Muvazaalı Olmamalı 89
d. Hukukî İşlemi Oluşturan İrade Açıklamaları Sakatlanmamış Olmalı 89
2. Sadece Belirli Hukukî İşlemler Bakımından Aranan Geçerlilik Şartları 89
a. Şekle Bağlı İşlemlerde Şekil Şartına Uyulmuş Olmalı 89
b. Tasarruf İşlemini Yapanın Tasarruf Yetkisi Olmalı 90
c. Karşılıklı Borç Doğuran Sözleşmelerde Aşırı Yararlanma Olmamalı 90
d. Sebebe Bağlı Tasarruf İşlemlerinde Onun Dayandığı Borçlandırıcı İşlem Geçerli Olmalı 90
C. Tamamlayıcı Unsurlar (Etkinlik Unsurları) 90
III. Hukuki İşlemin Türleri 91
A. Hüküm Doğuracakları Zamana Göre Hukuki İşlemler 91
B. İvazlı Olup Olmamalarına Göre Hukuki İşlemler 92
C. Meydana Gelmesi İçin Gerekli İrade Açıklamasının Sayısına Göre Hukuki İşlemler 92
1. Tek Taraflı Hukukî İşlemler 92
2. İki Taraflı Hukukî İşlemler 93
3. Kararlar 93
D. Malvarlığına Yaptıkları Etkiye Göre Hukuki İşlemler 94
1. Borçlandırıcı İşlemler 94
2. Tasarruf İşlemleri 95
3. Kazandırıcı İşlemler 97
E. Sebebe Bağlı Olup Olmamalarına Göre Hukuki İşlemler 98
İkinci Bölüm
BORÇLARIN KAYNAKLARI
§ 9. SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR 101
I. Sözleşme Kavramı 101
II. Sözleşme Çeşitleri 102
III. Sözleşmenin Kurulması 104
A. Karşılıklı İrade Beyanlarının Bulunması 104
1. Öneri (İcap–Teklif) 104
a. Öneri Kavramı, Şartları ve Bağlayıcı Olmayan Öneri 104
b. Önerinin Hüküm ve Sonuçları 105
c. Önerinin Geri Alınması 107
2. Kabul 108
3. Öneride Bulunanın ya da Muhatabın Ölmesi veya Fiil Ehliyetini Kaybetmesi 109
B. Karşılıklı İrade Beyanlarının Birbirine Uygun Olması 110
IV. Sözleşmenin Kurulduğu An 112
V. Sözleşmenin Hüküm ve Sonuçlarını Doğurmaya Başladığı An 112
VI. Sözleşmelerde Şekil 113
A. Genel Olarak 113
B. Şeklin Fayda ve Sakıncaları 114
1. Şeklin Faydaları 114
2. Şeklin Sakıncaları 115
C. Şekil Türleri 115
1. Kaynaklarına Göre Şeklin Türleri 115
a. Kanunî Şekil 115
b. İradî Şekil 116
2. Amaçlarına Göre Şeklin Türleri 116
a. Geçerlilik Şekli 116
b. İspat Şekli 116
3. Yapılış Tarzına Göre Şekil 117
a. Sözlü Şekil 117
b. Yazılı Şekil 117
aa. Adi Yazılı Şekil 117
aaa. Metin 117
bbb. İmza 118
bb. Nitelikli (Mevsuf) Yazılı Şekil 119
c. Resmî Şekil 120
d. Resmî Sicillere Tescil 121
e. İlan 121
D. Şekle Aykırılığın Sonuçları 122
VII. Sözleşmenin Yokluğu, Kesin Hükümsüzlüğü ve İptal Edilebilirliği 123
A. Yokluk 123
B. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) 124
1. Genel Olarak 124
2. Tahvil 125
C. İptal Edilebilirlik 126
§ 10. İRADE İLE BEYAN ARASINDAKİ UYGUNSUZLUK 126
I. Uygunsuzluğun İstenerek Meydana Getirildiği Hâller 127
A. Muvazaa 127
1. Mutlak Muvazaa 127
2. Nisbî Muvazaa 128
3. Muvazaanın İspatı 131
a. Muvazaanın Taraflarca İspatı 131
b. Muvazaanın İlgili Üçüncü Kişilerce İspatı 132
4. Muvazaanın Mümkün Olmadığı Hâller 132
5. Muvazaanın Üçüncü Kişilere Karşı İleri Sürülemeyeceği Hâller 133
6. Muvazaanın Benzer Müesseselerle Karşılaştırılması 134
a. Muvazaa ile Kanuna Karşı Hilenin Karşılaştırılması 134
b. Muvazaa ile Nam–ı Müstearın Karşılaştırılması 135
c. Muvazaa ile İnançlı İşlemin Karşılaştırılması 136
B. Zihnî Kayıt 137
C. Lâtife Beyanı 138
II. Uygunsuzluğun İstenmeden Meydana Getirildiği Hâller (İrade Sakatlıkları) 138
A. Yanılma (Hata) 139
B. Aldatma (Hile) 142
C. Korkutma (İkrah/Tehdit) 143
III. Aşırı Yararlanma (Gabin) 145
A. Genel Olarak 145
B. Aşırı Yararlanmanın Şartları 145
1. Objektif Şart 145
2. Sübjektif Şartlar 146
a. Sömürülen Tarafın Zayıf Durumu 146
aa. Zor Durumda Kalma (Müzayaka Hâli) 146
bb. Düşüncesizlik (Hiffet) 147
cc. Deneyimsizlik (Tecrübesizlik) 147
b. Sömürme Kastı 147
C. Aşırı Yararlanmanın Sonuçları 147
§ 11. GENEL İŞLEM ŞARTLARI 150
I. Kavram ve Tanım 150
II. Genel İşlem Şartlarının Denetimi 151
A. Yürürlük Denetimi 151
B. Yorum Denetimi 152
C. İçerik Denetimi 153
§ 12. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ 154
I. Kavram ve Tanım 154
II. Şartları 155
A. Sözleşme Kurulurken Mevcut Olan Şartlar Daha Sonra Değişmiş Olmalı 155
B. Değişiklik Öngörülememiş Olmalı 155
C. Edimler Arasındaki Denge Aşırı Derecede Bozulmuş Olmalı 156
D. Edim İfa Edilmemiş veya Çekince Konularak İfa Edilmiş Olmalı 156
E. Aşırı İfa Güçlüğüne Borçlu Kusuruyla Sebebiyet Vermemiş Olmalı 156
F. Uyarlamaya Engel Bir Kanun ya da Sözleşme Hükmü Bulunmamalı 156
§ 13. TEMSİL 157
I. Temsil Kavramı 157
II. Temsilin Çeşitleri 159
A. Doğrudan Temsil – Dolaylı Temsil 159
B. Kanunî Temsil – İradî Temsil 160
III. Temsil Yetkisi 161
IV. Temsil İlişkisinin Sona Ermesi 163
V. Yetkisiz Temsil 164
§ 14. TEK TARAFLI HUKUKÎ İŞLEMDEN DOĞAN BORÇLAR: İLAN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME 166
Üçüncü Bölüm
HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 15. HAKSIZ FİİL 169
I. Genel Olarak Akit Dışı Sorumluluk 169
II. Haksız Fiil Kavramı ve Türleri 169
III. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluğun Şartları 170
A. Olumlu veya Olumsuz Bir Fiil Olmalı 170
B. Fiil Hukuka Aykırı Olmalı 171
1. Hukuk Aykırılık Kavramı 171
2. Hukuka Aykırılığın Şartları 172
3. İhlal Edilmeleri Hukuka Aykırılık Oluşturan Kurallar 173
4. Ahlaka Aykırı Davranışla Gerçekleşen Haksız Fiiller 173
5. Hukuka Uygunluk Sebepleri 175
a. Kanunun Verdiği Yetki 175
b. Zarar Görenin Rızası 176
c. Üstün Nitelikte Özel Yarar 178
d. Üstün Nitelikte Kamusal Yarar 178
e. Zarar Verenin Davranışının Haklı Savunma Niteliği Taşıması (Meşru Müdafaa) 179
aa. Genel Olarak 179
bb. Haklı Savunmanın Şartları 179
aaa. Kişinin Kendisine veya Üçüncü Bir Şahsa Karşı Bir Saldırı Olmalı 179
bbb. Saldırı Mal veya Şahısvarlığına Yönelik Olmalı 179
ccc. Saldırı Hâlen Devam Ediyor Olmalı 180
ddd. Saldırı Hukuka Aykırı Olmalı 180
eee. Savunma Saldırıda Bulunana Karşı Olmalı 180
fff. Saldırı Gerçek Olmalı 180
ggg. Savunma, Saldırıyı Bertaraf Edecek Ölçüde Olmalı 180
cc. Haklı Savunmaya Bağlanan Sonuçlar 181
f. Zorunluluk Hâli (Iztırar Hâli) 181
aa. Genel Olarak 181
bb. Zorunluluk Hâlinin Şartları 182
aaa. Kişinin Kendisine veya Üçüncü Bir Şahsa Yönelik Açık ya da Yakın Bir Zarar Tehlikesi Olmalı 182
bbb. Tehlike Malvarlığına veya Şahısvarlığına Yönelik Olmalı 182
ccc. Tehlikenin Kaynağı Olmayan Üçüncü Bir Kişiye Zarar Verilmiş Olmalı 183
ddd. Tehlikeden Kurtulabilmek İçin Üçüncü Kişinin Sadece Malvarlığı Değerlerine Zarar Verilmiş Olmalı 183
eee. Tehlikeden Kurtulabilmek İçin Üçüncü Kişinin Malvarlığına Zarar Verilmesi Kaçınılmaz Olmalı 183
fff. Üçüncü Kişiye Verilen Zarar Önlenmek İstenen Tehlike İle Orantılı Olmalı 184
cc. Zorunluluk Hâline Bağlanan Sonuçlar 184
g. Kişinin Hakkını Kendi Gücüyle Koruması 185
aa. Genel Olarak 185
bb. Hakkını Kendi Gücüyle Korumanın Şartları 186
aaa. Kişinin Kendisine Ait Bir Hakkın Korunması İçin Güç Kullanmış Olmalı 186
bbb. Yetkili Kamu Makamlarının Müdahalesi Zamanında Sağlanamayacak Olmalı 186
ccc. Güç Kullanılmadığı Takdirde Hakkının Kayba Uğraması ya da Kullanılmasının Önemli Ölçüde Zorlaşması Tehlikesi Olmalı 186
ddd. Hakkın Korunması Güç Kullanma Dışında Başka Bir Yolla Mümkün Olmamalı 187
eee. Hak Sahibinin Güç Kullanmak Suretiyle Vereceği Zarar İle Korunmak İstenen Hakkın Değeri Arasında Orantı Olmalı 187
cc. Hakkını Kendi Gücüyle Korumaya Bağlanan Sonuçlar 187
C. Fiil Kusurlu Olmalı 187
1. Genel Olarak 187
2. Kusuru Açıklayan Görüşler 188
a. Sübjektif Görüş 188
b. Objektif Görüş 188
3. Kusurun Unsurları 189
a. Sübjektif Unsur 189
b. Objektif Unsur 189
4. Kusurun Türleri 190
a. Kast 190
b. İhmal 190
5. Kusurun Sorumlulukta Rolü 192
D. Maddi veya Manevi Bir Zarar Meydana Gelmiş Olmalı 193
1. Genel Olarak 193
2. Zararın Türleri 194
a. Maddî Zarar 194
aa. Fiili Zarar 194
bb. Yoksun Kalınan Kâr 195
b. Manevî zarar 196
E. Zarar İle Fiil Arasında İlliyet Bağı (Sebep Sonuç İlişkisi) Bulunmalı 197
1. Genel Olarak 197
2. Uygun İlliyet Bağı 197
3. Zararlı Sonucu Meydana Getirmeye Elverişli Birden Fazla Sebebin Bulunması 199
a. Ortak İlliyet 199
b. Yarışan İlliyet 199
c. Seçimlik İlliyet 200
d. Farazi İlliyet 200
4. İlliyet Bağını Kesen Sebepler 201
a. Genel Olarak 201
b. İlliyet Bağını Kesen Sebeplerin Türleri 201
aa. Mücbir Sebep 201
bb. Zarar Görenin Ağır Kusuru 202
cc. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 203
§ 16. KUSURSUZ SORUMLULUK 203
I. Genel Olarak 203
II. Kusursuz Sorumluluk Türleri 204
A. Hakkaniyet Sorumluluğu 205
1. Genel Olarak 205
2. Hakkaniyet Sorumluğunun Şartları 205
a. Haksız Fiil Sorumluluğunun Kusur Dışındaki Şartları Gerçekleşmiş Olmalı 205
b. Ayırt Etme Gücü Bulunmayan Kişi Tarafından Verilmiş Bir Zarar Olmalı 206
c. Hakkaniyet Zararın Tazminini Gerektirmeli 206
B. Özen Sorumluluğu 207
1. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu 208
a. Genel Olarak 208
b. Adam Çalıştıranın Sorumluluğunun Şartları 209
aa. Haksız Fiil Sorumluluğunun Kusur Dışındaki Şartları Gerçekleşmiş Olmalı 209
bb. Adam Çalıştıran ile Çalışan Arasında Özel Hukuktan Doğan Bir Çalıştırma İlişkisi Bulunmalı 209
cc. Zarar, Çalışanın Kendisine Verilen İşi Gördüğü Sırada Meydana Gelmiş Olmalı 210
dd. Adam Çalıştıran Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olmalı 211
c. Adam Çalıştıranın Sorumluluğuna Bağlanan Sonuçlar 212
2. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu 212
a. Genel Olarak 212
b. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğunun Şartları 212
aa. Haksız Fiil Sorumluluğunun Kusur Dışındaki Şartları Gerçekleşmiş Olmalı 212
bb. Hayvan Bir Kimsenin Bakımında veya Yönetiminde Olmalı 213
cc. Zarar Bir Hayvan Tarafından Verilmiş Olmalı 213
dd. Hayvan Bulunduran Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olmalı 214
c. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğuna Bağlanan Sonuçlar 214
aa. Tazminat Sorumluluğu 214
bb. Hayvan Bulunduranın Rücu Hakkı 215
cc. Taşınmaz Zilyedinin Zarar Veren Hayvanı Yakalama, Alıkoyma Hakkı ve Etkisiz Hâle Getirme Hakkı 215
3. Yapı Malikinin Sorumluluğu 216
a. Genel Olarak 216
b. Yapı Malikinin Sorumluluğunun Şartları 216
aa. Haksız Fiil Sorumluluğunun Kusur Dışındaki Şartları Gerçekleşmiş Olmalı 216
bb. Bir Bina veya Diğer Yapı Eseri Olmalı 216
cc. Zarar, Binadaki veya Diğer Yapı Eserindeki Yapım Bozukluğundan veya Bakım Eksikliğinden Meydana Gelmiş Olmalı 217
dd. Yapı Maliki İlliyet Bağının Kesildiğini İspatlayamamış Olmalı 218
c. Yapı Malikinin Sorumluluğuna Bağlanan Sonuçlar 218
aa. Tazminat Sorumluluğu 218
bb. Sorumlu Kişiler 218
cc. Yapı Malikinin Rücu Hakkı 219
dd. Malikin Zarar Tehlikesini Önleme Yükümlülüğü 220
C. Tehlike Sorumluluğu 220
1. Genel Olarak 220
2. Tehlike Sorumluluğunun Şartları 221
a. Haksız Fiil Sorumluluğunun Kusur Dışındaki Şartları Gerçekleşmiş Olmalı 221
b. Zararın, Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden Bir İşletmenin Faaliyetinden Doğmuş Olmalı 221
aa. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden Bir İşletme 222
aaa. Genel Olarak 222
bbb. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden Bir İşletme Sayılmanın Şartları 222
aaaa. İşletme Sıkça veya Ağır Zararlar Doğurmaya Elverişli Olmalı 222
bbbb. Uzman Bir Kişiden Beklenen Tüm Özenin Gösterilmesi Durumunda Bile Zararın Doğması Önlenemez Olmalı 222
ccc. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden İşletme Karinesi 223
bb. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden İşletmeye Ait Tipik Tehlike Gerçekleşmiş Olmalı 223
c. İlliyet Bağının Kesildiği İspatlanamamış Olmalı 224
3. Tehlike Sorumluluğuna Bağlanan Sonuçlar 224
a. Tazminat Sorumluluğu 224
b. Sorumlu Kişiler 224
c. İşletme Sahibi veya İşletenin Rücu Hakkı 225
d. Denkleştirme 226
Dördüncü Bölüm
TAZMİNAT VE TAZMİNATIN HESAPLANMASI
§ 17. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT 227
I. Genel Olarak 227
II. Maddi Tazminat 227
A. Malvarlığı Zararlarında Maddi Tazminat 228
B. Şahısvarlığı Zararlarında Maddi Tazminat 229
C. Maddi Tazminatın Belirlenmesi 230
III. Manevî Tazminat 231
IV. Tazminat Miktarının Değiştirilmesi 233
V. Geçici Ödemeler 233
VI. Haksız Fiilde Müteselsil Sorumluluk 233
VII. Haksız Fiilde Zamanaşımı 234
VIII. Daimi Def’î Hakkı 234
IX. Tazminat Sorumluluğunda Sözleşme ve Haksız Fiil Sorumluluğunun Yarışması 235
X. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesine Etkisi 235
Beşinci Bölüm
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 18. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 237
I. Genel Olarak 237
II. Sebepsiz Zenginleşmenin Şartları 237
A. Genel Olarak 237
B. Bir Kişinin Zenginleşmiş Olması 238
C. Zenginleşmenin Başka Bir Kişinin Malvarlığının veya Emeğinin Aleyhinde Gerçekleşmiş Olması 238
D. İlliyet Bağı 239
E. Zenginleşmenin Haklı Bir Sebebe Dayanmaması 239
III. Sebepsiz Zenginleşmenin Hüküm ve Sonuçları 240
A. Sebepsiz Zenginleşme Davası 240
1. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Tarafları 240
2. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Hukukî Niteliği 240
3. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Açılamayacağı Durumlar 240
B. Sebepsiz Zenginleşenin İade Borcu ve Masrafları Talep Hakkı 242
C. Sebepsiz Zenginleşmede Zamanaşımı Süresi 243
Altıncı Bölüm
İFA
§ 19. İFA VE İFAYA İLİŞKİN KURALLAR 245
I. Genel Olarak 245
II. İfanın Konusu 245
A. Genel Olarak 245
B. Parça ve Çeşit Borçlarında İfa 245
C. Para ve Faiz Borçlarında İfa 246
III. İfa İkâmeleri 248
A. İfa Yerine Edim 249
B. İfa Amacıyla Edim 249
C. Seçimlik Yetki 249
IV. İfanın Tarafları 250
A. Genel Olarak 250
B. Üçüncü Kişinin Alacaklıya Halef Olması 251
V. Kısmi İfa 252
VI. Bölünemeyen Borcun İfası 253
VII. İfa Yeri 253
VIII. İfa Zamanı 254
IX. İki Taraf Borç Yükleyen Sözleşmelerde İfa 257
A. Genel Olarak 257
B. Ödemezlik Def’i 257
C. Karşı Tarafın İfa Güçsüzlüğü Sebebiyle İfadan Kaçınma 257
X. İfanın İspatı 258
XI. İfanın Hüküm ve Sonuçları 259
Yedinci Bölüm
ALACAKLININ TEMERRÜDÜ
§ 20. ALACAKLININ TEMERRÜDÜ 261
I. Kavram 261
II. Alacaklının Temerrüdünün Şartları 261
A. Edim, Borçlu Tarafından Usulüne Uygun Olarak Teklif Edilmiş Olmalıdır 261
B. Alacaklı İfa Teklifini Reddetmiş Olmalıdır 262
C. Alacaklının İfa Teklifini Reddetmesi Haklı Bir Sebebe Dayanmamalıdır 262
III. Alacaklının Temerrüdünün Sonuçları 263
A. Alacaklının Temerrüdünün Genel Sonuçları 263
B. Alacaklının Temerrüdünün Özel Sonuçları 263
1. Borçlunun Edim Konusunu Tevdi Hakkı 264
a. Tevdiin Şartları 264
b. Tevdiin Sonuçları 265
2. Borçlunun Borçlanılan Şeyi Satma Hakkı 265
3. Borçlunun Sözleşmeden Dönme Hakkı 267
Sekizinci Bölüm
BORCA AYKIRILIK HÂLLERİ
§ 21. BORCUN İFA EDİLMEMESİ 269
I. Kusurlu Sonraki İfa İmkânsızlığı 269
II. Borçlunun Temerrüdü 271
A. Kavram ve Tanım 271
B. Borçlunun Temerrüdünün Şartları 273
1. Edimin İfası Mümkün Olmalı 273
2. Borç Muaccel Olmalı 273
3. Borçlu İfada Bulunmamış Olmalı 274
4. Kural Olarak Alacaklı İhtarda Bulunmuş Olmalı 274
C. Borçlunun Temerrüdünün Sonuçları 276
1. Temerrüdün Genel Sonuçları 276
a. Alacaklının Aynen İfa ve Gecikme Tazminatını Talep Hakkı 276
b. Mütemerrit Borçlunun Beklenmeyen Hâlden (Kazadan) Sorumluluğu 277
2. Temerrüdün Özel Sonuçları 278
a. Para Borçlarında 278
b. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde 278
aa. Genel Olarak 278
bb. Seçimlik Haklar 279
aaa. Aynen İfadan Vazgeçip Müspet Zararın Tazminini Talep Hakkı 279
bbb. Sözleşmeden Dönme ve Menfî Zararın Tazminini Talep Hakkı 280
cc. Seçimlik Hakların Kullanılmasında Mehil Meselesi 282
III. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi (Kötü İfa) 283
IV. Borcun İfa Edilmemesinin Neticeleri 284
A. Aynen İfa Davası ve Cebri İcra 285
B. Tazminat Davası 285
V. Borçlunun Yardımcı Kişinin Fiili Sebebiyle Sorumluluğu 287
A. Kavram ve Tanım 287
B. Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluğun Şartları 288
1. Borçlu İle Zarar Gören Arasında Bir Borç İlişkisi Bulunmalı 288
2. Borç İlişkisinden Doğan Bir Borcun İfası ya da Hakkın Kullanılması Yardımcı Kişiye Bırakılmış Olmalı 288
3. Borcun İfasının ya da Hakkın Kullanılmasının Üçüncü Kişiye Bırakılması Borca Aykırılık Teşkil Etmemeli 289
4. Yardımcı Kişi Kendisine Bırakılan İşi Gördüğü Sırada Bir Zarara Sebebiyet Vermiş Olmalı 289
5. Borçlu, Borcu Bizzat İfa Etmesi Hâlinde de Sorumlu Tutulabilecek Olmalı 289
6. Borçlunun Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluğunu Kaldıran ya da Sınırlandıran Bir Anlaşma Bulunmamalı 290
C. Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluğun Hüküm ve Sonuçları 291
D. Yardımcı Kişinin Fiilinden Sorumluluk ile Adam Çalıştıranın Sorumluluğunun Karşılaştırılması (Türk Borçlar Kanununun 116. Maddesi ile 66. Maddesinin Mukayesesi) 291
Dokuzuncu Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNİN VE BORCUN SONA ERMESİ,
ZAMANAŞIMI
§ 22. BORÇ İLİŞKİSİNİN VE BORCUN SONA ERMESİ 293
I. Genel Olarak 293
II. Borç İlişkisini Sona Erdiren Sebepler 294
A. Genel Olarak 294
B. İkâle (Bozma Sözleşmesi) 294
C. Fesih 294
D. Sözleşmeden Dönme 295
E. İptal 295
F. Taraflardan Birinin Ölmesi, Ayırt Etme Gücünü Kaybetmesi, İflas Etmesi 296
G. Öngörülen Sürenin Dolması 296
H. Geri Alma (Azil) 296
III. Borcu Sona Erdiren Sebepler 296
A. Genel Olarak 296
B. İfa 297
C. İbra 297
D. Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi 298
E. Kusursuz Sonraki İmkânsızlık 298
F. Yenileme 300
G. Takas 302
1. Genel Olarak 302
2. Takasın Şartları 302
a. Karşılıklı Borçluluk Olmalı 302
b. Karşılıklı Borçlar Aynı Türden Olmalıdır 303
c. Karşılıklı Borçlar Muaccel Olmalıdır 303
d. Takas Beyanı Yapılmış Olmalıdır 304
e. Takastan Feragat Edilmemiş Olmalıdır 304
3. Alacaklının Rızası ile Takas Edilebilen Alacaklar 304
4. Takasın Hüküm ve Sonuçları 305
§ 23. ZAMANAŞIMI 305
I. Genel Olarak 305
II. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre Ayırımı 305
III. Borcun Zamanaşımına Uğramasının Şartları 306
IV. Zamanaşımının Durması 307
V. Zamanaşımının Kesilmesi 309
VI. Zamanaşımının Hüküm ve Sonuçları 310
Onuncu Bölüm
BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİLERİ VE
BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR
§ 24. BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİLERİ 311
I. Alacağın Devri 311
A. Genel Olarak 311
B. Alacağın Devrinin Şartları 312
C. Alacağın Devrinin Hukukî Niteliği 312
D. Alacağın Devrinin Yasak Olması 312
E. Alacağın Devrinin Hüküm ve Sonuçları 313
II. Borcun Üstlenilmesi 315
A. Genel Olarak 315
B. Borcun İç Üstlenilmesi 315
C. Borcun Dış Üstlenilmesi 316
D. Borcun Üstlenilmesinin Hüküm ve Sonuçları 316
III. Borca Katılma Sözleşmesi 317
IV. Sözleşmenin Devri ve Sözleşmeye Katılma 318
A. Sözleşmenin Devri 318
B. Sözleşmeye Katılma 318
V. Bir İşletmenin veya Mal Varlığının Devri 319
VI. İşletmelerin Birleşmesi ve Şekil Değiştirmesi 320
VII. Üçüncü Kişi Yararına (Lehine) Sözleşme 320
VIII. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme (Üçüncü Kişinin Fiilini Taahhüt) 322
§ 25. BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR 323
I. Müteselsil Borçluluk 323
A. Genel Olarak 323
B. Müteselsil Borçluluğun Hüküm ve Sonuçları 324
II. Müteselsil Alacaklılık 327
III. Koşula Bağlı Borçlar 328
A. Genel Olarak 328
B. Koşulun Çeşitleri 328
1. Geciktirici Koşul 328
2. Bozucu Koşul 329
3. Olumlu Koşul – Olumsuz Koşul 329
4. İradi Koşul – Tesadüfi Koşul 329
C. Koşulun Hüküm ve Sonuçları 329
IV. Ceza Koşulu (Cezai Şart) 330
A. Genel Olarak 330
B. Ceza Koşulunu Çeşitleri 330
1. Seçimlik Ceza Koşulu 331
2. İfaya Eklenen Ceza Koşulu 331
3. Dönme Cezası (İfa Yerine Ceza Koşulu) 331
C. Ceza Koşulunun Hüküm ve Sonuçları 331
V. Cayma Parası (Pişmanlık Akçesi) 333
VI. Bağlanma Parası (Pey Akçesi) 333
Kaynakça 335
Kavramlar Dizini 339